Gikuyu Common Language with DC (GIKDC)

Mathĩĩna marĩa mareehagwo nĩ mbeeca

1 Gwĩciiria ũhoro wa ũtonga nĩgũtũmaga mũndũ athirwo nĩ hinya,

na guoya waguo nĩũtũmaga mũndũ oorwo nĩ toro.

2 Gwĩciiria ũhoro wa wonjoria nĩgũtũmaga mũndũ oorwo nĩ toro

o ta ũrĩa mũrimũ mũnene ũniinaga toro.

3 Mũndũ mũtongu arutaga wĩra acookanĩrĩrie ũtonga,

na aikara thĩ agakorwo aiyũrĩĩtwo nĩ mĩago.

4 Mũndũ mũthĩĩni arutaga wĩra no ndarĩ kĩndũ gĩake gĩkoragwo gĩkĩoneka,

na aikara thĩ akaigua arĩ o na thĩĩna.

5 Gũtirĩ mũndũ wendeete mbeeca ũngĩtuuo mũthingu,

na mũndũ ũrĩa ũrũmanagĩrĩra na mbeeca nĩikaamũhĩtithia.

6 Andũ aingĩ maananiinwo nĩ mbeeca,

makoona thĩĩna na maitho maao.

7 Mbeeca ikoragwo irĩ kĩndũ gĩa kũhĩnga arĩa maciendeete mũno,

na mũndũ o wothe mũkĩĩgu atuĩkaga ngombo yacio.

8 Gũkena nĩ mũndũ ũrĩa mũtongu,

ũrĩa ũtatindaga arũmĩrĩire mbeeca na ndarĩ ũndũ angĩcuukĩrwo.

9 Tuonie mũndũ ũcio na nĩtũkuuga atĩ nĩmũraathime,

amu nĩekĩĩte ũndũ wa magegania ũtarĩ wekwo nĩ mũndũ.

10 Nũũ ũrĩ wagerio nĩcio na akĩoneka e mwagĩrĩru kũna?

Mũndũ ta ũcio no agĩĩtĩĩe nĩ ũndũ wa ũguo.

Nũũ ũrĩ wakorwo akĩmenya atĩ aheenia mũndũ ũrĩa ũngĩ gũtingĩmenyeka agakĩaga kũheenania?

11 Nĩagĩrĩirwo nĩgũkenera ũtonga wake,

na andũ oothe nĩmarĩkĩmũkumagia nĩ ũndũ wa ũtaana wake.

Mĩtugo marugainĩ

12 Ũngĩikara thĩ kũrĩa irio kwa mũndũ wa bata-rĩ, ndũkaae gũcikorokera,

na ndũkoige atĩrĩ, “Hĩ kaĩ ici ikĩrĩ nyingĩ-ĩ!”

13 Ririkana atĩ riitho rĩkoroku nĩ rĩũru.

Gũtirĩ kĩĩga kĩngĩ gĩkoroku ta riitho,

na nĩkĩo rĩitaga maithori kaingĩ.

14 Ndũkaae gũkinyĩra na guoko kĩrĩa gĩothe ũrona,

na ndũkaanahatĩkanĩre irio na arĩa mũrigainie irugainĩ.

15 Ĩka mũndũ ũrĩa ũngĩ ũrĩa ũngĩenda agwĩke,

na ũmwĩciiragie na njĩra ciothe.

16 Rĩa ta mũndũ kĩrĩa wanengerwo,

na ndũkaae kũhũũra kanua ũkĩrĩa nĩguo ndũkaamenwo.

17 Koragwo ũrĩ wa mbere gũtiga kũrĩa nĩ ũndũ wa kuonania mũtugo mwega,

na ndũkaae gũkoroka, ndũkaahĩtie.

18 Ũngĩkorwo ũikaranĩĩtie hamwe na andũ aingĩ-rĩ,

ndũkaae gũtuĩka wa mbere kuoya irio.

19 Mũndũ wĩ na mĩtugo mĩega akoragwo aiganĩĩtwo nĩ kĩndũ kĩnyiinyi,

na athiĩ toro ndahihagia na hinya.

20 Toro mwega uumanaga na mũndũ kwaga kũrĩa irio nyingĩ.

Mũndũ ũcio nĩokĩraga tene na akaigua wega.

Mũndũ mũkoroku akoragwo na thĩĩna wa kwaga toro,

kũira ngoro na kũrĩĩo nĩ nda.

21 Ũngĩigua ta watuurwo nĩ nda tondũ wa kũrĩa mũno,

uma nja ũtige ikĩrĩĩo na nĩũkũigua wega.

22 Mwana wakwa, thikĩrĩria ũrĩa ndĩroiga na ndũkaae kwaga kũnjigua.

na thuuthainĩ nĩũgaakenera ũrĩa ndĩrakwĩra.

Rutaga wĩra ũigananĩirie wĩrainĩ wothe ũrĩa ũrĩrutaga,

na gũtirĩ hingo ũkaarũara.

23 Mũndũ ũrĩ ũtaana na irio nĩakenagĩrwo nĩ andũ,

na kũgaathĩrĩrio kũrĩa agaathagĩrĩrio nĩ o nĩ kwagĩrĩru.

24 Andũ a itũũra nĩmatetaga nĩ ũndũ wa mũndũ ũrĩa mũkarĩ,

na gũteta kwao nĩ ũndũ wake nĩ kwagĩrĩru.

25 Ndũkaae kũgeria kuonania ũcamba waku na ũndũ wa ũrĩa ũngĩnyua ndibei nyingĩ,

amu ndibei yananiina andũ aingĩ.

26 Mũndũ wa mĩario mĩũru amenyekagĩra ngarariinĩ cia ũrĩĩu,

o ta ũrĩa kĩgera kĩroragwo ũrĩa gĩtariĩ gĩacinwo gĩgacooka gĩgaikio maaĩinĩ.

27 Ndibei ĩtarĩ nyingĩ nĩtũmaga mũndũ acookwo nĩ thaayũ.

Hiihi mũtũũrĩre ũngĩkorwo ũtariĩ atĩa gũtarĩ ndibei?

Ndibei yombirwo yagũtũma andũ makene.

28 Ndibei ĩtarĩ nyingĩ ĩnyuĩtwo mahinda marĩa maagĩrĩire

nĩtũmaga mũndũ aigue acanjamũkĩĩte na akeneete.

29 Kũnyua ndibei ĩkĩrĩĩte kũreehage mathĩĩna ma ngoro,

na kũhĩtania na kũhĩngĩĩca mũndũ.

30 Ũrĩĩu nĩũtũmaga mũndũ mũkĩĩgu araakare narua na agakĩĩyananga we mwene.

Nĩathiragwo nĩ hinya na agakĩĩhũũrithia.

31 Ndũkaanarute mũndũ mahĩtia maake mũkĩnyuithania ndibei,

na ndũkaanamũhuutĩrie rĩrĩa arĩ ikenoinĩ ciake.

Rĩu ti rĩo ihinda rĩa gũkaanania ũndũ kana kũrĩhania thiirĩ.

1 Ũngĩtuuo mũtabania wa iruga tiga gwĩtũũgĩria.

Wee ikara o ta andũ arĩa angĩ.

Tuga ageni ũcooke ũikare thĩ.

2 Warĩĩkia kũruta wĩra ũrĩa ũheetwo,

ikara thĩ ũkenanĩre na andũ arĩa angĩ,

na thuuthainĩ nĩmegũkũhe gĩtĩĩo nĩ ũndũ wa ũtongoria waku mwega,

3 Angĩkorwo nĩ we mũkũrũ nĩ we wagĩrĩirwo nĩkwaria;

no rĩĩrĩ, ũkĩaria ũkorwo ũkĩmenya ũrĩa ũroiga,

na andũ makĩina ndũkaamathũũkĩrie.

4 Harĩa he na mĩago-rĩ, ndũkaae kwaria mũno.

Ihinda rĩu ti rĩo rĩagĩrĩire rĩa kuonania ũũgĩ waku.

5 Rwĩmbo irugainĩ rĩrĩ na ndibei rũtariĩ ta tũhiga twa goro twa rubi twĩ na thahabu igũrũ.

6 Rwĩmbo rwega na ndibei njega ĩtariĩ ta tũhiga twa thumarati twĩ thahabu igũrũ.

7 Angĩkorwo wĩ mũndũ mwĩthĩ-rĩ, aria angĩkorwo harĩ na bata wa kwaria,

no ndũkaarie makĩria ya maita meerĩ ũtoorĩĩtio ũndũ.

8 Aria na mĩario mĩnyiinyi uuge ũrĩa wagĩrĩirwo nĩkuuga.

Ikara ta mũndũ mũũgĩ ũtaranegena.

9 Wĩ hamwe na andũ arĩa a bata ndũkaameeke ciĩko ta mũiganaine nao,

na rĩrĩa mũndũ ũngĩ araaria tiga kũng’uung’uura.

10 Ngumo ya mũndũ wĩ na mũtugo mwega ĩthiaga mbere yake,

o ta ũrĩa rũheni ruonekaga mbere ya marurumĩ.

11 Uma irugainĩ ihindainĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire

tiga gũtuĩka atĩ nĩ we wa mũthia kuuma kuo.

Woima kuo inũka narua tiga kũũrũũra.

12 Wĩ kũu-rĩ, wĩkenie na wĩke ũrĩa ũgwĩciiria,

no ndũkaae kwĩhia na ũndũ wa mĩario ya gwĩthũnũra.

13 Na nĩ ũndũ wa ũguo gĩcookerie ũrĩa wakũũmbire ngaatho,

o we ũkũhũũnagia na iheeo icio ciake njega.

Gũtaũra watho

14 Mũndũ ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo nĩetĩkagĩra kũrutwo mahĩtia nĩ we,

na arĩa mookagĩra rũũciinĩ kũmũhooya nĩmaraathimagwo nĩ we.

15 Mũndũ ũrĩa wĩrutaga watho nĩaũmenyaga biũ,

no hinga nĩihĩngagwo nĩguo.

16 Andũ arĩa maheete Mwathani gĩtĩĩo nĩmarĩmenyaga ũrĩa kwagĩrĩire,

ciĩko ciao irĩkoragwo ihaana ta ũtheri ũkengeete.

17 Mũndũ mwĩhia ndoonaga bata wa kũrutwo mahĩtia,

na eekaga ũndũ kũringana na ũrĩa ekwĩĩra.

18 Mũndũ wa kĩhooto ndarũũgagĩrĩra ũndũ

no mũndũ wĩ nguthi na mwĩtĩi ndarĩ ũndũ etigagĩra.

19 Ndũgeeke ũndũ ũteciirĩĩtie kũwĩka,

na wawĩka ndũgacooke kwĩrira.

20 Ndũkaae kũgerera njĩra ĩ na mĩhĩnga mĩingĩ

na ndũkaahĩngwo nĩ mahiga marĩa ma thĩ.

21 Ndũkeĩhoke mũno o na ũngĩona njĩra ta ĩ njega.

22 Koragwo ũroreete njĩra ĩrĩa ũgereire.

23 Ũgĩĩka ũndũ o wothe wĩmenyerere

amu ũguo nĩkũhingia maathani ma Mwathani.

24 Mũndũ ũrĩa ũtĩĩĩte watho nĩahingagia maathani,

naake ũrĩa wĩhokaga Mwathani ndakoora.

1 Gũtirĩ ũũru ũgaakinyĩra mũndũ ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo

na o hĩndĩ ciothe magerio mamũkora Mwathani nĩarĩmũthengagĩria.

2 Mũndũ mũũgĩ ndakaamena watho,

no mũndũ ũrĩa ũrĩ ũhinga ũhoroinĩ wa watho atariĩ ta gatarũ karĩ iriainĩ rĩ na kĩhuuhũkanio.

3 Mũndũ ũrĩa mũũgĩ nĩarĩhokaga watho,

amu kũrĩ we watho nĩ wa kwĩhokeka

o ta ũrĩa ũrathi ũrĩ wa kwĩhokeka.

4 Ũgĩthiĩ kwarĩria andũ amba ũhaarĩrie ũrĩa ũkuuga na nĩ megũgũthikĩrĩria.

Cookanĩrĩria ũndũ ũrĩa ũmenyeete mbere ya gũcookia ũndũ.

5 Meciiria ma mũndũ mũkĩĩgu mahaana ta kũgũrũ kwa ngaari,

matũũraga mathiũrũrũkaga.

6 Mũraata wĩ kĩgaathĩ ahaana ta mbarathi ngũrũki,

ĩgambagĩra mũndũ o wothe ũgeragia gũkuuo nĩ yo.

Andũ matihaanaine

7 Nĩ kĩĩ gĩtũmaga mĩthenya ĩmwe ĩtuuo mĩega gũkĩra ĩrĩa ĩngĩ

na mwaka wothe o riũa rĩmwe nĩrĩo rĩrookaga kwara mũthenya o mũthenya?

8 Nĩ tondũ Mwathani nĩamĩtigithũkanirie,

na agĩthuurũkania mahinda na Thigũkũ.

9 Mĩthenya ĩmwe nĩakĩmĩtũũgĩririe na akĩmĩtua mĩtheru,

nayo ĩrĩa ĩngĩ akĩmĩtiga ĩrĩ o mĩthenya ya ndũire.

10 Andũ oothe moimire tĩĩriinĩ o kũrĩa Adamu aarutĩĩtwo.

11 No Mwathani nĩ ũndũ wa ũũgĩ wake nĩamatigithũkanirie,

na akĩmahe mawĩra matahaanaine.

12 Amwe akĩmaraathima na akĩmatũgĩria,

angĩ akĩmatua atheru na akĩmaiga harĩ we,

angĩ akĩmaruma na akĩmanyiihia,

na akĩmeeheria kuuma itĩinĩ ciao.

13 O ta ũrĩa mũũmbi anyiitĩĩte rĩũmba eekaga narĩo o ũrĩa angĩenda,

noguo andũ matariĩ harĩ ũrĩa wamoombire;

eekaga nao o ũrĩa angĩenda.

14 Wega nĩguo ũringithanagio na ũũru,

naguo muoyo ũkaringithanio na gĩkuũ,

naake mũndũ mwĩhia akaringithanio na mũndũ mũthingu.

15 Tawĩciirie ũhoro wa mawĩra ma Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno;

o namo makoragwo marĩ meerĩ meerĩ,

ũmwe ũgakorwo ũkĩringithanio na ũrĩa ũngĩ.

16 Nĩ niĩ ndaarĩ wa mũthia kũrangĩra;

ndatariĩ ta mũndũ ũrĩa ũcookaga kũgetha thabibũ kũrĩa agethi magetheete.

No Mwathani nĩandaathimire akĩndũũgĩria,

ngĩhaana o ta mũgethi, ngĩiyũria kĩhihĩro gĩakwa gĩa thabibũ.

17 No rĩĩrĩ, menya atĩ ndirutĩĩte wĩra ũyũ nĩ ũndũ wakwa niĩ ndĩ nyiiki,

no ndĩũrutĩĩte nĩ ũndũ wa mũndũ ũrĩa ũngĩenda mataaro.

18 Tathikĩrĩriai inyuĩ andũ arĩa anene gatagatĩinĩ ka andũ.

Inyuĩ atongoria a andũ tathikĩrĩriai ũrĩa nguuga.

Ikaraga wĩ mwĩyathi

19 Ndũkaanareke mũndũ o na ũmwe agwathe

o na angĩkorwo nĩ mũũrũguo, kana mũtumia waku, kana mũraata waku.

Na rĩĩrĩ, ndũkaanahe mũndũ kĩndũ gĩaku nĩ amu wahota gũcooka wĩricũũkwo ũmwĩtie.

20 Rĩrĩa rĩothe ũgũtũũra muoyo na nĩũrahiihia,

ndũkaanareke mũndũ o na ũmwe atuĩke wagũkuonereria ũrĩa ũgwĩka.

21 Amu nĩ kaba wee ũheage ciana ciaku indo

handũ ha wee ũheagwo nĩ cio.

22 Koragwo wĩhoteete maũndũinĩ moothe marĩa ũrĩĩkaga,

ndũkaanareke ũndũ o na ũmwe ũthũũkie ngumo yaku.

23 Atĩrĩĩrĩ, matukũinĩ ma mũthia ma muoyo waku rĩrĩa ũgaakorwo werekeire gũkua, ũkaagayania indo ciaku kũrĩ akũgai.

Ũrĩa ndungata ciagĩrĩirwo nĩgwĩkwo

24 Ndigiri nĩheeo gĩa kũrĩa, ikuuithio mĩrigo na ihũũrwo;

nayo ndungata nĩheeo irio, wĩra, na ĩrutwo mĩtugo.

25 He ndungata yaku wĩra na nĩũkũgĩa na ũhuurũko,

no waga kũmĩhe wĩra ĩgũcaria ũrĩa ĩkwĩyatha.

26 Atĩrĩĩrĩ, icooki na matamu nĩihooreragia mbarathi;

nayo ndungata ĩtarĩ njathĩki nĩhooreragio nĩkũnyariirwo na kũherithio.

27 Mĩhe wĩra ĩrute nĩguo ĩtige gũikara ĩtarĩ ũndũ ĩreeka,

amu gũikara ĩtarĩ ũndũ ĩreeka gũkũmĩruta gwĩka maũndũ mooru.

28 Mĩhe wĩra ũrĩa ũmĩagĩrĩire ĩrute,

na yaga kũũruta ũmĩohe na mĩnyororo mĩritũ.

29 No rĩĩrĩ, ndũkaanahinyĩrĩrie mũndũ o na ũrĩkũ,

na ndũkaneeke mũndũ ũndũ ũtarĩ mwagĩrĩru.

30 Angĩkorwo wĩ na ndungata mĩĩke o ta ũrĩa ũngĩenda wee wĩkwo,

amu wamĩgũrire na mbeeca iria wee wathithinĩire.

31 Angĩkorwo nĩũrĩ ndungata mĩĩke o ta ũrĩa ũngĩĩka mũndũ ũrĩa mũciaranĩirwo,

amu rĩrĩa rĩothe ũgũtũũra muoyo ũrĩkoragwo wĩ na bata nayo.

Ũngĩmĩĩka ũũru yume gwaku yũre ũgũthiĩ kũmĩcaria na kũ?

Mwĩĩro wa ngoro ndũkinyaga

1 Mwĩhoko wa mũndũ mũkĩĩgu ũkoragwo wĩ wa tũhũ na wa maheeni,

na mwĩĩro wa ngoro cia andũ akĩĩgu nĩũtũmaga makene mũno.

2 Mũndũ ũrĩa ũthikagĩrĩria mwĩĩro wa ngoro yake,

atariĩ o ta mũndũ ũrĩa ũgeragia kũnyiita kĩĩruru

kana ũteng’eragia rũhuuho arũnyiite.

3 Kĩrĩa mũndũ akoragwo akĩĩĩra na ngoro yake gĩkoragwo gĩtarĩ ho

o ta ũrĩa mũndũ oonaga gĩciicioinĩ mũndũ taake no ndarĩ ho.

4 O ta ũrĩa gũtarĩ kĩndũ gĩtheru kĩngiuma harĩ kĩndũ gĩtarĩ gĩtheru,

noguo gũtarĩ kĩndũ kĩngiuma harĩ kĩndũ gĩtarĩ kuo.

5 Mwĩĩro wa ngoro, kũragũrĩrwo,

na mũnyaka kana mũtino nĩ cia tũhũ.

Thĩinĩ wacio mũndũ oonaga kĩrĩa we erirĩirie kuona.

6 Tiga no ikorirwo ciumĩĩte kũrĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ mũno,

ndũkaaneciirie ũhoro wacio.

7 Amu mwĩĩro wa ngoro wanate andũ aingĩ mũno,

na andũ arĩa maanawĩhoka matihootanaga.

8 Gũtarĩ na mwĩĩro wa ngoro watho nĩũhingagio,

na ũũgĩ nĩũtuagwo mũkinyanĩru biũ nĩ mĩario ya ma.

Gũthianga

9 Mũndũ ũthiangĩĩte nĩoĩ maũndũ maingĩ,

na mũndũ woneete maũndũ maingĩ nĩaragia mĩario mĩega.

10 Ndũngĩmenya maũndũ maingĩ angĩkorwo nduoneete maingĩ,

na gũthiĩ nĩkũũhĩga.

11 Gũthianga kũrĩa niĩ thiangĩĩte nĩgũtũmĩĩte nyone maũndũ maingĩ,

o na ngamenya maũndũ maingĩ itangĩhota kũgweta.

12 Ndaanakorwo ndĩ mĩtinoinĩ ya gĩkuũ maita maingĩ

no ngahota kũhonoka nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa ndanoona.

Kũhe Mwathani gĩtĩĩo

13 Andũ arĩa maheete Mwathani gĩtĩĩo nĩmagaatũũra muoyo,

amu mwĩhoko wao ũkoragwo ũrĩ harĩ ũrĩa ũngĩmahonokia.

14 Mũndũ ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo ndarĩ hingo ageetigĩra,

o na ndarĩ hingo akaigua guoya nĩ amu mwĩhoko wake wĩ harĩ we.

15 Gũkena nĩ mũndũ ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo,

nĩamenyaga nũũ ũmũnyiitagĩrĩra.

16 Mwathani nĩaroraga arĩa mamwendeete;

we nĩ we ũmenyereri wa hinya na ũgitĩri mũrũmu;

we nĩ we kĩĩgitio kuuma kũrĩ rũhuuho rũrĩa rũhiũ,

na kĩĩruru gĩa kwĩyũo riũa rĩa mĩaraho;

nĩ we mũrangĩri wa mũndũ ndakaahĩngwo

na mũgitĩri wa mũndũ ndakaagũe.

17 We nĩamakenagia, na akahe maitho maao ũtheri;

nĩamaheaga ũgima wa mwĩrĩ, na muoyo o na iraathimo.

Kũruta magongoona

18 Mũndũ angĩruta igongoona kĩndũ kĩrĩa ooneete na njĩra ya mahĩtia,

igongoona rĩu nĩrĩkoragwo na ũcuuke, na rĩtiĩtĩkĩrĩkaga.

19 Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno ndakenagio nĩ magongoona ma arĩa matarĩ athingu,

gũtirĩ magongoona maingĩ atĩa mangĩhota kũhorohia nĩ ũndũ wa meehia maao.

20 Mũndũ ũrĩa ũiyaga kuuma kũrĩ mũthĩĩni agathiĩ kũruta igongoona,

atariĩ ta mũndũ ũrĩa ũũragaga kahĩĩ ithe akĩonaga.

21 Irio nĩcio muoyo kũrĩ andũ arĩa athĩĩni,

na kũmatuunya no ũndũ ũmwe na kũmooraga.

22 Gũtuunya mũndũ ũrĩa ũngĩ kĩndũ gĩa kũrĩa no ũndũ ũmwe na kũmũũraga,

na kũgiria mũndũ wa wĩra mũcaara wake no ũndũ ũmwe na kũmũũraga.

23 Rĩrĩa mũndũ ũmwe egwaka, naake ũngĩ agatharũria-rĩ,

nĩ kĩĩ magĩaga nakĩo nĩ ũndũ wa wĩra ũcio wao?

24 Rĩrĩa mũndũ ũmwe ekũhooya naake ũngĩ akarumana-rĩ,

nĩ ũrĩkũ Mwathani egũthikĩrĩria?

25 Mũndũ angĩĩthamba mooko thuutha wa kũhuutia kĩimba acooke akĩhuutie rĩngĩ-rĩ,

bata wake wa gwĩthamba ũkiuma ũrĩkũ?

26 Kwoguo mũndũ angĩĩhinga tondũ wa meehia maake,

acooke oimagara athiĩ ageeke meehia o macio-rĩ,

nũũ ũngĩthikĩrĩria mahooya maake?

Na nĩ kĩĩ agĩĩte nakĩo tondũ wa kwĩnyiihia?

1 Mũndũ ũrĩa ũhingagia mawatho nĩ ta arutaga magongoona maingĩ,

naake ũrĩa ũrũmagĩrĩra maathani nĩ ta arutaga gĩcunjĩ kĩa igongoona rĩa thaayũ.

2 Mũndũ ũrĩa ũcookagia ngaatho nĩ ta arutaga igongoona rĩa mũtu mũhinyu,

na mũndũ ũrĩa ũheaga athĩĩni nĩ ta arutaga igongoona rĩa gũcookia ngaatho.

3 Kweherera meehia nĩgũkenagia Mwathani,

na gũtigana na ũhoro wa kwaga gũthinga nĩ ta igongoona rĩa kũhorohia.

4 No rĩĩrĩ, ndũkaae gũthiĩ mbere ya Mwathani mooko matheri,

5 amu maũndũ macio moothe meekagwo tondũ nĩguo watho wathanĩĩte.

6 Igongoona rĩa mũndũ mũthingu nĩrĩhakaga kĩgongoona maguta,

naguo mũtararĩko warĩo mwega ũkaambata na igũrũ kũrĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno.

7 Igongoona rĩa mũndũ mũthingu nĩrĩtĩkĩrĩkaga,

na gũtirĩ hingo Mwathani ariganagĩrwo nĩ we.

8 Kĩgooce Mwathani na ũmũrutĩre iheeo ũkeneete;

tiga kũrũmia maciaro ma mbere ma irio ciaku.

9 Ũkĩheana kĩndũ o gĩothe koragwo ũkeneete,

na ũrutage gĩcunjĩ gĩaku gĩa ikũmi wĩ na gĩkeno.

10 He Ũrĩa Wĩ Igũrũ Mũno o ta ũrĩa naake akũheete,

na ũmũhe na ũtaana o ta ũrĩa ũngĩhota.

11 Amu Mwathani nĩ we ũrĩhanaga,

na agaakũrĩha maita maingĩ.

12 No rĩĩrĩ, ndũkaae kũmũhe ihaki tondũ ndangĩrĩamũkĩra

o na ndũkeehoke igongoona rĩa indo iria ũtooneete na njĩra ya ũthingu.

Waragania wa Ngai

Mwathani nĩ mũtuanĩri na ndarĩ hingo angĩenda mũndũ ũmwe, amene ũrĩa ũngĩ.

13 We ndakoragwo atuĩrĩire mũthĩĩni mahĩtia o mbere,

na nĩathikagĩrĩria mahooya ma mũndũ ũrĩa ũhĩtĩirio.

14 We ndaagaga gũthikĩrĩria mahooya ma ciana cia ngoriai

o na ma atumia a ndigwa.

15 Maithori marĩa manyũrũrũkaga mũtumia wa ndigwa akĩrĩra

makoragwo magĩtetia mũndũ ũrĩa watũmire agĩe na kĩeha kĩu.

16 Mũndũ ũrĩa ũtungatagĩra Mwathani e na wendo nĩageetĩkĩrĩka,

na mahooya maake nĩmagaakinya matuinĩ.

17 Mahooya ma mũndũ mwĩnyiihia nĩmathiaga magatũrĩkia matu,

na matihuurũkaga matarĩ marakinyĩra Mwathani Mwene Hinya Wothe.

Kũu matiumaga nginya rĩrĩa Mwathani agacookia na waragania,

na itua rĩake akĩrĩonanie.

18 Mwathani ndakũrĩa marĩĩgu.

Ndarĩ hingo angĩĩtĩkĩra gũkirĩrĩria andũ eehia,

nĩekwĩrĩhĩria na ũndũ wa kũrangĩrĩria arĩa mahooyaga mĩhianano.

Nĩekũniina biũ arĩa matarĩ tha na arĩa aremi,

na aniine ũnene wa arĩa aaganu.

19 Nĩekũrĩha o mũndũ kũringana na ciĩko na gwĩciiria gwake,

na nĩ ũndũ wa tha ciake, andũ a Mwathani nĩmegũkena rĩrĩa arĩtua maciira maao.

20 Hĩndĩ ya mathĩĩna tha ciake nĩciamũkagĩrwo

o ta matu ma mbura rĩrĩa kwĩ riũa inene.

Kũhoera Isiraeli

1 Ũũi Mwathani Ngai wa indo ciothe, tũmenyerere na ũtũiguĩre tha.

2 Tũma andũ a ndũũrĩrĩ ciothe magũtĩĩye wee.

3 Hũũra andũ a ndũũrĩrĩ ng’eni,

na ũtũme mamenye hinya waku.

4 O ta ũrĩa ũmooneetie na ũndũ witũ ũrĩa wĩ mũtheru,

ithuĩ tuonie na ũndũ wao ũrĩa hinya waku wĩ mũnene.

5 Na ũtũme makũmenye wee,

o ta ũrĩa ithuĩ tũũĩ atĩ gũtirĩ Ngai ũngĩ tiga o wee wiki Mwathani.

6 Onania marũũri hĩndĩ ĩngĩ; ringa ciama ingĩ;

onania hinya waku mũnene.

7 Raakara ũreke mang’ũrĩka maaku mooneke;

andũ arĩa matũmeneete na nĩ o thũ ciitũ-rĩ, maniine.

8 Ririkana matukũ marĩawee wamũrire ũtũme mahiũhe,

ũtũme andũ moone rĩngĩ ciĩko ciaku cia hinya.

9 Reke ũrĩa ũtigarĩĩte aniinwo nĩ mang’ũrĩka maaku,

na ũtũme arĩa mathĩĩnagia andũ aaku maniinwo.

10 Hehenja mĩtwe ya anene a thũ arĩa moigaga atĩrĩ,

“Gũtirĩ ũngĩ tiga o ithuĩ.”

11 Cookanĩrĩria andũ a Isiraeli,

ũmahe igai rĩao rĩngĩ o ta ũrĩa wamaheete kĩambĩrĩriainĩ.

12 Aisiraeli arĩa moĩkaine na ũndũ wa rĩĩtwa rĩaku-rĩ,

ũũi Mwathani, maiguĩre tha;

o acio wee wamatuire mũũrũguo wa irigithaathi.

13 Iguĩra Jerusalemu itũũra rĩaku itheru tha,

kũndũ kũrĩa wee ũhuurũkaga.

14 Iyũria Zayuni ũkũngũĩri wa ciĩko ciaku cia magegania,

na ũiyũrie Hekaarũyaku ũkumio waku.

15 Ruta ũira wa arĩa wee wombire kĩambĩrĩriainĩ,

na ũhingie moorathi marĩa maaririo thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩaku.

16 Arĩa magwetagĩrĩra mahe iheeo,

na ũtũme anabii aaku matuĩke ehokeku.

17 Ũũi Mwathani, thikĩrĩria mahooya ma ndungata ciaku,

o kũringana na ndaathimi cia Harũni harĩ andũ aaku,

na andũ oothe arĩa marĩ thĩ nĩmekũmenya atĩ Wee nĩ we Mwathani Ngai wa tene na tene.

Gũthuura mũtumia

18 Nda no ĩĩkĩrwo irio cia mũthemba o wothe,

no nĩkũrĩ irio njega gũkĩra iria ingĩ.

19 O ta ũrĩa mũndũ acamaga mũthemba wa nyama na kanua,

noguo meciiria ma ũũgĩ mamenyaga ũhoro wa maheeni.

20 Mũndũ ũrĩa ũgarũraga mĩario nĩatũmaga kũgĩe ngũĩ

no mũndũ ũtũũrĩĩte na ũndũ akaũmenya nĩoĩ kũũhooreria.

21 Mũtumia no eetĩkĩre mũndũ mũrũme o wothe,

no airĩĩtu amwe nĩ eega kũrĩ arĩa angĩ.

22 Ũthaka wa mũtumia nĩũkenagia mũndũ mũrũme,

na gũtirĩ kĩndũ kĩngĩ aiguaga erirĩirie ũguo.

23 Angĩkorwo mĩario yake ĩyũirwo nĩ ciugo cia tha na cia wĩnyiihia,

mũthuuri wake e na mũnyaka.

24 Mũndũ ũrĩa wahikania agĩaga na kĩndũ kĩa bata mũno

agĩaga na mũmũteithia ũmwagĩrĩire na gĩtugĩ gĩa kũmũnyiitĩrĩra.

25 Kũndũ kũrĩa gũtarĩ rũgiri nĩkũiyagwo

naake mũndũ mũrũme ũtarĩ mũka oorũũraga akanoga.

26 Amu nũũ ũngĩĩhoka mũici ũrĩa ũtũũraga oorũũraga kuuma itũũra rĩmwe nginya rĩrĩa rĩngĩ?

Nũũ ũngĩĩhoka mũndũ mũrũme ũtarĩ mũciĩ wake ũrĩa ũkomaga o kũrĩa atukĩrĩrwo?

Araata a maheeni

1 Mũraata o wothe no oige atĩrĩ, “O na niĩ ndĩ o mũraata,”

no araata amwe no a rĩĩtwa tu.

2 Kĩeha kĩrĩa kĩreehagwo nĩ mũraata mũratwaranaga naake agarũrũkĩĩte agatuĩka thũ kĩhaana ta gĩkuũ.

3 Ĩ gwĩciirĩria mũndũ ũũru kwombirwo gwakĩ na nĩkwaiyũririe thĩ yothe ũũru?

4 Araata amwe nĩmakenanagĩra na mũndũ rĩrĩa e ikenoinĩ,

no hĩndĩ ya thĩĩna yakinya makamũgarũrũka.

5 Nao araata angĩ mateithagĩrĩria mũndũ harĩ thũ ciake

na ngũĩ ĩngĩambĩrĩria nĩmamũgitagĩra.

6 Ndũkaanariganĩrwo nĩ mũraataguo,

o na ndũkaanaage gwĩciiria ũhoro wake wagĩa indo.

Gũkaanio ũhoro wa mataaro

7 Mũndũ o wothe no ataarane,

no andũ amwe mataaranaga o megune o eene.

8 Wĩmenyerere mũgũtaari, na wambe ũmenye kĩrĩa we abataire,

amu nĩwagĩrĩirwo nĩkũmwĩhũũga

nĩguo ndakaae gũkũhĩtithia.

9 Ahota gũkwĩra atĩrĩ, “Njĩra yaku nĩ njega,”

acooke eyeherere erorerere ũrĩa gũgwĩkĩka.

10 Ndũkaanorie mataaro kuuma kũrĩ mũndũ ũragwĩciirĩria ũũru,

na ndũkaanataare mũndũ ũkũiguagĩra ũiru.

11 Ndũkaanoorie mũtumia mataaro makoniĩ mũndũ mataiguithanagia,

kana mũndũ kĩguoya ũhoro wa mbaara,

kana mũndũ wa kwendia, ũhoro wa thogora,

kana mũndũ wa kũgũra ũhoro wa wendia,

kana mũndũ wĩ thuti ũhoro wa kũheana,

kana mũndũ ũtarĩ tha ũhoro wa kũiguanĩra tha,

kana mũndũ kĩgũũta ũhoro wa wĩra,

kana mũndũ ũheetwo wĩra arute na mwaka ũmwe ũhoro wa kũũrĩĩkia,

kana ndungata ngũtaru ũhoro wa wĩra mũnene;

andũ acio ndũkaanamathikĩrĩrie o na maao.

12 No wee twaranaga na mũndũ wĩ na ũngai ũrĩa ũũĩ atĩ nĩahingagia maathani,

mũndũ ũrĩa wendi wake ũhaanaine na waku,

na ũrĩa ũngĩigua kĩeha wee ũngĩona ũũru.

13 No rĩĩrĩ, wĩĩhoke itua rĩa ngoro yaku,

amu gũtirĩ mũndũ ũngĩ mwĩhokeku harĩ we kũmĩkĩra.

14 Nĩ gũkorwo hĩndĩ ĩmwe meciiria maaku no makwĩre ũndũ mwega

makĩria ma ũrĩa ũngĩĩrwo nĩ arangĩri mũgwanja mahaicĩĩte handũ igũrũ.

15 No makĩria ma ũguo wothe hooya Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno

atĩ agũtongorie na njĩra ya ũũma.

Ũũgĩ na kwĩhoka andũ

16 Mbere ya ũndũ o wothe mũndũ aambaga gwĩciiria,

na mbere ya gwĩka ũndũ o na ũmwe mũndũ ooragia mataaro.

17 Ngoro ya mũndũ ĩkoragwo ĩgĩciiria ũhoro wa maũndũ maya mana:

18 wega na ũũru, na muoyo na gĩkuũ,

na ciothe ikoragwo hingo ciothe igĩathwo nĩ rũrĩmĩ.

19 Mũndũ ahota gũkorwo arĩ na ũhoti wa kũrutana,

no ndarĩ ũndũ egunaga naguo.

20 Mũndũ waragia ciugo thuuranĩre ahota kũmenwo na aage kũheeo irio o na tũniini;

21 angĩkorwo ti mũkuũku, na ti mũhe ũũgĩ wa ngoro nĩ Mwathani.

22 Mũndũ ahota gũkorwo arĩ na ũũgĩ wa kwĩguna,

na agĩkwĩre ũhoro wa ma ũkoniĩ ũrĩa ooĩ.

23 Mũndũ mũũgĩ arutaga andũ aao,

nao magagĩkorwo marĩ na ma atĩ ũrĩa amaruta nĩ ũhoro wa ma.

24 Mũndũ mũũgĩ nĩagaathagĩrĩrio hingo ciothe,

na mũndũ wothe ũmuonaga nĩoigaga atĩ e na mũnyaka.

25 Matukũ ma mũndũ nĩmatare,

no matukũ ma Isiraeli matingĩtarĩka.

26 Mũndũ mũũgĩ ehokagwo nĩ andũ aao,

na rĩĩtwa rĩake rĩtũũraga rĩririkanagwo tene na tene.

Kwĩnyiita ũhoroinĩ wa thuti

27 Mwana wakwa, rĩrĩa wĩ muoyo wĩtuĩrie,

menya kĩrĩa gĩtakwagĩrĩire na ndũkaanahuutanie nakĩo.

28 Amu mũndũ ndaagagĩrĩrwo nĩ indo ciothe,

na mũndũ ndakenagio nĩ maũndũ moothe.

29 Ndũkaanagĩe na thuti ĩtangĩthira ya gĩkeno o na kĩrĩkũ,

na ndũkaanatuĩke wa gũkorokera irio.

30 Amu kũrĩa mũno nĩ kuoria nda,

na gũkoroka gũtũmaga mũndũ aire ngoro.

31 Ũkoroku wanooraga andũ aingĩ,

no mũndũ ũrĩa ũwĩmenyagĩrĩra agatigana naguo nĩatũũraga matukũ maingĩ.

Mũrimũ na ndaawa

1 He ndagĩtaarĩ gĩtĩĩo kĩrĩa kĩmwagĩrĩire kũringana na bata ũrĩa wĩ naguo naake,

amu Mwathani nĩ we wamũũmbire.

2 Ũũgĩ ũcio wake wa kũhonania uumaga kũrĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno,

na athamaki nĩmamũheaga kĩheeo.

3 Ũmenyo wa ndagĩtaarĩ nĩũmũtũũgĩragia,

na andũ anene nĩmamwendaga.

4 Mwathani oombire ndaawa kuuma thĩ,

na mũndũ mũũgĩ ndangĩthũũra gũcihũthĩra.

5 Na githĩ maaĩ matiagĩire mũrĩo na ũndũ wa mũtĩ nĩ geetha hinya wakuũmenyeke?

6 O na nĩaheire andũ amwe hinya

nĩguo agoocagwo nĩ o tondũ wa ciama iria aringaga.

7 Ndagĩtaarĩ ahonanagia o na akaniinanĩra ruwo na ũndũ wacio.

8 Andũ a gũtukania ndaawa nĩ o mamathondekagĩra ndaawa.

Wĩra wa Mwathani ndũrĩ hingo ũgaathira,

na thĩ ĩgĩaga na ũgima wayo kuuma harĩ we.

9 Mwana wakwa, warũara ndũkaae kũira mũrimũ,

no rĩĩrĩ, hooya Mwathani na nĩegũkũhonia.

10 Tigana na mahĩtia maaku ũthondeke mĩthiĩre yaku,

na wĩrire meehia maaku moothe.

11 Ruta igongoona rĩa njino rĩ na mũtararĩko mwega,

na ũrute igongoona rĩa mũtu mũhinyu mũno,

na ũitĩrĩrie igongoona maguta maingĩ o ta ũrĩa ũngĩhota.

12 Ũcooke wĩte ndagĩtaarĩ, amu oombirwo nĩ Mwathani,

ndũkaae kũmũreka athiĩ, amu nĩũbatairio nĩ we.

13 Nĩkũrĩ hingo ũgima ũrĩa mwega uumaga harĩ ndagĩtaarĩ,

14 amu agĩgũthondeka nĩahooyaga Mwathani atĩ amũhe ũhootani ũhone ndũgakue.

15 Mũndũ ũrĩa ũhĩtagĩria ũrĩa wamũũmbire aronyiitwo nĩ mũrimũ.

Gũcakaya nĩ ũndũ wa akuũ

16 Mwana wakwa, rĩra nĩ ũndũ wa mũndũ akua,

cakaya wanĩrĩire nĩ ũndũ wa mũndũ ũcio wa bata wehereete.

Mwĩrĩ wake ũhaarĩrie na gĩtĩĩo kĩrĩa kĩwagĩrĩire,

na ndũkaage gũthiĩ mathiko maake.

17 Rĩra na ũgirĩke wĩ na ruwo,

rũmĩrĩra ihinda rĩrĩa mũndũ aagĩrĩirwo nĩkũrĩrĩrwo.

Mũrĩrĩre mũthenya ũmwe kana ĩĩrĩ nĩguo andũ matigakũmene,

ũcooke wĩcookie ndundu tondũ wa kwehererwo nĩ mũndũ.

18 Amu kĩeha gĩtũmaga mũndũ arũare,

na kĩeha kĩa ngoro kĩnyuaga mũndũ agathira.

19 Kĩeha gĩthiaga na mbere thuutha wa mũndũ gũkuĩrwo nĩ mũraatawe,

no ti wega gũkĩrekereria gĩtũme athĩĩne.

20 Ndũkaae kwĩrekereria ũtũũre na kĩeha;

geria gũkĩingata ũkĩririkanaga atĩ mũndũ o wothe nĩagaakua.

21 Ndũkaae kũriganĩrwo atĩ ndangĩcooka muoyo,

na ndũrĩ ũndũ o na ũmwe mwega ũreeka ũcio ũkuĩte nĩ we ũreyũnũha.

22 Ririkana gĩkuũ gĩaku kĩhaanaine na gĩake;

ũũmũũthĩ nĩ we, rũũciũ nĩ niĩ.

23 Rĩrĩa mũndũ ũkuĩte aathikwo, riganĩrwo nĩ we,

na wĩyũmĩrĩirie muoyo wake warĩĩkia gũthiĩ.

Gũthooma na mawĩra mangĩ

24 Mũthoomi no mũhaka agĩe na mahinda ma gũthooma angĩkorwo nĩekwenda kũũhĩga,

na no mũhaka atige kũrutaga mawĩra mangĩ.

25 Mũndũ angĩũhĩga atĩa angĩkorwo wĩra wake no wa gũtindĩka mũraaũ,

na ũndũ ũrĩa etĩĩaga naguo no wa kwaria ũhoro wa mahiũ maake?

26 Wee-rĩ, erutanagĩria kwenja mĩtaro,

na nĩarutaga wĩra nginya gũgatuka nĩguo ahũũnie ng’ombe ciake.

27 Noguo mũturi o wothe kana mũcori atariĩ,

ũrĩa ũrutaga wĩra ũtukũ na mũthenya agĩkurura tũhiga twa goro,

abaacĩrĩire wega athondeke kĩndũ kĩerũ.

Marutaga wĩra na kĩyo makĩgeria gũthondeka mũhiano ũtariĩ ta wĩ muoyo.

Marutaga wĩra nginya ũtukũ nĩguo maũrĩĩkie.

28 Ũguo noguo mũturi wa indo cia igera atariĩ arĩ iturĩroinĩ rĩake

eheanĩĩte wĩrainĩ wake wa gũthondeka igera.

Nĩacinagwo nĩ mwaki wa riiko rĩrĩa aracinĩra igera;

o na agathithina nĩ ũndũ wa ũrugarĩ waguo;

matũ maake nĩmoorire tondũ wa kũgamba kwa igera agĩcihũũra na nyondo

namo maitho maake macũũthĩrĩirie ũrĩa kĩrĩa arenda gũthondeka gĩtariĩ.

We akoragwo muorooto wake arĩ kũrĩĩkia kĩrĩa aratura,

na nĩaũrutaga nginya ũtukũ nĩguo aũrĩĩkie wĩ kĩndũ kĩega.

29 Ũguo noguo o naake mũũmbi aikaire wĩrainĩ wake atariĩ,

agĩthiũrũrũkia kũgũrũ na magũrũ maake,

na wĩra wake wonekanaga nĩ mũigana wa indo iria oombĩĩte.

30 Ooyaga rĩũmba arĩthondeke na mooko thuutha wa kũrĩrutĩra wĩra na magũrũ,

agacooka akaruta wĩra eheanĩĩte akanyorokia kĩrĩa arathondeka,

na nĩatukagĩrĩrwo agĩthambia kũrĩa acinagĩra kĩrĩa oomba.

31 Andũ acio oothe marutaga mawĩra macio na mooko maao,

na o mũndũ nĩ mũũgĩ ũhoroinĩ wa wĩra wake.

32 Gũtarĩ na andũ ta acio gũtingĩgĩa itũũra

na andũ matingĩthiĩ kũrĩa gũtarĩ mawĩra ta macio kana maikare kuo.

33 No rĩĩrĩ, andũ acio marutaga mawĩra macio maticaragĩrĩrio mathiĩ kĩamainĩ kĩa itũũra,

o na matitũũgagĩrio mĩcemanioinĩ.

Matiikaragĩra gĩtĩ kĩa mũtuanĩri

na o na matingĩtaũkĩrwo nĩ ũhoro wa ũtuanĩri,

matingĩhota gũtaarĩria ũhoro wa kũrutwo mĩtugo kana ũtuanĩri

o na matiaragia na thimo.

34 No wĩra ũrĩa marutaga nĩguo ũnyiitĩrĩire thĩ

na makĩruta wĩra wao no ũndũ ũmwe na mahooya.

1 No rĩĩrĩ, mũndũ ũrĩa wĩrutagĩra ũhoroinĩ wa kwĩruta watho wa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno

erutaga ũũgĩ wa andũ a tene oothe,

na nĩaroraga mũno ũhoro ũkoniĩ anabii.

2 Nĩamenyaga na ngoro ciugo cia andũ arĩa me ngumo,

na nĩahotaga gũtaũra ũhoro ũrĩa ũheanagwo na ngerekano.

3 Nĩatuĩragia ũhoro ũrĩa mũhithe wa thimo,

na ageciiragia ũhoro wa hitho ya ngerekano.

4 Amu anene mathiaga kũrĩ we amatungatĩre,

na athiaga thiritũ na atongoria;

athiaga mabũrũri mageni akĩgeria kũmenya wega na ũũru wa andũ.

5 Mũndũ ũcio ookagĩra rũũciinĩ tene akahooya Mwathani ũrĩa wamũũmbire.

Ahooyaga Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno aanĩrĩire akĩmũũria amuohere meehia maake.

6 Angĩkorwo nĩ wendi wa Mwathani Ũrĩa Wĩ Hinya,

akagĩa na ũtaũku wa maũndũ,

na akaaria mĩario ya ũũgĩ,

na akahooyaga agĩcookagĩria Mwathani ngaatho.

7 Nĩarĩkoragwo arĩ na ũũgĩ wa kũhe andũ na akorwo arĩ na mataaro meega,

na akoragwo akĩona o kabere hitho cia Mwathani.

8 Akĩrutana arĩonanagia kĩrĩa athoomeete,

na nĩarĩĩgoocithagia na watho wa kĩrĩĩkanĩro kĩa Mwathani.

9 Andũ aingĩ nĩmarĩgaathagĩrĩria ũũgĩ wake na ndũrĩ hingo ũgaathira,

We ndarĩ hingo akaariganĩra,

rĩĩtwa rĩake rĩgũtũũra rĩririkanagwo nĩ njiarwa ciothe.

10 Andũ a ndũũrĩrĩ marĩaragia ũhoro wa ũũgĩ wake,

na nĩarĩgaathagĩrĩrio ciũnganoinĩ.

11 Angĩtũũra agaakua e mũkũrũ, na nĩakaagĩa igweta,

na angĩkua atarĩ mũkũrũ o na ũguo nĩũmũiganĩĩte.

Rwĩmbo rwa kũgooca Ngai

12 Ndĩ na maũndũ mangĩ nguuga marĩa ndĩciirĩĩtie ũhoro wamo,

ndĩkĩiyũrĩĩte ta mweri wa kĩmakia thinwa.

13 Tathikĩrĩriai inyuĩ ciana ciakwa njathĩki,

na mũcanũke ta mahũa marĩa mathaka mahandĩĩtwo rũũĩinĩ.

14 Rekeei mũtararĩko wanyu ũhaane ta ũbaani

na ũrure ta ihũa rĩrĩa rĩĩtagwo gĩtooka.

Inĩraai Mwathani rwĩmbo rwa kũmũgooca;

goocaai Mwathani nĩ ũndũ wa mawĩra maake moothe.

15 Inaai ũrĩa riiri wa rĩĩtwa rĩake ũrĩ mũnene

na mũmũcookerie ngaatho na nyĩmbo cia kũmũgooca,

mũmũinĩre na tũnua twanyu o hamwe na inanda.

Mũcookeriei ngaatho na ciugo ici:

16 “Maũndũ moothe meekĩĩtwo nĩ Mwathani nĩ meega mũno,

na ũndũ o wothe ũrĩa aathana nĩwĩkĩkaga rĩrĩa wagĩrĩire.”

17 Gũtirĩ mũndũ ũngĩũria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩĩkĩ?”

Kana “Kĩĩrĩa kĩhaana ũguo nĩkĩ?”

Amu mahinda marĩa maagĩrĩire ciũria icio ciothe nĩigaacookio.

Rĩrĩa we aarĩrie maaĩ nĩmaacookanĩrĩire hamwe,

na aaria ihingo cia kũrigĩrĩria maaĩ ikĩgĩa.

18 Aathana, ũndũ ũrĩa ũmũkenagia nĩwĩkĩkaga,

na gũtirĩ mũndũ ũngĩthaahia hinya wake wa kũhonokania.

19 Nĩonaga ciĩko ciothe iria andũ meekaga,

na gũtirĩ ũndũ o na ũmwe we angĩhithwo.

20 Kuuma tene na tene we atũũraga oonaga,

na gũtirĩ ũndũ we oonaga wĩ mũnene.

21 Gũtirĩ mũndũ ũngĩũria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩĩkĩ?”

kana “Kĩĩrĩa kĩhaana ũguo nĩkĩ?”

Amu kĩndũ o gĩothe kĩombirwo nĩkĩrĩ bata wakĩo.

22 Iraathimo ciake ciyũrĩĩte o ta rũũĩ,

ikahuhuiya kũndũ guothe o ta kĩguũ.

23 Ndũũrĩrĩ nĩigaakinyĩrwo nĩ mang’ũrĩka maake

o ta ũrĩa agarũraga maaĩ meega magatuĩka ma cumbĩ.

24 Andũ arĩa athingu nĩmoonaga njĩra ciake irĩ njega,

no arĩa aaganu macionaga irĩ cia kũmahĩnga.

25 Kuuma o kĩambĩrĩria indo njega ciombĩirwo andũ arĩa eega,

o ta ũrĩa indo iria njũru ciombĩirwo andũ eehia.

26 Indo iria irĩ cia bata mũno harĩ mũndũ

nĩ maaĩ, mwaki, igera, cumbĩ,

mũtu wa ngano, iria, ũũkĩ,

ngogoyo ya thabibũ, maguta ma mĩtamaiyũ, na nguo.

27 Indo icio ciothe ikoragwo irĩ njega harĩ andũ arĩa athingu,

no nĩituĩkaga indo njũru harĩ andũ arĩa ooru.

28 Nĩkũrĩ huuho ciombirwo irĩ cia kũreehe iherithia.

Ihuuhũkanagia na hinya mũno irĩ ndaakaru,

na mũthenya wa ituĩro nĩirutaga hinya wacio wothe

igakĩhooreria maraakara ma mũciũmbi.

29 Atĩrĩĩrĩ, mwaki, mbura ya mbembe, ng’aragu, na mũrimũ ciombirwo irĩ cia kwĩrĩhĩria.

30 Nyamũ ndĩani, tũng’aurũ, nyoka na rũhiũ nĩ cia kũniina andũ arĩa aaganu.

31 Nĩikenagĩra kũhingia mawatho maake,

na ikoragwo ciĩhaarĩirie kũhingia wĩra wake gũũkũ thĩ;

rĩrĩa ihinda rĩacio rĩa kũruta wĩra rĩakinya, itiagaga gwathĩka.

32 (Kwoguo kuuma o kĩambĩrĩria nĩndaiguithĩĩtio,

na nĩndeciirĩĩtie atĩ ũhoro ũyũ ti waho na ngĩkĩaga kũwandĩka.)

33 Kĩndũ gĩothe Mwathani aakĩũmbire gĩ kĩega,

na ahingagia bata o wothe ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire.

34 Gũtirĩ mũndũ ũngiuga atĩrĩ, “Kĩndũ gĩĩkĩ nĩ kĩũru gwĩ kĩĩrĩa”

amu kĩndũ o gĩothe nĩ kĩega kĩahũthĩrwo rĩrĩa kĩagĩrĩire.

35 Kwoguo inaai nyĩmbo cia kũgooca na ngoro cianyu ciothe mwanĩrĩire,

goocaai rĩĩtwa rĩa Mwathani.

Mĩnyamaarĩko ya ũtũũro wa mũndũ

1 Mũndũ o wothe nĩaheetwo wĩra mũingĩ mũno wa kũruta,

na mũndũ o wothe nĩakoragwo na mũrigo mũnene mũno kuuma gũciarwo

nginya mũthenya ũrĩa agacooka tĩĩriinĩ ũrĩa arĩ guo nyina witũ ithuothe.

2 Nĩakoragwo na meciiria mathĩĩnĩku mũno me na guoya;

akoragwo o agĩciiria ũhoro wa mũthenya ũrĩa agaakua.

3 Kuuma mũndũ ũrĩa ũikaragĩra gĩtĩ kĩa ũnene

nginya ũrĩa wĩhuragĩria rũkũngũ na mũhu nĩ ũndũ wa thĩĩna;

4 kuuma mũthamaki nginya mũndũ ũrĩa ũtarĩ kĩndũ;

5 ithuothe o mũndũ akoragwo na maraakara, na ũiru, na mathĩĩna,

na gwĩtigĩra gĩkuũ, na mang’ũrĩka, na kũhaarana.

O na mũndũ athiĩ toro ũtukũ,

toro ũkareehe maũndũ o macio na njĩra ingĩ.

6 Rĩrĩa akoma angĩkorwo nĩekuona toro,

akomakoma akaambĩrĩria gũthĩĩnio nĩ maũndũ ma gwĩciirĩria o ta atakomeete,

makamũthĩĩnia o ta mũndũ ũũrĩĩte kuuma mbaarainĩ.

7 Rĩrĩa akuhĩrĩria kũnyiitwo agookĩra amakĩĩte,

akoona atĩ kĩndũ kĩu aretigĩra gĩtirĩ ho.

8-9 Atĩrĩĩrĩ, gĩkuũ, mbaara gũũkanĩrĩra, kũũragana,

ng’aragu, mĩrimũ, na mũthiro nĩikooraga mũndũ o wothe na nyamũ,

(no mũndũ mwĩhia athĩĩnagio nĩ maũndũ macio maita mũgwanja gũkĩra acio angĩ.)

10 Maũndũ macio moothe moombirwo nĩ ũndũ wa andũ arĩa aaganu,

na no o maatũmire mũiyũro ũrĩa mũnene ũũke.

11 Kĩndũ o gĩothe kiumaga tĩĩriinĩ gĩcookaga o tĩĩriinĩ,

nakĩo kĩrĩa kiumaga maaĩinĩ gĩcookaga o maaĩinĩ.

Mũcaara wa meehia

12 Kĩndũ o gĩothe kĩonekanaga na njĩra ya ihaki,

kana na njĩra o yothe ĩtaagĩrĩire gĩtitũũraga,

no maciaro ma ũthingu nĩmatũũraga.

13 Ũtonga o wothe wonekanaga na njĩra ĩtaagĩrĩire

ũthereraga ũgathira, o ta kĩguũ thuutha wa mbura nene.

14 Mũndũ ũrĩ ũtaana nĩagaakenio,

no mũndũ mwĩhia nĩakaaniinwo biũ.

15 Ciana cia mũndũ ũtarĩ mũthingu itikaagĩa na ciana nyingĩ,

itariĩ o ta mũtĩ ũratũrĩkia ihiga na mũri.

16 Ithanjĩ rĩrĩa rĩkũraga maaĩinĩ kana hũgũrũrũinĩ cia rũũĩ rĩtuagwo mbere ya nyeki.

17 Kũiguanĩra tha gũtariĩ ta mũgũnda wa iraathimo,

na kũheana gũtũũraga tene na tene.

Ikeno ũtũũroinĩ wa mũndũ

18 Kwandĩkwo wĩra kana kwĩyandĩka cierĩ nĩ njega,

no kũgĩa na ũtonga nĩ kwega makĩria.

19 Kũgĩa ciana na gwaka itũũra nĩitũmaga mũndũ agĩe igweta,

no kũgĩa mũtumia ũtarĩ ũcuuke nĩ kwega makĩria.

20 Ndibei na rwĩmbo nĩikenagia ngoro ya mũndũ,

no kwenda ũũgĩ nĩ kwega makĩria.

21 Karumbeeta na kĩnanda nĩitũmaga rwĩmbo rwagĩre,

no mũgambo mwega nĩũcikĩrĩĩte.

22 Riitho rĩkenagio nĩ riiri na ũthaka,

no mũmera ũgĩkũra nĩũrĩkenagia makĩria.

23 Mũraata kana mũndũ ũrĩa mũikaranĩĩtie mũiguithanĩĩtie nĩ mwega,

no mũtumia wĩ na mũthuuri nĩ mwega makĩria.

24 Arĩa maciaranĩirwo na mũndũ, na arĩa mangĩteithĩrĩria mũndũ nĩ eega hĩndĩ ya thĩĩna,

no kũhe athĩĩni nĩgũkoragwo kũrĩ na ũteithio mũnene makĩria.

25 Thahabu na betha itũmaga mũndũ aigue aiganĩire,

no mataaro nĩ meega makĩria.

26 Ũtonga na hinya wa mwĩrĩ nĩitũmaga mũndũ etĩĩe,

no kũhe Mwathani gĩtĩĩo nĩgũcikĩrĩĩte cierĩ.

We nĩ ũteithio o wothe ũrĩa ũngĩkũbataria.

27 Kũhe Mwathani gĩtĩĩo gũtariĩ ta mũgũnda wa iraathimo,

kũhumbagĩra mũndũ gũkĩra ũgooci o wothe.

Kũhooya ũteithio

28 Mwana wakwa, ndũkaae gũtũũra wĩ mũhooi ũteithio,

nĩ kaba gũkua gũkĩra gũtuĩka mũhooi.

29 Mũndũ angĩtuĩka atĩ arĩheagwo irio nĩ mũndũ ũngĩ,

mũndũ ũcio ndatũũraga ũtũũro wake biũ,

nĩethũũkagia na ũndũ wa kwamũkĩra irio kuuma kũrĩ mũndũ ũngĩ,

no mũndũ mũũgĩ na ũrereetwo wega nĩemenyagĩrĩra ũhoroinĩ ũcio.

30 Mũndũ ũtaconokaga no atũme kũhooya kũiguĩke gwĩ kwega mũno,

no thĩinĩ wake ũndũ ũcio ũkoragwo ũhaana ta mwaki ũraakana.