Category: Thimo

Gũtaarĩria

Ibuku rĩa Thimo rĩcookanĩrĩirie hamwe ũrutani wa mĩikarĩre na wa ũndini na njĩra ya thimo. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩnene kĩarĩo gĩtaarĩirie ũhoro wa mũtũũrĩre ũrĩa tũtũũraga wa o mũthenya. Rĩambĩrĩirie na gũtũririkania atĩ “Gũtĩĩa Mwathani nĩkuo kĩambĩrĩria gĩa kũgĩa na ũũgĩ wothe.” Nĩrĩthiĩte na mbere gũtaarĩria maũndũ ma ũndini na kuonania maũndũ ma mũtũũrĩre ũrĩa wĩ na mĩtugo mĩega.

Thimo ici ciandĩkĩĩtwo na njĩra nguhĩ na iraguũria ũũgĩ na ũmenyo wa arutani a Isiraeli. Iratuonia ũrĩa mũndũ mũũgĩ aagĩrĩirwo nĩgwĩka ikĩroinĩ mwanya mwanya. Maũndũ mamwe marĩa maheanĩĩtwo ũhoro wamo megiĩ mũtũũrĩre wa kĩĩmũciĩ, mangĩ mbiacara, mangĩ megiĩ maũndũ marĩa meega ma kĩndũire na mũikaranĩrie mwega. O na ningĩ thimo ici nĩitũrutĩĩte bata wa kwĩnyiita maũndũinĩ. Thimo ici nĩigweteete maũndũ maya ma bata: kwĩnyiihia, gũkirĩrĩria, kũhe athĩĩni gĩtĩĩo, o na kwĩhokana kwa araata.

Maũndũ marĩa marĩ ibukuinĩ rĩĩrĩ:

Kũgaathĩrĩria ũũgĩ 1.1–9.18

Thimo cia Solomoni 10.1–29.27

Ciugo cia Aguri 30.1-33

Thimo mwanya mwanya 31.1-31

Bata wa thimo

1 Ici nĩcio thimo cia Solomoni,

mũrũ wa Daudi na mũthamaki wa Isiraeli.

2 Thimo ici nĩ cia kũũhĩgia mũndũ na kũmũtaara,

nĩ geetha ahote kũmenya ũhoro wega na kũũkũũrana.

3 Imũtaare ũhoroinĩ wa gũtũũra na ũũgĩ,

ũthingu, kĩhooto, na waragania.

4 Nĩ cia kũũhĩgia ũrĩa ũtarĩ mũũgĩ,

o na cia gũtũma andũ eethĩ matuĩke oogĩ,

na cia kũmatua andũ a bata maũndũinĩ maao.

5 Mũndũ mũũgĩ aciigua akoongerera ũũgĩ makĩria,

naake ũrĩa mũmenyi maũndũ akoongorera ũmenyo.

6 Ningĩ nĩ cia gũteithia mũndũ kũrugũra thimo o na ngerekano,

o na ningĩ kũmenya moohoro ma andũ arĩa oogĩ o na ndaĩ ciao.

Gũtaara andũ eethĩ

7 Gũtĩĩa MWATHANI nĩkuo kĩhumo kĩa ũũgĩ wothe;

irimũ nĩithũire ũũgĩ o na ũtaaro.

8 Mwana wakwa, thikagĩrĩria mataaro ma thooguo,

na ndũkaanaregane na ũrutani wa maitũguo.

9 Mataaro macio marĩhaanaga thũmbĩ ya kũgemia mũtwe,

o na ta mĩgathĩ ya kũgemia ngingo yaku.

10 Mwana wakwa, ũngĩkaaheenererio nĩ arĩa meehagia, ndũkaaneetĩkĩre,

11 o na mangĩgakwĩra atĩrĩ,

“Ũka tũkooherie andũ tũmahũũre;

ĩĩ, tũmakungĩre o na mateehĩĩtie.

12 Twamaigĩrĩra njara ciitũ,

no gĩkuũ gĩkamarega

o na angĩkorwo me muoyo,

o na kana marĩ agima.

13 Tũgĩcooke tũkĩyoere ũtonga wothe,

nacio nyũmba ciitũ tũciyũrie

ũtonga ũcio tũtahĩĩte.

14 Wĩturanĩre na ithuĩ,

ũmaathi ũcio ũgũtuĩka witũ ithuothe.”

15 Mwana wakwa, ndũkaanarũmanĩrĩre na andũ ta acio,

ndũkaanamoime thuutha o na haniini.

16 Nĩ ũndũ meendaga gwĩka o maũndũ marĩa mooru,

matagurarĩĩtie mũndũ matikenaga.

17 Nĩ tũhũ gũtega mũtego

nyoni ĩrĩa ũrenda kũgwatia ĩgĩkuonaga.

18 Andũ acio-rĩ, nĩ thũ cia mĩoyo yao eene,

nĩ o meyenjagĩra irima rĩa gĩkuũ.

19 Ũguo nĩguo andũ arĩa matuunyanaga indo na hinya marĩĩkagĩrĩria;

ũtuunyani ũcio nĩkũũraga ũũragaga mwene guo.

Ũũgĩ gwĩtana

20 Atĩrĩĩrĩ, ũũgĩ nĩaretana arĩ barabarainĩ,

o na ningĩ agakayũrũrũka arĩ ndũũnyũinĩ,

21 aretana arĩ o thingo igũrũ,

arĩ o ihingoinĩ cia itũũra akoiga atĩrĩ,

22 “Inyuĩ irimũ ici, mũkwenda gũtũũra mũhaana ũguo nginya rĩ?

Ĩ nao arumani megũtũũra marumanaga kinya rĩ?

Na inyuĩ irimũ mũgũtũũra mũthũire ũũgĩ kinya rĩ?

23 Tategaai matũ mũigue ngĩmũtaara,

ngũmũhe kĩrĩra kĩega

na ndikũmũhitha ũndũ o na ũrĩkũ.

24 Ndũire ndimwĩtaga na inyuĩ mũkaaga kũnjigua,

ngamũtambũrũkĩria mooko, na hatirĩ wanyu ũngĩĩringithia.

25 Mũgagĩkararia mataaro maakwa

ningĩ ndamũkaania mũkaaga kũigua.

26 Niĩ nĩngaamũthekerera hĩndĩ ya mathĩĩna maanyu,

na ningĩ ndĩmũnyũrũrie hĩndĩ ĩrĩa guoya ũkaamũkorerera.

27 Rĩrĩa guoya ũhaana ta kĩhuuhũkanio ũkaamũkorerera,

naguo thĩĩna wanyu ũmũkorerere

ta rũhuuho rwa ngoma cia aka,

na mĩnyamaaro na ruwo rwa ngoro imũkorerere,

28 hĩndĩ ĩyo o na mũngĩkaanjĩta ndikaamũcookeria ũndũ,

o na ningĩ mũngĩkaanjaria na kĩyo mũtikaanyona.

29 Gĩtũmi nĩ ũndũ nĩmũthũire ũũgĩ,

ningĩ ũhoro ũcio wa gũtĩĩa MWATHANI ndũrĩ kĩene harĩ inyuĩ.

30 Ningĩ mwagĩire kĩrĩra gĩakwa bata,

na ndamũkaania mũkoona ta arĩ ũndũ wa tũhũ.

31 Kwoguo mũkaarĩa maciaro kuuma wĩra wa mooko maanyu,

na mũhũũnio nĩ ciĩko cianyu njũru.

32 Andũ arĩa irimũ makuaga nĩ ũndũ wa gũtuĩka o nĩ mĩgarũ,

naguo mwĩgangaro wa irimũ nĩguo ũciniinaga.

33 No rĩĩrĩ, ũrĩa ũrĩthikagĩrĩria

arĩikaraga arĩ mũrangĩre na egangarĩĩte;

ũcio-rĩ, arĩikaraga atarĩ na guoya wa ũndũ o wothe mũũru.”

Ũteithio ũrĩa uumanaga na ũũgĩ

1 Mwana wakwa, ũngĩĩtĩkĩra kwamũkĩra ciugo ciakwa,

na wĩigĩre maathani maakwa ta mũthiithũ,

2 ningĩ ũngĩtega gũtũ ũthikĩrĩrie ũũgĩ,

nayo ngoro yaku ĩriragĩrie kũgĩa na ũmenyo,

3 ũngĩhooya ũheeo ũmenyo

o na ningĩ ũthaithane ũheeo ũtaũku,

4 ũngĩĩkĩra kĩyo kũũcaria ta ũrĩa betha ĩcaragio,

o na kana ta ũrĩa mũthiithũ ũhithĩĩtwo handũ ũcaragio,

5 hĩndĩ ĩyo norĩo ũngĩmenya ũteithio

ũrĩa uumanaga na gũtĩĩa MWATHANI,

na ũgĩe na ũmenyo wa Ngai.

6 Ũũgĩ, ũheanagwo nĩ MWATHANI,

ũmenyi na ũtaũku no we ũheanaga.

7 Arĩa arũngĩrĩru nĩ we ũmataaraga,

nĩ we ngo ya arĩa marĩ mĩthiĩre mĩega.

8 Nĩ we ũrangagĩra njĩra cia kĩhooto,

o na akamenyagĩrĩra mĩthiĩre ya arĩa maiguaine naake.

9 Ũngĩmenya ũguo, norĩo ũngĩhota gũtaũkĩrwo

nĩ ũhoro wa ũthingu na wa kĩhooto,

na ũmenye mĩthiĩre ĩrĩa wagĩrĩirwo nĩgũthiaga nayo.

10 Ningĩ ũgĩtuĩke mũndũ mũũgĩ,

naguo ũmenyo ũiguithagie roho waku gĩkeno.

11 Ũgerereri-rĩ, nĩguo ũrĩkumenyagĩrĩra,

ũtaũku nĩguo ũrĩkũgitagĩra.

12 Nĩcio irĩkũhonokagia kuuma ũũruinĩ,

o na kuuma kũrĩ andũ a tũnua monjore;

13 andũ matooĩ mĩthiĩre ĩrĩa mĩega,

andũ matũũraga ndumainĩ ya meehia;

14 andũ makenagio no gwĩka ũũru,

na magakenagĩra wĩhia wa ũtũrĩko;

15 andũ a mĩthiĩre mĩhĩtanu,

na matangĩĩhokeka.

16 Ningĩ nĩũrĩteithũragwo kuuma harĩ mũndũ wa nja mwaganu,

o na kuuma kũrĩ mĩario yake ya wara agĩkũheenereria;

17 o mũtumia ũrĩa ũtirikĩĩte mũthuuriwe

o na akariganĩrwo nĩ mĩhĩtwa ĩrĩa eehĩtire mbere ya Ngai.

18 Kwa mũndũ wa nja ũcio

no ta irima rĩa gĩkuũ,

nayo mĩthiĩre yake yerekanagĩria o kwa arĩa akuũ.

19 Ũrĩa ũmũceeragĩra, ndoimaga kuo,

na ndacookagĩrĩra njĩra ya muoyo.

20 Kwoguo, rũmagĩrĩra njĩra ya andũ arĩa eega,

na ũrũmagĩrĩre mĩthiĩre ya andũ arĩa athingu.

21 Nĩ gũkorwo andũ arĩa arũngĩrĩru,

o arĩa akinyanĩru, nĩ o magaatũũra bũrũri ũyũ.

22 No arĩa aaganu nĩkweherio makeeherio kuo,

nao andũ arĩa ooru mamunywo meeherio kuo.

Gũtaara andũ eethĩ

1 Mwana wakwa, tũũra ũririkanaga ũrutani wakwa,

ngoro yaku ĩrotũũra ĩmenyagĩrĩra maathani maakwa.

2 Marĩgũtũũragia matukũ maingĩ gũũkũ thĩ,

na ũtũũrage mũtũũrĩre wa thaayũ.

3 Wathĩki na wĩhokeku ndũkaanareke ikweherere.

Ciĩyohage ngingo;

na ũciandĩke ngoroinĩ yaku.

4 Weka ũguo nĩũrĩkenagia Ngai,

o nao andũ nĩmarĩgũkenagĩra.

5 Tũũra wĩhokeete MWATHANI na ngoro yaku yothe,

ndũkaanehoke ũmenyo waku.

6 Rekagĩrĩria MWATHANI maũndũ maaku moothe,

naake nĩarĩkũrũngagĩrĩria njĩra ciaku.

7 Ndũkaaneone ta wĩ mũũgĩ gũkĩra ũrĩa ũrĩ,

tĩĩaga MWATHANI na ũreganage na ũndũ wothe mũũru.

8 Ũndũ ũcio nĩ wa gũgwĩkĩra hinya,

o na wa gũtũma wĩhande wega.

9 Tĩĩaga MWATHANI na kũmũrutĩra magetha

marĩa meega ma maciaro ma mũgũnda waku.

10 Weka ũguo makũmbĩ maaku marĩiyũraga magetha,

o nayo ndibei yaku ĩrĩkoragwo ĩiyũrĩĩte kuo na ũingĩ.

11 Mwana wakwa, thikagĩrĩria rĩrĩa MWATHANI arakũrũnga,

na ndũkaraakarage rĩrĩa aragũkaania.

12 Nĩ gũkorwo MWATHANI arũngaga ũrĩa eendeete,

o ta ũrĩa mũciari arũngaga mwana eendeete.

13 Gũkena-rĩ, nĩ mũndũ ũrĩa wĩgĩrĩire na ũũgĩ,

akagĩa na ũmenyo.

14 Amu uumithio wa ũũgĩ ũkĩrĩĩte uumithio wa betha,

o na ũrĩ goro gũkĩra thahabu.

15 Ũũgĩ ũcio wĩ goro gũkĩra mahiga ma goro,

na ndũngĩũgerekania na kĩndũ o gĩothe kĩrĩa ũngĩrirĩria.

16 Ũheanaga ũingĩ wa matukũ na guoko kwa ũrĩo,

na ũkaheana ũtonga na gĩtĩĩo na guoko kwa ũmotho.

17 Ũũgĩ ũtũmaga mĩthiĩre ya mũndũ ĩtuĩke mĩega,

o na ũkamũtongoria na njĩra cia thaayũ.

18 Ũrĩa ũgĩĩte na ũũgĩ nĩagĩĩte na mũtĩ wa muoyo,

nao arĩa marĩwĩnyiitagĩrĩra nĩmarĩkenaga.

19 MWATHANI oombire thĩ na ũũgĩ wake;

narĩo igũrũ rĩkĩgĩa na ũndũ wa ũmenyo wake.

20 Ũũgĩ ũcio wake nĩguo watũmire njũũĩ itherere,

namo matu moiragie mbura.

21 Mwana wakwa, wĩnyiitĩre ũũgĩ na ũgerereri,

ndũkaareke ciehere meciiriainĩ maaku.

22 Icio-rĩ, nĩigũtũma ũgĩe na muoyo,

na ituĩke ũgemu wa mũtũũrĩre waku.

23 Nawe nĩũrĩkiumagaraga na njĩra yaku o wega,

na ndũrĩonaga ũndũ wa gũkũhĩnga.

24 Wathiĩ toro ndũrĩ ũndũ ũrĩtigagĩra,

ningĩ wakoma ndũrĩũragwo nĩ toro.

25 Ndũkaamakio nĩ mwanangĩko ũrĩa ũngĩũka ũterĩgĩrĩirwo

o na kana kĩhuuhũkanio kĩrĩa gĩkoragĩrĩra andũ arĩa aaganu.

26 Tondũ MWATHANI no we mwĩhoko waku;

ndangĩreka kũgũrũ gwaku kũnyiitwo nĩ mĩtego.

27 Andũ arĩa mabatairio nĩgwĩkwo wega meekage,

angĩkorwo wĩ na ũhoti wa gwĩka ũguo.

28 Ndũkaaneere mũndũ wa itũũra rĩaku ainũke mooko matheri

angĩkorwo wahota kũmũteithia o hĩndĩ ĩyo.

29 Mũndũ wa itũũra rĩaku

ũrĩa ũtũũranagia nawe akwĩhokeete,

ndũkaanamũthugundĩre ũũru.

30 Ndũkaanakararanie na mũndũ tũhũ

atarĩ na ũndũ mũũru agwĩkĩĩte.

31 Ndũkaanaiguĩre andũ arĩa mahũthagĩra hinya ũiru;

o na kana wĩciirie gwĩka ciĩko ta iria meekaga.

32 Amu mũndũ mwaganu nĩ kĩndũ kĩ magigi harĩ MWATHANI,

ĩndĩ arĩa arũngĩrĩru nĩ o ehokeete.

33 Mĩciĩ ya arĩa ooru nĩmĩgwate nĩ kĩrumi kĩa MWATHANI,

no mĩciĩ ya arĩa athingu nĩkũraathima amĩraathimaga.

34 MWATHANI nĩanyararaga arĩa manyũrũranagia,

no arĩa ahooreri nĩamatugaga.

35 Andũ arĩa oogĩ igai rĩao no ngumo njega,

ĩndĩ irimũ kĩrĩa ciĩyonagĩra no gĩconoko.

Maciaro ma ũũgĩ

1 Atĩrĩĩrĩ, ciana ciakwa, tegaai matũ mũthikĩrĩrie kĩrĩra gĩa ithe wanyu,

na nĩmũkwĩgĩĩra na ũmenyo.

2 Ndĩmũrutaga ndeto iria njega,

menyaai gũkaanatigana na ũrutani wakwa.

3 Rĩrĩa ndarĩ mwana mũnyiinyi ndĩ na baaba,

ndĩ o wa mũũmwe kwa maitũ-rĩ;

4 baaba aaheaga kĩrĩra akoiga atĩrĩ,

“Tũũra ũririkanaga ũrĩa wothe njugaga,

menyagĩrĩra maathani maakwa na nĩũgũtũũra.

5 Wĩgĩĩre na ũũgĩ na ũgerereri!

Ndũkaanariganĩrwo nĩ ciugo cia kanua gaakwa.

6 Menya gũkaanatigana na ũũgĩ

naake nĩarĩkũmenyagĩrĩra;

tuma ndũgũ naake na nĩegũtũũra akũrangĩire.

7 Ũndũ ũrĩa wa bata wĩgiĩ ũũgĩ

no kwĩgĩĩra na ũũgĩ we mwene,

nakuo kũgĩa na ũgerereri nĩguo ũndũ ũrĩa ũngĩ wa bata mũno.

8 Tuma ndũgũ na ũũgĩ naake nĩegũgũtũũgĩria;

mũhĩmbĩrie na nĩegũtũma ũheeo gĩtĩĩo.

9 Naake ekũhaana o ta thũmbĩ aragwĩkĩra mũtwe.

thũmbĩ thaka nĩ yo agaakũhe.”

10 Mwana wakwa, thikĩrĩria na ũrũmie na kinyi ũhoro wakwa,

na nĩũgũtũũra muoyo matukũ maingĩ.

11 Nĩnguonereirie mĩthiĩre ya ũũgĩ,

na ngagũtongoria na njĩra iria njega.

12 Ndũkaahĩngĩĩcwo rĩrĩa ũgũthiĩ na njĩra,

o na ũgĩteng’era ndũkaahĩngwo nĩ kĩndũ.

13 Tũũra ũrũmĩĩtie kĩrĩra kĩrĩa wĩrutĩĩte,

na ndũkaanariganĩrwo nĩkĩo o na haniini;

tũũra ũkĩmenyereire wega na nĩgĩgũgũtũũria muoyo.

14 Ndũkaanarũmanĩrĩre na mĩthiĩre ya andũ arĩa aaganu,

ndũkaanathiĩ na mĩthiĩre ya andũ arĩa ooru.

15 Mĩĩtheemage, na ndũkaanathiĩ nayo,

eheria meciiria maaku harĩ yo, wĩhĩtũkĩre.

16 O matikomaga mateekĩĩte ũndũ mũũru;

o na matingĩona toro matatiihĩĩtie mũndũ.

17 Meyonagĩra gĩa kũrĩa kuumana na ũmaramari,

na gĩa kũnyua kuumana na haaro.

18 No rĩĩrĩ, mĩthiĩre ya arĩa athingu no ta riũa rĩkĩratha,

o na ta ũrĩa rĩthiaga rĩkĩaraga o nginyagia mĩaraho.

19 Mĩthiĩre ya arĩa aaganu ĩhaana ta nduma ndumanu mũno;

o na mangĩgũa matingĩmenya kĩrĩa kĩamahĩnga.

20 Mwana wakwa, thikĩrĩria ciugo ciakwa,

tega gũtũ ũthikĩrĩrie ũrĩa ndĩrakwĩra.

21 Ndũkaanareke ciugo ciakwa ikweherere,

ciririkanage na ũcigage ngoroinĩ yaku.

Wĩciiragie ũhoro wacio.

22 Kũrĩ arĩa macimenyeete nĩ muoyo,

o na nĩ ũgima kũrĩ arĩa marĩ nacio.

23 Menyerera mũno mathugunda ma ngoro yaku;

amu mathugunda macio nĩ mo mathondekaga mũtũũrĩre waku.

24 Wĩmenyerie kwaga kwaria ndeto hotomu,

o namo maheeni nĩmeehere harĩ we.

25 Ikaraga ũcũũthĩrĩirie o mbere na ndũkaanehũgũre.

26 Menyagĩrĩra mũno mĩthiĩre yaku,

naguo mũtũũrĩre waku nĩũgũũtũra wĩhandĩĩte wega.

27 Tũũra wĩhandĩĩte o wega, na wĩtheemage ũũru.

Gũkaanania ũtharia

1 Mwana wakwa, thikĩrĩria ciugo cia ũũgĩ wakwa;

tega gũtũ ũigue ngĩgũtaara.

2 Hĩndĩ ĩyo nĩũrĩhotaga gũkũũrana maũndũ,

nacio ciugo cia kanua gaaku igitagĩre ũũgĩ ũcio.

3 Iromo cia mũtumia mwaganu itaataga ciugo ihaana ta ũũkĩ,

ningĩ mũgambo wake ũkoragwo ũnyorokeete o ta maguta.

4 No marigĩrĩrioinĩ akoragwo arũrĩĩte o ta mbakĩ,

na no ruwo rũtheri atigagĩra mũndũ.

5 Makinya maake maroreete o gĩkuũinĩ;

nayo mĩthiĩre yake ĩrĩĩkagĩrĩria o kwa arĩa akuũ.

6 Ndakindagĩria njĩrainĩ ĩrĩa ya muoyo;

no kwagaaga agaagaga na ndamenyaga na kũrĩa eerekeire.

7 Rĩu ciana ciakwa, tagĩthikĩrĩriei ũrĩa ndĩroiga

na mũtikaanariganĩrwo nĩ ciugo ciakwa.

8 Mwĩtheemageei mũtumia ta ũcio,

ningĩ mũtikaanakuhĩhĩrie mũrango wa nyũmba yake.

9 Nĩ ũndũ nĩmũkwĩagithia gĩtĩĩo,

o naguo wĩthĩ wanyu wanangwo nĩ arĩa matarĩ tha.

10 Ningĩ ũtonga wanyu ũthiĩ na andũ a ndũũrĩrĩ,

o na nacio indo iria mũthũkũmĩĩte ituĩke cia mũrũũrĩrĩ.

11 Marigĩrĩrioinĩ ma muoyo wanyu mũgaagĩĩthikĩra,

o rĩrĩa ikonde cia mwĩrĩ wanyu,

o na mĩĩrĩ yanyu yothe ĩgaakorwo ĩniinũkĩrĩirio.

12 Hĩndĩ ĩyo mũgaakiuga atĩrĩ,

“Wũi ĩiya wakwa-ĩ! Nĩ kĩĩ gĩatũmire njage gũthikĩrĩria ngĩtaarwo,

o na njage gũthikĩrĩria ngĩkaanio?

13 Ngĩkĩaga gũthikĩrĩria arutani aakwa,

o na ngĩaga kũrũmbũyania na arĩa maandaraga.

14 Ndarĩ hakuhĩ gũconorwo,

ndĩ o hau kĩũnganoinĩ kĩa andũ oothe.”

15 Atĩrĩĩrĩ, nyuaga maaĩ ma itangi rĩaku wee mwene

o maaĩ moimĩĩte gĩthimainĩ gĩaku.

16 Ndũkaanareke gĩthima gĩaku kiune gĩikũrũkie maaĩ njĩrainĩ.

17 Reke maaĩ macio magũteithagie o wee wiki,

na matigaateithagie ageni arĩa mũrĩ nao.

18 Gĩkenagĩre gĩthima kĩu gĩaku,

ũgĩkenagio nĩ mũhiki ũrĩa wahikirie wĩ mwĩthĩ.

19 O ũcio ũthakarĩĩte na akaagĩrĩra o ta gathiiya.

Iganagwo nĩ nyondo ciake hĩndĩ ciothe,

o naguo wendo wake ũgũcanjamũrage.

20 Nĩkĩ gĩgũtũma, wee mwana wakwa,

wende kũhe mũtumia ũngĩ wendo waku?

Nĩkĩ gĩgũtũma wĩrirĩrie nyondo cia mũtumia wene?

21 Amu MWATHANI nĩonaga ũrĩa wothe wĩkaga,

o na no we ũroranagia ikĩro ciaku ciothe.

22 Meehia ma mũndũ mwaganu nĩ mũtego,

agwatagio nĩ mũtego wa meehia macio maake.

23 Ũcio agakua nĩ ũndũ wa kũremwo nĩkwĩnyiita maũndũinĩ moothe,

na agatoma nĩ ũndũ wa ũrimũ wake.

Mataaro mangĩ

1 Mwana wakwa, angĩkorwo nĩũtuĩkĩĩte wa kũrĩhĩra mũndũ ũngĩ thiirĩ wake,

2 na wone taũgwatĩĩtwo nĩ ciugo cia kanua gaaku,

o nacio irĩĩkanĩro ciaku igatuĩka mũtego kũrĩ wee-rĩ,

3 mwana wakwa, menya atĩ wĩmũkĩrie hinya nĩ mũndũ ũcio.

Ũrĩa wagĩrĩirwo nĩgwĩka

nĩguo wĩteithũre harĩ we nĩ atĩrĩ;

thiĩ harĩ we, wĩnyiihĩĩtie ũmũthaithe eeherie kĩrĩĩkanĩro kĩu.

4 Ndũkaaneetĩkĩre maitho maaku mahĩtwo nĩ toro,

o na kana imone ciaku icũũnge.

5 Wĩteithũre ta kanyoni gakiuma mũtegoinĩ,

kana ta thwariga ĩkĩũrĩra mũgwĩmi.

6 Igũũta-rĩ, ta nĩicũũthĩrĩrie thigiriri,

igĩtaranie mĩtugo yacio nĩguo ciũhĩge.

7 Thigiriri-rĩ, itirĩ mũtongoria kana mũnene,

o na kana mũndũ wa gũciatha,

8 na no ciĩigagĩra mũthiithũ wa irio

hĩndĩ ya ũrugarĩ,

igakĩhaarĩria nĩ ũndũ wa hingo ya heho.

9 Atĩrĩĩrĩ, wee kĩgũũta gĩĩkĩ,

ũgũtũũra ũkomeete kinya rĩ?

Ũkaagurumũka kuuma toro hĩndĩ irĩkũ?

10 Atĩrĩĩrĩ, amba ũcooke toro, ũkomakome o haniini;

o na ningĩ wĩkumbatanĩrie ũhuurũke.

11 Nawe ũgũkorererwo nĩ ũthĩĩni taũkoreetwo nĩ mĩitũ

ũtharĩkĩrwo nĩ ũkĩa o ta ũtharĩkĩirwo nĩ ita.

12 Mũndũ wa mũcene na mwaganu,

acangacangaga akĩaragia mũhuuhu.

13 Nĩkuunĩra oinagĩra mũndũ riitho,

akamũheneria na guoko,

nĩ geetha amũheenererie.

14 Nĩgũthugunda athugundaga ũũru na ngoro yake,

na agathogothaga thĩĩna hingo ciothe.

15 Kwoguo, mũtino ũkaamũkora aterĩgĩrĩire,

agaakobobanio aanangwo biũ.

16-19 Kũrĩ maũndũ mũgwanja marĩa MWATHANI athũire:

Maitho ma mwĩtĩĩo,

rũrĩmĩ rwa maheeni,

mooko mooragaga andũ mateehĩĩtie,

ngoro ĩrĩa ĩthugundaga o waganu mũtheri,

magũrũ marĩa mateng’eraga gwĩka o ũũru mũtheri,

mũndũ ũrutaga ũira wa maheeni,

na mũndũ ũhũũrithanagia andũ arĩa angĩ.

Gũkaanania ũtharia

20 Mwana wakwa, rũmia watho wa thooguo,

na ndũkaanariganĩrwo nĩ ũrutani wa maitũguo.

21 Ciugo ciao nĩitũũre irĩ mũthiithũ waku;

ciige ngoroinĩ yaku.

22 Ũrutani wacio ũgũtongoragie ũkiumagara,

ningĩ ũkũmenyagĩrĩre wĩ toro,

o na ningĩ ũgũtaarage rĩrĩa warahũka kuuma toro.

23 Watho-rĩ, nĩ taawa, kĩrĩra nĩ ũtheri,

ningĩ gũkaanio nĩkuonererio njĩra ya muoyo.

24 Ũhoro ũcio nĩũgũkweheranĩria na mũtumia mwaganu,

o na ũkwehanĩrĩrie na ciugo ciake cia kũheenanĩrĩria.

25 Menyerera ndũkaanaguucĩrĩrio nĩ ũthaka wake,

o na kana ũguucĩrĩrio nĩ mwĩgemio wa njuĩrĩ cia maitho maake.

26 Mũmaraaya aheenagĩrĩrio na keenyũ ka mũgate,

mũtumia mũtharia aguĩmaga mũtũũrĩre wothe wa mũndũ mũrũme.

27 Rĩu-rĩ, mũndũ ahota gũkuua mwaki na gĩthũri gĩake,

na nguo ciake itihĩe?

28 Ningĩ mũndũ angĩthiĩra igũrũ rĩa makara me na mwaki,

githĩ makinya maake to mahĩe?

29 Ũguo no taguo mũndũ angĩtharia na mũtumia wa mũndũ ũngĩ,

ũrĩa ũngĩĩka ũguo no mũhaka aconorithio.

30 Andũ matimenaga mũici aiyĩte

no geetha ehũũnie rĩrĩa e mũhũũtu.

31 No rĩĩrĩ, angĩnyiitwo, nĩarĩhagio maita mũgwanja,

o na ningĩ akanenganĩra kĩrĩa gĩothe arĩ nakĩo.

32 Mũndũ ũrĩa ũtharanagia, ũcio ndeciiragia wega;

mũndũ ũcio nĩkwĩyũnũha eyũnũhaga we mwene.

33 Kĩrĩa oonaga no nguraro na kwagithio gĩtĩĩo,

na ningĩ atũũraga anyararĩĩtwo kinya tene.

34 Ũiru-rĩ, nĩũtũmaga mũthuuriwe araakare mũno,

ningĩ ndũrekaga mũthuuri ũcio aigue tha rĩrĩa arerĩhĩria.

35 Na ũngĩmũhe irĩhi o na rĩrĩkũ rĩa gwĩkũũra narĩo ndangĩamũkĩra,

ningĩ hatirĩ iheeo o na irĩkũ ingĩhooreria maraakara maake.

1 Mwana wakwa, ririkanaga ciugo ciakwa,

wĩigĩre mataaro maakwa matuĩke mũthiithũ waku.

2 Menyagĩrĩra mataaro maakwa na nĩũgũtũũra,

menyagĩrĩra ũrutani wakwa o ta arĩ kĩũma kĩa riitho rĩaku.

3 Wĩigĩre mataaro maakwa hingo ciothe;

maandĩke o ngoroinĩ yaku.

4 Menyagĩrĩra ũũgĩ o ta ũrĩa ũngĩmenyerera mwarĩ wa maitũguo,

naguo ũtaũku o ta ũrĩa ũngĩmenyerera mũraataguo.

5 Weka ũguo nĩũrĩkoragwo ũrĩ mũrigĩrĩrie

kuuma kũrĩ mũtumia ũrĩa mwaganu,

ũgĩtheemage ciugo ciake cia wara.

Mũtumia mũmaraaya

6 Hingo ĩmwe nĩgũcũũthĩrĩria ndacũũthagĩrĩria

na ndirica ya nyũmba yakwa;

7 ngĩkĩona andũ eethĩ aingĩ mataarĩ na ũmenyo,

ngĩgĩkũũrana mwanake ũmwe wao warĩ mũkingitaru o kũigana.

8 Nĩgũthiĩ athiaga na barabara,

agagĩthiĩ aroreete nyũmba ya mũndũ wa nja ũmwe mũmaraaya,

9 o mathaa ma hwaĩinĩ gũkĩambĩrĩria kũgĩa nduma.

10 Mwanake ũcio agĩtũngwo nĩ mũtumia

wehumbĩĩte kĩũmaraaya na nĩabangĩĩte mũbango.

11 Aarĩ mũtũmia mũũmĩrĩru ũtaiguaga thoni,

na ndakindagĩria gwake mũciĩ.

12 Mahinda mamwe e barabarainĩ,

marĩa mangĩ ndũũnyũinĩ,

marĩa mangĩ handũ koonainĩ

ooheirie o ũrĩa angĩona!

13 Agĩkĩhĩmbĩria mwanake ũcio akĩmũmumunya,

akĩmũkũũrĩra maitho akĩmwĩra atĩrĩ,

14 “Ndĩ na ndĩa thuutha wa kũruta magongoona ma ũiguano;

ũũmũũthĩ nĩndahingia mĩhĩtwa yakwa.

15 Nĩkĩo ndakiumagara gũgũcaria,

ngũtuĩte atĩ no nginya tuonane,

na nĩndakena ndakuona.

16 Nĩndandĩkĩĩte ũrĩrĩ wakwa;

ndĩwarĩte macuka magemie ma gatani ya Misiri.

17 Ningĩ ngaũhuuhĩrĩria maraaci,

manemane, ũbaani, thubiri, na mĩndarathini.

18 Gĩũke tũkeendane nginya gũkĩe,

tũgĩĩkenie na wendo ũcio o nginya tũnyootoke.

19 Tondũ mũthuuri wakwa ndarĩ kuo;

nĩathiĩte rũgendo rwa matukũ maingĩ.

20 Nĩathiĩte na mbeeca nyingĩ cia kũmũigana,

na agacooka ciumia igĩrĩ ciathira.”

21 Nĩ ũndũ ũcio agĩkĩmũheenereria na ndeto ciake cia uuhani,

naake agĩkĩheeneka nĩ mĩario ĩyo mĩnyoroku ya kanua gaake.

22 Agĩkĩmũrũmĩrĩra o ta ũrĩa ndeegwa ĩrũmagĩrĩra mũthĩnji,

o na kana ta thwariga ĩikĩĩtie mũtegoinĩ;

23 igagĩtheecwo nĩ mũguĩ o nginya mara makoima.

O na ta ũrĩa kanyoni kagũaga mũtegoinĩ,

ndamenyaga atĩ muoyo wake ũrĩ ũgwatiinĩ.

24 Rĩu-rĩ, ciana ciakwa, tathikĩrĩriai ũrĩa ndĩroiga;

tegaai matũ mũigue ciugo ciakwa.

25 Mũtikaaneetĩkĩre kũheenererio nĩ mũtumia wa mũthemba ta ũcio,

o na kana mũmũthingate.

26 Amu-rĩ aanarũnda arũme aingĩ a bata,

arĩa aanooraga-rĩ, matingĩtarĩka.

27 Gũthiĩ gwake-rĩ, nĩgwĩtwarĩrĩria gĩkuũinĩ,

ĩyo nĩ yo njĩra nguhĩ mũno ya gũgĩkinya gĩkuũinĩ.

Kũgaathĩrĩria ũũgĩ

1 Rĩu-rĩ, githĩ ũũgĩ ti gwĩtana aretana,

naake ũtaũku agakaĩrĩria?

2 O kũu tũcũmbĩrĩinĩ twa irĩma hakuhĩ na barabara,

o hau macemanĩrio ma njĩra nĩ ho arũũgamaga.

3 Ningĩ o hau kĩhingoinĩ gĩa itũũra,

o hau haingĩragĩrwo nĩ ho eetanagĩra.

4 Agakiuga atĩrĩ, “Nĩ inyuĩ andũ aya ndĩraarĩria;

inyuothe mũingĩ wa thĩ nĩ inyuĩ ndĩraaria na inyuĩ.

5 Inyuĩ mũtarĩ oogĩ, mwĩmenyeriei ũthuurĩrĩri;

inyuĩ irimũ ici, mwĩcookereei.

6 Tathikĩrĩriai ciugo cia bata iria ngũmwarĩria;

ngũmwĩra o maũndũ ma kĩhooto.

7 Ngũmwarĩria o ma theri;

waganu-rĩ, nĩ kĩndũ kĩ magigi, na ndingĩwaria.

8 Kanua gaakwa gekwaria o maũndũ ma ũthingu,

hatirĩ kiugo ingĩaria kĩa maheeni kana gĩa kũhĩtithania.

9 Kũrĩ arĩa ataũkĩre,

maũndũ macio matirĩ iriga,

kũrĩ arĩa oogĩ, maũndũ macio nĩ marũngarũ.

10 Oyai mataaro maakwa handũ ha betha,

ningĩ wĩthuurĩreei ũũgĩ handũ ha thahabu ĩrĩa theru mũno.

11 Ũũgĩ nĩ mwega gũkĩra mahiga ma goro.

na ndũngĩgerekanio na kĩndũ o na kĩmwe kĩa iria mũngĩrirĩria.

12 Niĩ ũũgĩ, ndĩ na ũthuurirĩ,

ndĩ na ũmenyo, na nĩnjũũĩ gũthugunda maũndũ wega.

13 Gũtĩĩa MWATHANI-rĩ, nĩgũthũũra waganu:

Niĩ-rĩ, nĩthũire mwĩtĩĩo, rũng’athio, mĩthiĩre ya waganu, o na kwaria maheeni.

14 Nĩ niĩ mwene kĩrĩra,

ũtaũku na ũhoti o nacio no ciakwa.

15 Nĩndeithagia athamaki gũthamaka,

nao aathani ngamateithia gũtua maciira na kĩhooto.

16 Nĩndeithagĩrĩria aathani gwathana,

na ngateithia anene gwatha thĩ.

17 Andũ arĩa manyenda o na niĩ nĩndĩmeendeete,

arĩa oothe manjaragia na kĩyo nĩmanyonaga.

18 Nĩ niĩ heyanaga ũtonga o na gĩtĩĩo,

ũtonga na ũhootani iria itaagaga.

19 Kĩrĩa ũngĩruta kuuma harĩ niĩ,

kĩ na bata gũkĩra thahabu ĩrĩa theru mũno,

o na uumithio wakwa ũgakĩra betha iria njega mũno.

20 Mĩthiĩre yakwa nĩ ya ũthingu,

njĩra ciakwa no kĩhooto gĩtheri,

21 nĩguo heyage arĩa manyenda ũtonga

na njiyũragie nyũmba ciao na mĩthiithũ.

22 “MWATHANI aanyũmbire o kĩambĩrĩria kĩa wĩra wake,

nĩ niĩ wĩra wa mbere wa mooko maake.

23 Ndoombirwo ndĩ wa mbere

o thĩ ĩtanoombwo.

24 Hingo ĩrĩa gũtaarĩ na maria, norĩo ndaciarirwo,

o hingo ĩyo gũtaarĩ na ithima cia maaĩ.

25 Ndaciarirwo mbere ya kũgĩa kwa irĩma,

o mbere ya ithũngũri kũgĩa.

26 O mbere Ngai atanoomba thĩ o na kana ithaka,

o na kana rũkũngũ o ruothe.

27 Niĩ ndarĩ ho, hĩndĩ ĩrĩa athondekire igũrũ,

o rĩrĩa eekĩrire rũkirĩriigũrũ wa iria.

28 O rĩrĩa arũmirie kũu matuinĩ,

rĩrĩa aatũmire ithima ciume maaĩ mathiage iriainĩ,

29 rĩrĩa eekĩrĩire maaĩ ma iria mĩhaka,

nĩguo maaĩ maikarage o ta ũrĩa we mwene aathanire,

o rĩrĩa athondekire itina cia thĩ.

30 Hĩndĩ ĩyo ndakoragwo hakuhĩ na MWATHANI,

ngĩmũteithĩrĩria gũthondeka maũndũ,

ngamũkenagia mũthenya o mũthenya,

na niĩ ngakenaga ndĩ harĩ we hingo ciothe.

31 Ningĩ ngakenaga nĩ ũndũ wa thĩ ĩno yake ya gũtũũrwo

o na ngakenaga nĩ andũ.

32 “Rĩu, ciana ciakwa, tategaai matũ mũigue;

gũkena-rĩ, nĩ mũndũ o wothe ũhingagia uuge wakwa.

33 Tuĩkaai a gũthikagĩrĩria ũtaarani wakwa na nĩmũkũũhĩga,

menyaai mũũtirike.

34 Mũndũ ũrĩa ũnjiguaga arĩ na gĩkeno.

Aikaraga o mũthenya ihingoinĩ ciakwa,

na agaikaraga eetereire o hau mũrangoinĩ wakwa.

35 Tondũ ũrĩa ũgĩĩte na niĩ, nĩagĩĩte na muoyo,

naake MWATHANI nĩarĩmũtugaga.

36 Ũrĩa ũtarĩ na niĩ,

nĩkwĩyũnũha eyũnũhaga,

arĩa oothe mathũũraga nĩ gĩkuũ makoragwo meendeete.”

Ũũgĩ na Ũrimũ

1 Ũũgĩ nĩeyakĩire nyũmba,

na akeyacũhĩria itugĩ mũgwanja.

2 Nĩathĩnjĩĩte ndũrũme ciake cia gĩceegũ;

ndibei yake nĩhaarĩrie wega,

o na meetha nĩarĩĩte.

3 Nĩarekeetie airĩĩtu arĩa mamũtungataga

mageetane marũngiĩ tũthũngũriinĩ twa itũũra.

4 Moige atĩrĩ, “Irimũ ciothe nĩitoonye na gũũkũ!”

Arĩa matarĩ oogĩ arameera atĩrĩ,

5 “Ũkaai mũrĩe irio ciakwa

na mũnyue ndibei ĩrĩa haarĩirie.

6 Tiganaai na ũrimũ nĩguo mũtũũre,

thiagaai na mĩthiĩre ya ũtaũku.”

7 Ũrĩa ũkaanagia mũndũ wa kĩnyũrũri nĩ gĩconoko egĩagĩra nakĩo.

Na ũrĩa ũkaanagia mũndũ mwaganu

nĩkwĩyũnũha eyũnũhaga.

8 Ndũkaanakaanie mũndũ wa kĩnyũrũri tondũ no agũthũũre.

No ũngĩkaania mũndũ mũũgĩ, ũcio no akwende.

9 Ũngĩtaara mũndũ mũũgĩ nĩohĩgaga makĩria;

ũngĩruta mũndũ mũthingu ũndũ nĩongagĩrĩra ũmenyo.

10 Gũtĩĩa MWATHANI nĩkuo kĩhumo kĩa ũũgĩ,

na ũngĩmenya Ũrĩa Ũmwe Mũtheru nĩwegĩĩra na ũmenyo.

11 Ũũgĩ nĩkuongerera wongagĩrĩra matukũ maaku,

o na ũkoongerera ũtũũro waku mĩaka ĩngĩ mĩingĩ.

12 Angĩkorwo wĩ mũũgĩ-rĩ, ũũgĩ ũcio nĩ ũteithio waku wiki;

angĩkorwo wĩ wa kĩnyũrũri ndũrĩ ũteithio ũngĩona.

13 Mũtumia mũkĩĩgu nĩ wa inegene;

nĩ mwaganu o na ndarĩ thoni.

14 Nĩgũikara aikaraga o hau mũrangoinĩ wa nyũmba yake,

o na ahota gũikara itũũra gatagatĩ,

15 agagĩĩtaga arĩa mekũhĩtũka,

o arĩa megwĩthiĩra mabatainĩ maao.

16 Akameera atĩrĩ, “Andũ arĩa oothe irimũ nĩmatoonye gũũkũ!”

Na akeera arĩa matarĩ oogĩ atĩrĩ,

17 “Maaĩ ma kũiya me mũrĩo,

na irio cia kũrĩĩra hithoinĩ o nacio i mũrĩo!”

18 No matimenyaga atĩ,

arĩa oothe matoonyaga gwake matiumaga kuo,

na matiũĩ atĩ arĩa maanatoonya kuo marĩ o kwa arĩa a akuũ.