Category: Siraki

Kũmenya rĩrĩa ũngĩaria

1 Nĩkũrĩ kũruta mahĩtia gwĩkagwo hĩndĩ ĩtaagĩrĩire,

na nĩkũrĩ mũndũ ũkiraga no nĩ mũũgĩ.

2 Kaba kũrutana mahĩtia gũkĩra gũikara ũraakarĩĩte.

Mũndũ ũrĩa uumbũraga mahĩtia maake nĩehonokagĩria maũndũ maingĩ.

3 Ĩtĩkĩra mahĩtia maaku,

na nĩũgũthengera gĩconoko.

4 Mũndũ ũrĩa ũkinyagĩra kĩhooto na hinya

atariĩ ta mũndũ mũhakũre ũrĩa wĩriragĩria kũnyiita mũirĩĩtu na hinya.

5 Nĩkũrĩ mũndũ wonagwo e mũũgĩ nĩ ũndũ wa ũkiri wake,

na nĩkũrĩ ũngĩ ũmenagwo nĩ ũndũ wa kwaria mũno.

6 Nĩkũrĩ mũndũ ũkiraga tondũ ndarĩ na wa kuuga,

na nĩkũrĩ ũngĩ ũkiraga tondũ nĩoĩ rĩrĩa aagĩrĩirwo nĩkwaria.

7 Mũndũ mũũgĩ akiraga nginya hĩndĩ ĩrĩa njagĩrĩru ĩkinye,

no kĩrimũ gĩa kwĩgana kĩaragia o na rĩrĩa gĩtaagĩrĩirwo.

8 Mũndũ ũrĩa ũheanaga ũhoro mũingĩ nĩanyararagwo,

na mũndũ ũteetĩkagĩra arĩa angĩ maarie nĩamenagwo.

Mũnyaka wa mũndũ kũgarũrũka o rĩmwe

9 Mũndũ ahota kũnyiita mũnyaka e mathĩĩnainĩ,

na ũndũ wa mũnyaka wahota gũkũreehera mathĩĩna.

10 Nĩkũrĩ kũheana gũtarĩ uumithio,

na nĩkũrĩ kũheana kũreehage uumithio maita mangĩ meerĩ.

11 Nĩkũrĩ ũnene ũreehage ũthĩĩni,

na nĩkũrĩ andũ manenehaga kuuma maũndũinĩ matarĩ kĩene.

12 Nĩkũrĩ mũndũ ũngĩgũra kĩndũ mbeeca nyiinyi,

no acooke arĩhe kĩndũ kĩu goro.

13 Mũndũ mũũgĩ atũmaga eendwo nĩ andũ na mĩario yake,

no wĩnyiihia wa mũndũ mũkĩĩgu ndũmũteithagia.

14 Kĩheeo kuuma kũrĩ kĩrimũ gĩtirĩ kĩguni,

amu kĩonaga kĩndũ kĩu gĩ kĩnene gũkĩra ũrĩa kĩrĩ.

15 Aheanaga kĩndũ kĩnyiinyi no akaaria ndeto nyingĩ,

agathiĩ akĩaragia nĩguo andũ oothe maigue.

Angĩgũkombera kĩndũ ũũmũũthĩ rũũciũ nĩagaakũrandũra.

Mũndũ ta ũcio nĩ wa kũmenwo.

16 Kĩrimũ kiugaga atĩrĩ, “Niĩ ndirĩ mũraata,

ndicookagĩrio ngaatho ingĩĩka ũndũ mwega.

Andũ arĩa marĩaga indo ciakwa

macookaga o kwaria ndeto njũru ingoniĩ.”

17 Kaĩ andũ oothe nĩmarĩmũthekagĩrĩra kaingĩ-ĩ!

Mĩario ĩtaagĩrĩire

18 Nĩ kaba gũtenderũka ũgwe mahiga igũrũ,

gũkĩra gũtenderũka kwa rũrĩmĩ;

gũthira kwa mũndũ mwaganu gũũkaga o rĩmwe

ta ũrĩa mũndũ atenderũkaga akagũa.

19 Mũndũ ũtarĩ mĩtugo ahaana ta rũgano rũkĩheanwo rĩrĩa rũtaagĩrĩire,

rũrĩa andũ aaganu maheanaga hingo ciothe.

20 Thimo yumĩĩte kanua ga kĩrimũ nĩregagwo

amu gĩtimĩheanaga rĩrĩa yagĩrĩire.

21 Ũthĩĩni wahota kũrigĩrĩria mũndũ kwĩhia,

kwoguo rĩrĩa ahuurũka ndaiguaga agĩciirithio nĩ thamiri yake.

22 Mũndũ ahota kwĩimithia gĩtĩĩo nĩ ũndũ wa thoni,

kana oorwo nĩkĩo nĩ ũndũ wa ũrimũ wake.

23 Mũndũ ahota kwĩrĩra mũraatawe kĩndũ nĩ ũndũ wa kũrĩĩo nĩ thoni,

na kwoguo agĩtue mũraatawe thũ na ũndũ ũtarĩ bata.

24 Maheeni nĩ kĩrema gĩcong’i marĩ na mũndũ,

no makoragwo hingo ciothe me mĩarioinĩ ya andũ arĩa akĩĩgu.

25 Nĩ kaba gũtuĩka mũici handũ ha gũtuĩka mũndũ wa kũheenania,

no eerĩ maroreete gũthiranĩra hamwe.

26 Mũndũ wa maheeni ndangĩheeo gĩtĩĩo

atũũraga aconokeete hingo ciothe.

Ũramati wa ũũgĩ

27 Mũndũ ũrĩa waragia mĩario ya ũũgĩ nĩathiaga na mbere,

na mũndũ ũheanaga rĩciiria rĩega nĩakenagĩrwo nĩ anene.

28 Mũndũ ũrĩa ũrĩmaga nĩagethaga,

na ũrĩa ũkenagia anene nĩarekagĩrwo angĩhĩtia.

29 Iheeo na mahaki nĩituruuragia andũ oogĩ,

nĩimagiragia makorwo marĩ ehokeku makĩrutana mahĩtia.

30 Ũũgĩ mũhithe na ũtonga mũhithe nĩ cia bata ũrĩkũ?

31 Nĩ kaba mũndũ ũrĩa ũhithaga ũrimũ wake

gũkĩra ũrĩa ũhithaga ũũgĩ wake.

Wĩhia

1 Mwana wakwa, nĩ wĩhĩĩtie?

Ndũkaaneehie rĩngĩ, na ũhooe woherwo meehia marĩa wĩkĩĩte.

2 Ũrĩra meehia ta ũrĩa ũngĩũrĩra nyoka,

amu ũngĩmakuhĩrĩria nĩmegũkũrũma.

Magego maamo mahaana ta ma mũrũũthi;

na nĩmathũũkangagia mĩoyo ya andũ.

3 Kwaga gwathĩka gũtariĩ ta rũhiũ rwa njora,

harĩa gwatema hatihonaga.

4 Haaro na ngũĩ nĩciitangaga ũtonga,

ũguo nĩguo nyũmba ya mũndũ mwĩtĩi ĩharaganaga.

5 Mahooya ma mũthĩĩni moimaga kanua gaake magakinya matũinĩ ma Ngai,

narĩo ituĩro rĩake rĩgagĩũka o narua.

6 Mũndũ ũrĩa ũthũire kũrutwo mahĩtia nĩehagia,

no mũndũ ũrĩa ũheaga Mwathani gĩtĩĩo nĩeriraga ngoroinĩ yake.

7 Mũndũ wĩ mĩario ya hinya amenyekaga arĩ o kũraaya,

no mũndũ mũũgĩ angĩtindirũka mĩarioinĩ nĩamenyaga.

8 Mũndũ ũrĩa wakaga nyũmba yake na mbeeca cia andũ arĩa angĩ

ahaana ta mũndũ ũrĩa ũũnganagia mahiga ma gwaka mbĩĩrĩra yake.

9 Ũũngano wa andũ arĩa mataathĩkaga ũtariĩ ta kĩrũndo kĩa ngũ gĩcookanĩrĩirio,

na oothe makaahĩa hamwe.

10 Njĩra ĩrĩa eehia mageragĩra nĩnyorokie wega,

no ĩmaroragia irima rĩa kwa akuũ.

Ũũgĩ na ũrimũ

11 Mũndũ ũrĩa ũhingagia ũrĩa watho uugaga nĩenyiitaga meciiriainĩ maake,

na ũũgĩ nĩguo wonanagia ũhei Mwathani gĩtĩĩo.

12 Mũndũ ũtarĩ mũũgĩ ndangĩthoomithĩka,

no nĩkũrĩ ũũgĩ ũtuuragia ngoro.

13 Ũmenyi wa mũndũ mũũgĩ ũtariĩ ta rũũĩ rũiyũru,

na mataaro maake mahaana ta maaĩ ma gĩthima kĩratherera.

14 Meciiria ma mũndũ mũkĩĩgu matariĩ ta nyũngũ nguũ,

matirĩ ũmenyi mangĩnyiitĩra.

15 Mũndũ wĩ na ũũgĩ aangĩigua mĩario ya ũũgĩ,

nĩamĩkenagĩra na ĩgakĩmũtongoria o na maũndũinĩ mangĩ.

No kĩrimũ kĩngĩmĩigua nĩkĩmĩmenaga,

na gĩkageria kwĩriganĩria ũhoro wayo o narua.

16 Gũthikĩrĩria mĩario ya kĩrimũ nĩ ta gũkuua mũrigo wĩ rũgendoinĩ,

no nĩ ũndũ wa gĩkeno gũthikĩrĩria mũndũ mũũgĩ akĩaria.

17 Andũ magomanĩĩte mathikagĩrĩria mĩario ya mũndũ mũũgĩ,

na ciugo ciake magacinyiita na kinyi.

18 Ũũgĩ harĩ kĩrimũ nĩ ta nyũmba yanangĩkĩĩte,

na mĩario ĩtarĩ mĩkinyanĩru ĩkoragwo arĩ yo ũũgĩ wa kĩrimũ.

19 Harĩ kĩrimũ ũũgĩ ũkoragwo ũtariĩ ta mabĩngũ makĩoheete magũrũ,

o na ta mĩnyororo ĩkĩoheete guoko gwakĩo kwa ũrĩo.

20 Kĩrimũ gĩthekaga kĩanĩrĩire,

no mũndũ mũũgĩ athekaga kahora.

21 Harĩ mũndũ mũũgĩ gĩthoomo gĩkoragwo gĩtariĩ ta mathaga ma thahabu,

gĩkoragwo gĩtariĩ ta ithaga rĩa bangiri ya guoko kwa ũrĩo.

22 Mũndũ mũkĩĩgu ahiũhaga gũtoonya nyũmba,

no mũndũ mũũgĩ aambaga kũrũũgama nja na gĩtĩĩo.

23 Mũndũ mũkĩĩgu acũũthagĩrĩria nyũmba kwa mũndũ e mũrangoinĩ,

no mũndũ mũũgĩ aikaraga nja.

24 Nĩ mũtugo mũũru mũndũ e mũrangoinĩ gũthikĩrĩria mĩario ya andũ.

Mũndũ mũũgĩ nĩaiguaga thoni gwĩka ũguo.

25 Andũ a mũhuuhu maaragia ũhoro wa maũndũ matamakoniĩ.

No andũ oogĩ nĩmabaaragĩrĩra ũrĩa maaragia.

26 Irimũ ciaragia o ũndũ ũrĩa woka meciiriainĩ maacio,

no andũ oogĩ maambaga gwĩciiria matanaaria.

27 Rĩrĩa mũndũ ũtarĩ na ũngai ekũruma thũ yake,

akoragwo akĩĩruma we mwene.

28 Mũndũ ũrĩa wĩ njuukũ ethũũkagia we mwene,

na amenagwo nĩ andũ oothe arĩa mamũkuhĩrĩirie.

Ũgũũta na ũrimũ

1 Mũndũ kĩgũũta atariĩ ta ihiga rĩtarĩ raini,

na mũndũ o wothe nĩathekagĩrĩra gĩconoko gĩake.

2 Mũndũ kĩgũũta atariĩ ta kĩrũndo kĩa mai,

mũndũ o wothe ũkĩhuutagia nĩakĩminjaminjaga kuuma guokoinĩ gwake.

3 Nĩ ũndũ wa gĩconoko mũndũ kũgĩa na mwana ũtarĩ mwathĩki,

na makĩria mwana ũcio angĩkorwo nĩ mũirĩĩtu.

4 Mũirĩĩtu mũũgĩ nĩagĩaga mũthuuri,

no ũrĩa wĩkaga mĩtugo ya gĩconoko nĩareehagĩra ithe kĩeha.

5 Mũirĩĩtu mwaria ũũru nĩaconorithagia ithe o na mũthuuri wake,

na nĩamenagwo nĩ o eerĩ.

6 Kwarĩria ciana ciaku mahinda mangĩ no gũkorwo gũtaagĩrĩire,

o ta rwĩmbo rũkĩinwo kũndũ kwĩ macakaya,

no gũcihũũra nĩguo mũtugo ũrĩa mwagĩrĩru

wa gũciruta mĩtugo hĩndĩ o yothe.

7 Kũgeria kũruta kĩrimũ no ta kũgeria gũtumania nyũngũ nguũ na ngaamu,

kana gũũkĩria mũndũ ũkomeete toro mũnene.

8 Gũtaarĩria kĩrimũ ũndũ no ta gũtaarĩria mũndũ ũkomeete.

Warĩĩkia kwaria kĩũragia atĩrĩ, “Ũkuugaga atĩa?”

9 Ciana iria irereetwo wega itiguũragia mathĩĩna marĩa aciari aacio maacirerire namo.

10 Ciana iria itarereetwo wega,

iria ikoragwo ikĩaria ũũru na igetĩĩya

ikoragwo irĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ mĩciĩ ĩrĩa ĩheetwo gĩtĩĩo.

11 Rĩrĩra mũndũ mũkuũ, amu ndarĩ na ũtheri;

na ũrĩrĩre mũndũ mũkĩĩgu, amu ndarĩ na ũmenyo.

Mũndũ mũkuũ-rĩ,

ndũkaamũrĩrĩre mũno tondũ we nĩagĩĩte na kĩhuurũko;

mũtũũrĩre wa kĩrimũ nĩ mũũru gũkĩra gĩkuũ.

12 Mũndũ mũkuũ arĩragĩrwo mĩthenya mũgwanja,

no kĩrimũ, kana mũndũ ũtarĩ na ũngai atũũraga arĩragĩrwo nginya tene.

13 Ndũkaagĩe na mĩario mĩingĩ na mũndũ mũkĩĩgu,

na ndũgaathiĩ gũceerera mũndũ ũtarĩ na ũmenyo.

Wĩmenyerere mũno nĩguo wĩyehererie thĩĩna,

nawe ndũkaahakwo gĩko rĩrĩa ekwĩribariba.

Mwĩtheme na nĩũkũgĩa na ũhuurũko,

na ndũrĩ hĩndĩ ũkaanogio nĩ ũrimũ wake.

14 Mũndũ ta ũcio nĩ mũrigo mũritũ gũkĩra cuuma,

na rĩĩtwa rĩrĩa rĩmwagĩrĩire no “Kĩrimũ.”

15 Gũkuua mũrigo wa mũthanga, cumbĩ, na cuuma

nĩ mũhũthũ gũkĩra gũtwarana na kĩrimũ.

16 Rũbaaũ rũhũũrĩre wega nyũmbainĩ

rũtingĩenyũrwo nĩ gĩthingithia;

ũguo noguo meciiria marĩa maikaraga thĩinĩ wa ũtaari wa ũũgĩ matangĩĩtigĩra inegene.

17 Meciiria marĩa meciiragio na njĩra ya ũũgĩ

matariĩ ta rũthingo rũrũmu rũgemeetio wega.

18 O ta ũrĩa rũgiri rũraaya na igũrũ rũtangĩĩtiiria rũhuuho,

noguo mũndũ ũrĩa meciiria maake ma ũrimũ matũmĩĩte aigue guoya

atangĩhota gwĩtiiria maũndũ ma kũguoyohia.

Ũraata

19 Mũndũ ũrĩa ũtũraga riitho atũmaga maithori maitĩke,

naake ũrĩa ũtheecaga ngoro atũmaga kũmenyeke ũrĩa mũndũ araigua.

20 Ũrĩa ũikagĩria nyoni ihiga nĩaciĩkagĩra guoya ikoombũka,

na mũndũ ũrĩa ũrumaga mũraatawe nĩatũmaga ndũgũ ĩkue.

21 O na angĩkorwo ũrutĩire mũraataguo rũhiũ,

ndũkaae gũkua ngoro amu mwahota o gũcookanwo naake rĩngĩ.

22 Angĩkorwo ũnegenanĩĩtie na mũraataguo ndũgeetigĩre

amu mwahota kũiguithania.

No irumi, mwĩtĩĩo, kũruta hitho ciake, kana kũmũũkĩrĩra aterĩgĩrĩire,

macio nĩmooragaga ndũgũ.

23 Reke mũndũ ũrĩa ũgũkuhĩrĩirie agũtĩĩe rĩrĩa arĩ na thĩĩna,

nĩ geetha mũgaakenanĩra naake rĩrĩa akaagĩa na indo.

Nyiitanĩra naake hĩndĩ ĩrĩa arĩ na kĩeha,

nĩ geetha ũkaagayana naake igai rĩake.

24 O ta ũrĩa ndoogo yambaga kuoneka kuuma riiko rũrĩrĩmbĩ rũgĩcooka kuoneka,

noguo irumi ciambaga kuoneka mbere ya mbaara.

25 Ndikaigua thoni kũgitĩra mũraata wakwa,

na ndikaamwĩhitha.

26 Ingĩona ũũru nĩ ũndũ wake

mũndũ wothe ũrĩa ũrĩiguaga ũhoro ũcio nĩarĩmwĩmenyagĩrĩra.

Ihooya rĩa kũhooya ũteithio nĩguo mũndũ ndakeehie

27 Naarĩ korwo mũrangĩri no eekĩrwo kanuainĩ gaakwa

nĩ geetha iromo ciakwa itumwo wega,

nĩguo angitĩre ndikaae gwĩka mahĩtia,

na akĩngitĩre ndikaae gũkeeniina na rũrĩmĩ rwakwa!

1 Ũũi! Mwathani Baaba! Mũnene wa muoyo wakwa!

Ndũkandiganĩrie atĩ nduĩrwo nĩ mĩario yakwa;

ndũkaae kũmĩreka ĩtũme ngũe.

2 Naarĩ korwo no hũũrwo nĩ ũndũ wa meciiria maakwa,

nĩ geetha meciiria maakwa marutwo mĩtugo nĩ ũũgĩ!

Ndingĩkenda ihĩtia o na rĩmwe rĩage kũrũmĩrĩrwo.

3 Hĩndĩ ĩyo mahĩtia maakwa nĩ megũtiga kũingĩha,

namo meehia maakwa matige kwĩongerera,

na ndigaakĩgũa harĩ thũ ciakwa ingenerere.

4 Ũũi! Mwathani, Baaba na Ngai wa muoyo wakwa!

Ngiria kwaria mĩario mĩũru,

5 na weherie merirĩria mooru kuuma thĩinĩ wakwa.

6 Ndũkaareke hootwo nĩ ũkoroku kana merirĩria ma mwĩrĩ

na ndũkaanandiganĩrie harĩ merirĩria matarĩ thoni.

Mĩĩhĩtwa

7 Ciana ciakwa, thikĩrĩriai ũhoro ũrĩa ngũmũhe ũkoniĩ mĩario;

mũndũ ũrĩa ũkũrũmĩrĩra ũrĩa nguuga ndarĩ hingo akaahooteka.

8 Mũndũ mwĩhia enyiitithagia na mĩario yake ya mwĩtĩĩo na ya kũrumana.

9 Ndũkaae kwĩmenyeria kwĩhĩta,

o na ndũkamenyere kũgwetaga rĩĩtwa rĩa Ũrĩa Mũtheru;

10 amu o ta ũrĩa ngombo ĩhũũragwo kaingĩ ĩtaagaga gũtiihangio,

noguo mũndũ ũrĩa wĩhĩtaga hingo ciothe,

na akagweta rĩĩtwa rĩu atagaathirwo nĩ meehia.

11 Mũndũ ũrĩa wĩhĩtaga maũndũinĩ maingĩ akoragwo aiyũrĩĩtwo nĩ mahĩtia,

na ihera gũtirĩ hingo rĩkoragwo rĩ kũraaya na gwake mũciĩ.

Angĩaga kũhingia ũrĩa ehĩtĩĩte, nĩahĩtagia.

Angĩira mwĩhĩtwa wake, akoragwo e na mahĩtia maita meerĩ.

Angĩĩhĩta na akorwo nĩ maheeni araaria, ndangĩrekerwo mahĩtia maake,

na mũciĩ wake ũgũtũũra ũiyũrĩĩtwo nĩ mĩtino.

Mĩario mĩbuthu

12 Nĩkũrĩ mĩario ĩkoragwo ĩhaana ta gĩkuũ.

Mĩario ta ĩyo ndĩkaanooneke thĩinĩ wa andũ a Isiraeli.

Andũ merutĩire Ngai nĩmetheemaga mĩtugo ta ĩyo,

na matirĩtobokaga meehiainĩ.

13 Ndũkaae kũnyiitanĩra mĩarioinĩ ya wana

amu ĩkoragwo na maũndũ ma meehia.

14 Ririkana thooguo na maitũguo rĩrĩa ũikaranĩĩtie na andũ anene,

nĩguo ndũkaae gwĩconorithia me ho ũgĩtuĩke kĩrimũ

na ũndũ wa mĩtugo yaku mĩũru;

hĩndĩ ĩyo ũkĩigue o na kaba ũkuĩte,

na ũkĩrume mũthenya ũrĩa waciarirwo.

15 Mũndũ ũmenyereete kwaria mĩario mĩũru

ndarĩ hingo akaahota kũmĩtiga o rĩ o rĩ.

Meehia ma kĩĩmwĩrĩ

16 Nĩkũrĩ njĩra nyingĩ cia kwĩhia,

nacio igagĩtũma Ngai araakare.

No rĩĩrĩ, thuti ya kĩĩmwĩrĩ ĩkoragwo ĩhaana ta mwaki ũrĩa ũtahorekaga

tiga ũcinire ũniine, wĩhorie guo mwene.

Mũndũ ũrĩa ũtũũraga muoyo na ndarĩ bata ũngĩ tiga o wa kũnyootora thuti ya kĩĩmwĩrĩ,

egũtũũra ũguo nginya akaaniinwo nĩ mwaki ũcio.

17 Mũndũ ta ũcio eriragĩria o gũtharia,

na ndarĩ hingo aiganagia nginya agaakua.

18 Mũndũ mũrũme ũrĩa ũthiaga gũtharia-rĩ, eĩraga na ngoro atĩrĩ,

“Gũũkũ gũtirĩ mũndũ ũranyona;

gũũkũ nĩ nyũmba thĩinĩ na kwĩ nduma gũtirĩ mũndũ ũngĩĩnyona.

Nĩ kĩĩ gĩgũtũma ndĩtigĩre?

Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno o naake ndangĩnyona.”

19 Mũndũ ta ũcio akoragwo agĩĩtigĩra kuonwo nĩ andũ,

na ndakoragwo akĩmenya atĩ maitho ma Mwathani makoragwo na ũtheri mũkengu

maita ngiri ikũmi (10,000) ma ũrĩa riũa rĩkengaga;

oonaga maũndũ moothe marĩa twĩkaga nginya o na marĩa tũgeragia kũhithĩrĩra.

20 Mbere ya thĩ kũũmbwo, we nĩamĩũĩ yothe,

o na thuutha wa kũũmbwo kwayo.

21 Mũndũ ũcio akaanyiitwo rĩrĩa we aterĩgĩrĩire,

na akĩherithĩrio itũũrainĩ gatagatĩ.

22 Mũtumia ũrĩa ũtigaga mũthuuriwe agathiĩ agaciara mwana na mũndũ ũngĩ,

akareehera mũthuuriwe kaana gatarĩ gaake, noguo atariĩ.

23 Amu wa mbere nĩaregeete kũhingia watho wa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno,

na wa keerĩ nĩahĩtĩirie mũthuuriwe,

na wa gatatũ etuĩte mũmaraaya,

na agakĩreehera mũthuuriwe mwana ũtarĩ wake uumanĩĩte na ũtharia.

24 Mũtumia ũcio arĩreehagwo mbere ya mũingĩ akaherithio,

o na ciana ciake ikaherithio.

25 Ciana icio ciake itirĩ hingo igaatuĩka cia mũciĩ ũcio biũ,

o na itikaahota kũgĩa na mĩciĩ yacio.

26 We egũtũũra anyarairwo, na kũririkanwo gwake kũrĩkoragwo kũrĩ ta kĩrumi.

27 Akua, andũ arĩa agaatiga muoyo nĩmakaamenya

atĩ gũtirĩ ũndũ mwega gũkĩra gũtĩĩa Mwathani,

na gũtirĩ ũndũ wĩ mũrĩo gũkĩra kũhingia maathani maake.

Kũgaathĩrĩria ũũgĩ

1 Tathikĩrĩria ũũgĩ ũkĩgaathĩrĩrio,

na ũũkumie wĩ gatagatĩ ka andũ aaguo.

2 Kĩũnganoinĩ kĩa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩũgũtumũra kanua kaaguo,

o na mbere ya araika aake wĩkumie atĩrĩ:

3 “Niĩ ndĩ ũhoro ũrĩa woimire kũrĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno.

Ni niĩ ndahumbĩrire thĩ ta kĩbii.

4 Niĩ ndũũraga igũrũ mũno,

na gĩtĩ gĩakwa kĩa ũnene gĩakoragwo matuinĩ.

5 Nĩndathiũrũrũkire na magũrũ

mũthiũrũrũko wa igũrũ ndĩ nyiiki,

o na ngĩtuĩkanĩria iria igũrũ rĩrĩa rĩrĩ rungu rwa thĩ.

6 Nĩndathiire thĩ yothe o hamwe na makũmbĩinĩ ma maaĩ,

o na andũinĩ oothe a ndũũrĩrĩ ciothe.

7 Nĩndacũũthĩrĩirie kũndũ guothe ngĩcaria handũ ha kũhuurũka.

Nĩndacaririe nĩ kwa ũ ingĩikara.

8 Naake mũũmbi wa indo

o we ũcio wanyũmbire akĩnjatha akĩnjĩĩrĩra gwa gũtũũra,

na akĩnjĩĩra atĩrĩ, ‘Aka handũ haaku ha gũtũũra thĩinĩ wa Isiraeli;

andũ a rũciaro rwa Jakubu nĩ o megũtuĩka andũ aaku.’

9 We aanyũmbire mbere ya mĩndĩ na mĩndĩ;

mbere ya matukũ nĩguo aanyũmbire,

na ngũtũũra nginya tene na tene ndirĩ hingo ngaathira.

10 Nĩndĩmũtungatĩire Hemainĩ ĩrĩa theru,

na ngacooka ngaaka mũciĩ wakwa kĩrĩmainĩ gĩa Zayuni.

11 Nĩaheire kĩhuurũko itũũrainĩ rĩrĩa rĩende,

na akĩĩhe ũnene njathage Jerusalemu.

12 Kwoguo ngĩrũma biũ thĩinĩ wa andũ arĩa aatũũgĩririe,

o acio Mwathani aathuurire matuĩke aake.

13 Nĩndaraihire ta mĩtarakwa ya Lebanoni

o na ta mĩtĩ ya mĩkarakaba ya irĩma cia Herimoni.

14 Nĩndaraihire ta mũtĩ wa mũkĩndũ wa gĩthimainĩ kĩa Enigedi,

o na ta mahũa mathaka ma Jeriko,

o na ta mũtĩ wa mũtamaiyũ wĩ mũgũndainĩ,

o na ngĩraiha ta mũtĩ wa mũkarakaba ũgĩkũra hakuhĩ na maaĩ.

15 Mĩhũũmũ yakwa yatariĩ ta mũnungo mwega wa makoni ma mĩtarathini,

o na ta mũtararĩko mwega wa manemane ĩrĩa njega mũno,

o na thitakiti, na onuka, na garibane,

o na ta ũbaani ũrĩa ũnungaga wega mũno wa Hema ĩrĩa theru.

16 O ta ũrĩa mũtĩ wa mũgandi ũtandayagia honge ciaguo wega ũbaarĩrĩire,

noguo o na niĩ ndariĩ.

17 O ta ũrĩa mũthabibũ ũrutaga thuuna ciaguo wega noguo o na niĩ ndariĩ.

18 Niĩ ndĩ nyina wa wendo ũrĩa mwega mũno

na nyina wa gĩtĩĩo, ũmenyo, na mwĩhoko mũtheru.

Ndĩ wa gũtũũra tene na tene,

na ndĩkĩheanĩĩtwo kũrĩ ciana ciakwa ciothe

o icio ituĩtwo marĩĩtwa nĩ we.

19 Ũkaai kũrĩ niĩ inyuothe mũbatairio nĩ niĩ,

ũkaai mũrĩe matunda maakwa mũhũũne.

20 Amu kũndirikana kwĩ mũrĩo gũkĩra ũũkĩ,

na kĩrĩa mũndũ agayaga kuuma kũrĩ niĩ kĩ mũrĩo

gũkĩra mũruru wa ũũkĩ ũrutĩĩtwo kuuma maguainĩ.

21 Arĩa mandĩaga maiguaga makĩenda o kũndĩa rĩngĩ,

na arĩa maanyuaga maiguaga makĩenda o kũũnyua rĩngĩ.

22 Mũndũ o wothe ũnjathĩkagĩra ndagaaconorithio,

na arĩa marutaga wĩra na ũteithio wakwa matikeehia.”

Ũũgĩ na Watho

23 Rĩĩrĩ rĩothe nĩ ibuku rĩa kĩrĩĩkanĩro kĩa Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno;

nĩ Watho ũrĩa twathirwo nĩ Musa ũtariĩ ta igai rĩa thunagogi cia Aisiraeli.

24 Koragwo wĩ na hinya hingo ciothe thĩinĩ wa Mwathani,

nyiitana naake nĩguo agwĩkĩre hinya.

Mwathani Mwene Hinya Wothe no we wiki Ngai,

na gũtirĩ mũhonokia ũngĩ tiga we wiki.

25 Watho ũiyũire ũũgĩ o ta mũiyũro wa rũũĩ rwa Pishoni;

ũkoragwo ũtariĩ ta rũũĩ rwa Tigiri hĩndĩ ya kũgethwo maciaro ma mbere.

26 Watho ũkoragwo ũiyũire ũmenyo o ta rũũĩ rwa Farati;

ũkoragwo ũtariĩ ta rũũĩ rwa Jorodani hĩndĩ ya magetha.

27 Watho ũtũmaga moorutani mahenie o ta riũa;

ũkoragwo ũtariĩ ta rũũĩ rwa Gihoni hĩndĩ ya magetha ma thabibũ.

28 Mũndũ wa mbere kũũmbwo ndamenyire watho biũ,

na o na wa mũthia ndagaakorwo arĩ mwega kũmũkĩra,

29 amu meciiria maaguo makoragwo marĩ manene gũkĩra iria rĩa maaĩ,

na ũtaari waguo ũgakorwo ũrĩ mũriku gũkĩra irima rĩrĩa rĩriku mũno rĩtarĩ gĩturi.

30 Niĩ mwene ndeyonire ndariĩ ta mũtaro ũraruta maaĩ rũũĩ;

ndeyonire ndariĩ ta mũtaro ũratwara maaĩ mũgũndainĩ.

31 Na niĩ ngĩkiuga nĩngũitĩrĩria matunda maakwa maaĩ;

nĩngũihugia mũgũnda wakwa wa mahũa na maaĩ.

No rĩĩrĩ, mũtaro ũrĩa wakwa ũgĩtuĩka rũũĩ,

naruo rũũĩ rwakwa rũgĩtuĩka iria rĩa maaĩ.

32 Nĩngũtũma rĩngĩ ũrutani ũkenge ta ũtheri wa kĩrooko;

ngũtũma ũkenge kũndũ kũraaya.

33 Nĩngũita ũrutani ta ũrathi,

na ndĩũtigĩre njiarwa cia matukũ ma thuutha.

34 Menya atĩ ndirutĩĩte wĩra ũyũ wothe nĩ ũndũ wakwa nyiiki,

no ndĩũrutĩĩte tondũ wa arĩa macaragia kuonererio.

Andũ arĩa maagĩrĩirwo nĩkũgaathĩrĩrio

1 Ngoro yakwa nĩkenagio mũno nĩ maũndũ matatũ,

na maũndũ macio nĩmakenagia Mwathani o na andũ, na na mo nĩ:

andũ maciaranĩirwo na nĩmaiguithainie,

andũ marigainie me ndũgũ;

na mũtumia na mũthuuri maikaranagia na gĩkeno.

2 Ngoro yakwa nĩthũire mũno andũ a mĩthemba ĩtatũ,

na mĩtugo yao nĩĩndaakaragia mũno, na o nĩ:

mũndũ mũthĩĩni wĩ mwĩtĩĩo;

mũndũ gĩtonga wĩ maheeni;

na mũndũ mũkũrũ gĩtharia na nĩ mũkĩĩgu.

3 Ũngĩaga gũcaria indo wĩ mwĩthĩ,

ũgaakĩgĩa na indo atĩa wakũra?

4 Ũtuanĩri mũkinyanĩru, na mataaro ma bata,

na mbuĩ nĩitwaranaga wega mũno.

5 Mũndũ mũkũrũ mũũgĩ nĩ mwega mũno,

o na mũndũ ũheetwo gĩtĩĩo ũtaũkagĩrwo nĩ maũndũ

na ũtaaranaga nĩ mwega.

6 Thũmbĩ ya andũ akũrũ nĩkũmenya maũndũ tondũ wa gũtũũrania namo,

na kũhe Mwathani gĩtĩĩo nĩkuo gũkoragwo arĩ mwĩtĩĩo wao.

7 Nĩngũgweta maũndũ ikũmi marĩa makenagia ngoro yakwa,

no ũndũ wa ikũmi nĩguo ũmĩkenagia makĩria,

namo nĩ: mũndũ ũkenaga nĩ ũndũ wa ciana ciake;

mũndũ ũtũũraga nginya akoona thũ ciake ikĩhooteka;

8 mũndũ ũtũũranagia na mũtumia mũũgĩ;

andũ mahikanĩĩtie na nĩmaaganĩrĩirwo,

mũndũ ũtarĩ watirũka mĩarioinĩ;

mũndũ ũtarĩ watungatĩra mũndũ mũkĩĩgu kũmũkĩra;

9 mũndũ ũrĩa wĩ mũraata wa ma,

na mũndũ ũrĩa waragĩria andũ mathikĩrĩirie.

10 Mũndũ ũrĩa ũgĩĩte na ũũgĩ kaĩ nĩ mũnene-ĩ!

No gũtirĩ mũndũ mũnene gũkĩra ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo.

11 Kũhe Mwathani gĩtĩĩo kwĩ bata gũkĩra maũndũ moothe.

Mũndũ ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo mũno angĩringithanio na kĩ?

12 Kũhe Mwathani gĩtĩĩo nĩkuo kĩambĩrĩria gĩa kũmwenda,

na gwĩtĩkia nĩkuo kĩambĩrĩria gĩa kũnyiitana naake.

Atumia

13 Gũtirĩ kĩronda kĩũru gũkĩra wendo mũthũũkie!

Gũtirĩ thĩĩna mũũru gũkĩra ũrĩa ũreehagwo nĩ atumia.

14 Gũtirĩ mĩnyamaarĩko mĩũru gũkĩra ĩrĩa ĩreehagwo nĩ arĩa magũthũire

na gũtirĩ kwĩrĩhĩria kũũru gũkĩra kwĩrĩhĩria gwa thũ.

15 Gũtirĩ ũrogi mũũru gũkĩra ũrogi wa nyoka,

na gũtirĩ maraakara mooru gũkĩra ma thũ.

16 Nĩ kaba ndũũranie na mũrũũthi na ndamaathia

gũkĩra ndũũranie na mũtumia mũũru.

17 Maraakara ma mũtumia magarũraga mũhianĩre wake,

na magatũkia gĩthiithi gĩake gĩkahaana kĩa nduba.

18 Mũthuuriwe athiaga kũrĩa irio kwa andũ arĩa marigainie,

na ndahotaga kũhitha mũcaayo wake wa ruwo.

19 Ũngĩringithania mathĩĩna gũtirĩ o na ũmwe mũnene

gũkĩra marĩa mareehagwo nĩ atumia.

Atumia ta acio mangĩrokinyĩrwo nĩ igai rĩa eehia!

20 Mũndũ mũkiri wĩ mũtumia mũcookereru

atariĩ ta mũndũ mũkũrũ akĩambata kĩrĩma kĩ na mũthanga.

21 Ndũkaanategwo nĩ ũthaka wa mũtumia,

na ndũkaanerirĩrie mũtumia nĩ ũndũ wa ũtonga wake.

22 Gũtirĩ hĩndĩ gũkaaga maraakara, inegene, na gũconoranwo kũnene

angĩkorwo nĩ mũtumia ũrahe mũthuuri indo.

23 Mũtumia mũũru nĩatũmaga mũthuuriwe agĩe na kĩeha,

ahatĩrĩrĩke na akue ngoro.

Kũhwerereka na kuoneka mũndũ ta e na heho mwĩrĩ

ireehagwo nĩ mũtumia ũrĩa ũtakenagia mũthuuriwe.

24 Meehia maambĩrĩirie kuuma harĩ mũtumia,

na ithuothe tũkuaga nĩ ũndũ wake.

25 Ndũkaanarekererie mũtumia mũũru aarie

o ta ũrĩa ũtangĩrekereria maaĩ maitĩke.

26 Angĩaga gwĩka ũrĩa ũramwĩra mũingate akweherere.

1 Gũkena nĩ mũndũ ũrĩa ũrĩ mũtumia mwega,

matukũ maake ma gũtũũra muoyo nĩmoongererekaga

magatuĩka maita meerĩ ma ũrĩa angĩtũũra.

2 Mũtumia mwathĩki nĩakenagia mũthuuriwe,

na mũthuuriwe nĩagĩtũũraga matukũ maake moothe e na thaayũ.

3 Mũtumia mwega nĩ kĩraathimo kĩnene mũno;

akoragwo arĩ kĩraathimo kĩmwe kĩa iraathimo cia mũndũ ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo.

4 Mũndũ ũcio o na angĩkorwo e mũthĩĩni kana e mũtongu,

ngoro yake ĩkoragwo ĩkeneete,

na ũthiũ wake ũkoragwo wĩ mũkenu hingo ciothe.

5 Nĩkũrĩ maũndũ matatũ ngoro yakwa ĩĩtigĩrĩĩte,

na ũngĩ wa kana ũnjiguithagia guoya, namo nĩ:

mũhuuhu wa itũũra,

mũingĩ ũũnganĩĩte,

na kũigĩrĩrwo kĩgeenyo.

Maũndũ macio nĩ mooru gũkĩra gĩkuũ.

6 No rĩĩrĩ, mũtumia ũraiguĩra mũtumia ũrĩa ũngĩ ũiru

nĩareehaga matuuro ma ngoro na kĩeha;

njuukũ ciake ihũũraga andũ oothe.

7 Mũtumia mũũru atariĩ ta icooki rĩtaiganĩĩte ng’ombe ĩrĩa rĩoheetwo;

kũgeria kũmũgiria gwĩka ũrĩa arenda nĩ ũndũ ũmwe na kũnyiita kang’aurũ.

8 Mũtumia wa kũnyua njoohi akarĩĩo nĩ kĩndũ kĩũru mũno;

ndangĩhota kũhitha mĩtugo yake ya ũũra thoni.

9 Mũtumia ũtarĩ mwĩhokeku harĩ mũthuuriwe nĩeyonanagia na thuti ya maitho maake.

10 Angĩkorwo mwarĩguo ekwenda gwĩka o ũrĩa angĩenda mũmenyerere mũno,

nĩguo kamweke o goothe angĩona ndagakahũthĩre na kwĩyananga.

11 Angĩkorwo abataire gwĩka kwenda gwake-rĩ,

mũgitĩre na ndũkaahahũke angĩkũhĩtĩria.

12 O ta ũrĩa mũndũ mũnyootu e rũgendoinĩ anyuaga o maaĩ marĩa angĩheeo-rĩ,

noguo o naake arĩtaaganũragĩra magũrũ maake mũndũ o wothe ũngĩbatario nĩ we handũ o hoothe.

13 Mũtumia mwega akoragwo e gĩkeno kĩa mũthuuriwe;

mĩrutĩre yake ya wĩra nĩtũmaga mũthuuriwe agĩe na hinya.

14 Mũtumia mũkiri nĩ kĩheeo kuuma kũrĩ Mwathani,

na gũtirĩ kĩndũ kĩa bata ta mũtumia wĩ mĩtugo.

15 Mũtumia mũhooreri nĩ ithaga rĩega mũno na gĩkeno gĩtangĩgũrĩka.

16 O ta riũa rĩarĩĩte kuuma igũrũ kwa Mwathani-rĩ,

nĩguo ũthaka wa mũtumia mwega wonekaga thĩinĩ wa mũciĩ wake mũthuuranĩre wega.

17 O ta ũkengi wa taawa ũrakenga ũigĩrĩirwo mũtĩinĩ mũtheru wa kũhangĩrwo mataawa

noguo ũthiũ wake mũthaka, na mũũmbĩre mwega wa mwĩrĩ wake itariĩ.

18 Magũrũ maake mathaka na thũng’wa i na hinya

ĩtariĩ ta itugĩ cia thahabu i na njikarĩro cia betha.

19 Mwana wakwa, ikara na ũgima wa mwĩrĩ rĩrĩa wĩ mwĩthĩ,

na ndũkaahe ageni hinya waku.

20 Caria mũgũnda ũrĩa mũnoru bũrũriinĩ wothe,

ũũhande mbegũ ciaku, ũkĩĩhokaga mũthiithũ waku.

21 Nacio ciana ciaku nĩigũgĩikara muoyo

na ikũre ciĩhokeete andũ eega a mũciĩ.

22 Mũmaraaya akoragwo atariĩ ta gĩkorora,

na mũtumia ũtarĩ mwĩhokeku nĩareehagĩra arĩa athiaga nao gĩkuũ.

23 Mũndũ ũtarĩ mwathĩki agĩaga na mũtumia ũtaheete Mwathani gĩtĩĩo,

no mũndũ ũrĩa ũheaga Mwathani gĩtĩĩo nĩagĩaga na mũtumia mwĩhokeku.

24 Mũtumia ũtaconokaga nĩakenagĩra kwĩimithia gĩtĩĩo,

no mũtumia mwega nĩekaga mĩtugo mĩega o na marĩ oiki na mũthuuriwe.

25 Mũtumia ũrĩa wĩkaga o ũrĩa angĩenda atariĩ ta kĩgui,

no mũtumia ũtarĩ mĩtugo mĩũru nĩaheaga Mwathani gĩtĩĩo.

26 Mũtumia ũrĩa ũheete mũthuuri wake gĩtĩĩo nĩonagwo arĩ mũũgĩ nĩ andũ oothe;

no angĩmũima gĩtĩĩo nĩ ũndũ wa mwĩtĩĩo nĩamenyekaga nĩ andũ oothe atĩ ndatĩĩĩte Ngai.

Kũraathimwo nĩ mũndũ ũrĩa wĩ mũtumia mwega

amu matukũ ma muoyo wake nĩmoongererekaga agatũũra maita meerĩ ma mo.

27 Mũtumia wĩ kanua kahiũ na mũnegeni atariĩ ta karumbeeta ka mbaara gakĩhuuhwo,

na mũndũ wothe wĩ mũtumia ta ũcio egũtũũra na mbaara.

Maũndũ ma kĩeha

28 Nĩkũrĩ maũndũ meerĩ manjiguithagia kĩeha,

na ũngĩ ũmwe wa gatatũ ũndaakaragia mũno namo nĩ:

mũũthigari ũthĩĩnĩĩte;

mũndũ wĩ na ũmenyo ũtaheetwo gĩtĩĩo,

na mũndũ mũthingu ũcookereire waganu.

Mwathani akaaherithia mũndũ ta ũcio na gĩkuũ!

29 Mũndũ wa wonjoria nĩ hinya kwaga gwĩka ũũru;

gũtirĩ mũndũ o na ũmwe wa wonjoria ũngĩĩrwo atĩ ndeehagia.

1 Andũ aingĩ maaneehia magĩcaria uumithio,

na ũrĩa wothe wendaga gũtonga nĩegitagia ũthiũ.

2 O ta ũrĩa kamũtĩ kehatagĩra mwatũkainĩ wa mahiga,

noguo meehia mehatagĩra gatagatĩinĩ ka wendia na ũgũri.

3 Mũndũ atangĩkorwo arĩ mũrũmu biũ harĩ kũhe Mwathani gĩtĩĩo,

nyũmba yake ĩkũrũndwo o na ihenya.

Mĩario nĩyonanagia ũrĩa mũndũ araigua

4 Mĩario ya mũndũ nĩyonanagia mahĩtia maake

o ta ũrĩa gĩcungi gĩcungaga gĩgatigwo na gĩko.

5 O ta ũrĩa icinĩro rĩa nyũngũ rĩonanagia wĩra wa mũũmbi,

noguo rĩciiria rĩa mũndũ rĩmuonanagia ũrĩa atariĩ.

6 Itunda nĩrĩo rĩonanagia ũrĩa mũtĩ ũrutĩirwo wĩra,

nayo mĩario ya mũndũ nĩ yo yonanagia ũrĩa mũndũ araigua.

7 Ndũkaanagaathĩrĩrie mũndũ ũtamũiguĩte akĩheana rĩciiria rĩake,

amu rĩu nĩrĩo igerio kũna.

Wĩhokeku

8 Ũngĩthingata kĩhooto nĩũkaagĩa nakĩo,

na ũkĩĩhumbe ta nguo ya ũgooci.

9 Nyoni itwaranaga o ũrĩa ihaanaine;

kwoguo ũũma ũthiaga kũrĩ arĩa marũmagĩrĩra ũũma.

10 Meehia maikaraga mooheete andũ arĩa macaragia kamweke ga kwĩhia

o ta ũrĩa mũrũũthi ũkoragwo ũkomeete woheetie kĩndũ gĩa kũrĩa.

Mĩario ya ũrimũ

11 Mĩario ya andũ me na ũngai thĩinĩ wao nĩkoragwo ĩrĩ mĩkinyanĩru,

no mĩario ya andũ akĩĩgu ĩkoragwo ĩkĩgarũrũka hingo ciothe.

12 Rĩrĩa wĩ hamwe na andũ akĩĩgu-rĩ, caria kamweke ga kwehera kuuma harĩ o,

na rĩrĩa wĩ hamwe na andũ arĩa meciiragia wega, ikarania nao o ũrĩa ũngĩhota.

13 Ndeereti cia andũ akĩĩgu ikoragwo i cia wana,

na itherũ rĩao rĩkoragwo rĩ rĩa wĩhia mũnene mũno.

14 Maatua kũrumana matũmaga njuĩrĩ ya mũndũ yambararũke,

na maatua gũkararania magatũma mũndũ ahinge matũ.

15 Inegenania rĩa andũ etĩĩi rĩreehage mbaara,

na irumi ciao nĩituuragia mũno.

Kuumbũra hitho

16 Mũndũ ũrĩa uumbũraga hitho aniinaga mwĩhoko ũrĩa ehokeetwo naguo,

na ndarĩ hingo akaagĩa na mũraata wa gũtũũra.

17 Enda mũraataguo na ũmwĩhoke,

no ũngiumbũra hitho yake riganĩrwo nĩ we biũ.

18 Amu o ta ũrĩa mũndũ aniinaga thũ yake,

noguo o nawe waniina ũraata wa mũndũ ũrĩa ũgũkuhĩrĩirie.

19 Watũma athiĩ biũ na mũtingĩcookanwo rĩngĩ,

o ta ũrĩa nyoni ĩcomokaga kuuma mooko na ndĩcooke kũnyiitĩka rĩngĩ.

20 Ndũgaathiĩ kũmũcaria amu athiĩte kũndũ kũraaya mũno;

nĩorĩĩte o ta thiiya ĩhonokeete mũtegoinĩ.

21 Kĩronda no kĩohwo, ũguo nĩkuuga thuutha wa irumi no kũgĩe na ũiguano,

no mũndũ angiumbũra hitho gũtikoragwo kwĩ na mwĩhoko wa kũiguana.

Ũhinga

22 Ũngĩona mũndũ agĩkuunĩra riitho,

akoragwo e na rĩciiria rĩũru thĩinĩ wake,

na gũtirĩ kĩndũ kĩngĩmũgiria eeke ũrĩa eciirĩĩtie.

23 Rĩrĩa wĩ hamwe naake mĩario yake nĩ mĩega mũno,

na ũrĩa wothe ũngiuga nĩaũgaathagĩrĩria,

no rĩrĩa ũtarĩ ho, mĩario ĩyo yaku amĩgarũraga agakũhũũra nayo.

24 Nĩthũire maũndũ maingĩ,

no gũtirĩ ũngĩringithanio na mũndũ ta ũcio.

O na Mwathani nĩamũthũire.

25 Mũndũ ũrĩa ũikagia ihiga arũngĩrĩirie igũrũ wake,

egũthaga mũtwe,

na ũngĩikia ngundi nĩ we mwene ũgũtiihio.

26 Mũndũ ũrĩa wenjaga irima nĩ we ũrĩgũaga,

na mũndũ ũrĩa wambaga mũtego nĩ we ũnyiitagwo nĩguo.

27 Mũndũ angĩĩka ũũru, ũũru ũcio ũcookaga ũkamũcookerera,

na ndamenyaga na kũrĩa ũũru ũcio woima.

28 Mũndũ mwĩtĩi nĩ we ũnyũrũranagia na akarumana,

no wĩrĩhĩria ũikaraga ũmuoheetie ta mũrũũthi.

29 Andũ arĩa makenagĩra ũhĩtia wa mũndũ mũthingu makaagwatio nĩ mũtego,

na nĩmagaakua gĩkuũ kĩa ruwo mũno.

Gwĩkũũanĩra

30 Maraakara na kũhiũha kĩongo nĩ njũru mũno,

na mũndũ mwĩhia akoragwo nacio cierĩ.

1 Mwathani nĩaroraga meehia maaku,

na akorwo nĩwĩrĩhagĩria, o naake Mwathani nĩakeerĩhĩria harĩ we.

2 Ohera mũndũ ũrĩa ũngĩ mahĩtia marĩa agwĩkĩĩte,

na nĩũkuoherwo meehia maaku wahooya.

3 Mũndũ ahota gũkorwo araakarĩire mũndũ ũrĩa ũngĩ

no eciirie atĩ we nĩekuoherwo nĩ Mwathani?

4 Mũndũ ũtarĩ tha na mũndũ ũrĩa ũngĩ-rĩ,

no ahooe ooherwo meehia maake?

5 Angĩkorwo nĩekũũagĩra andũ arĩa angĩ-rĩ,

nũũ ũngĩkĩruta horohio nĩ ũndũ wa meehia maake?

6 Ririkana mũthia wa muoyo waku ũgĩtigane na rũmena,

ririkana kũniinwo na gũkua, ũgĩtuĩke wa gwathĩkagĩra maathani.

7 Ririkana maathani, na ndũgaakĩraakarĩre mũndũ ũrĩa ũngĩ;

ririkana kĩrĩĩkanĩro kĩa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno ũgĩtigane na maũndũ ma ũrimũ.

Ngarari

8 Wĩrigagĩrĩrie ngarari na nĩũkwĩnyiihanyiihĩria meehia,

amu mũndũ wa maraakara nĩ we wambagĩrĩria ngarari.

9 Nĩ wĩhia gũthũũkia ũraata wa andũ arĩa meendaine,

na gwĩkĩra mũrimũ wa rũmena gatagatĩinĩ ka andũ arĩa me na thaayũ.

10 O ta ũrĩa mwaki wekĩrwo ngũ nyingĩ ũnenehaga,

no taguo rũng’athio rwaneneha rũreehage ngarari.

Ningĩ o ũrĩa hinya wa mũndũ ũingĩhaga,

noguo kũraakara gwake kũingĩhaga,

na o o ũrĩa ũtonga wa mũndũ ũnenehaga

noguo kũraakara gwake kũnenehaga.

11 Ngarari iria ciambagĩrĩria o rĩmwe nĩireehage mbaara.

12 Ũngĩhuuha gakara ka mwaki nĩgegwakana,

na ũngĩgatuĩra mata nĩgekũhora;

maũndũ macio meerĩ moimĩĩte o kanua gaaku.

Mĩario mĩũru

13 Andũ arĩa me njuukũ na arĩa maheenanagia nĩmaagĩrĩirwo nĩ kũrumwo,

amu maanathũũkangia andũ aingĩ marĩ mĩhang’oinĩ.

14 Andũ a njuukũ maanathũũkia kũndũ kũingĩ,

maanahurunja andũ aingĩ,

maanathũũkangia matũũra ma bata,

na maanahurunjania mĩciĩ ya andũ atĩĩĩku.

15 Andũ a njuukũ maanatũma atumia ehokeku maingatwo kuuma mĩciĩinĩ yao,

na magatuunywo indo iria marutĩire wĩra.

16 Mũndũ ũrĩa ũthikagĩrĩria njuukũ ndagĩaga na ũhuurũko wa meciiria.

17 Igũtha rĩa kĩboko nĩrĩimbagia harĩa kĩagũtha,

no igũtha rĩa rũrĩmĩ riunangaga mahĩndĩ.

18 Andũ arĩa maanaanangwo na rũhiũ ti aingĩ

ta arĩa maaananangwo nĩ mĩario ĩtarĩ kĩene.

19 Gũkena nĩ mũndũ ũrĩa ũtarĩ warĩrĩrwo mĩario ĩtarĩ kĩene,

ũrĩa ũtarĩ wakuuithio icooki rĩayo rĩtaregerũkaga,

o na ũtarĩ wohwo nĩ mĩnyororo ya yo mĩritũ.

20 Amu icooki rĩayo nĩ rĩa kĩgera,

na mĩnyororo yarĩo nĩ ya gĩcango.

21 Njuukũ ireehage gĩkuũ kĩũru,

no kaba gũkua gũkĩra kwarĩrĩrwo njuukũ.

22 Andũ arĩa athingu matingĩhootwo nĩ njuukũ;

matingĩcinwo nĩ rũrĩrĩmbĩ rwacio.

23 Andũ arĩa mahootagwo nĩcio nĩ arĩa matiganĩirie Mwathani,

rĩrĩa mwaki wa njuukũ wambĩrĩria gwakana gatagatĩinĩ kaao ndũhorekaga.

Imarũũgagĩrĩra ta mũrũũthi,

na ikamaananga ta ũrĩa ngarĩ yanangaga kĩrĩa yanyiita.

24 Rora wone atĩ indo ciaku nĩwaciirigĩra wega na mĩigua,

na atĩ nĩwahingĩra betha na thahabu ciaku.

25 Mĩario yaku mĩthime mũno ũkĩaria na kanua gaaku ũtũme.

26 Wĩmenyerere ndũkanaae gũkaahang’ũka mĩarioinĩ yaku,

ũgũe mbere ya thũ yaku ĩrĩa ĩikaire ĩkuoheetie ũhigũke.

Gũkombanĩra na kũrĩha

1 Gũtuĩka mũndũ wĩ tha nĩgũkombera mũndũ ũrĩa mũrĩ hamwe,

na rĩrĩa wamũteithia nĩwahingia maathani.

2 Mũndũ ũrĩa mwĩ hamwe mũkombere rĩrĩa e na thĩĩna,

na ũrĩhe mũndũ ũrĩa mwĩ thiirĩ naake o narua.

3 Ũngĩhingia ciugo ciaku akwĩhoke,

hingo ciothe nĩũrĩkombagĩrwo kĩrĩa ũkwenda.

4 Andũ aingĩ moonaga kĩndũ gĩa gũkomba ta arĩ gĩa kũheeo,

magakĩreehagĩra arĩa maamateithĩrĩirie thĩĩna.

5 Mũndũ akĩenda gũkomberwo kĩndũ nĩ mũndũ, athaithanaga na akaaria wega mũno,

no hĩndĩ ya kũrĩha yakinya akaaga kũrĩha;

Akoiga ihinda rĩrĩa aheetwo ti rĩiganu,

na akĩrĩha akoiga maũndũ mangĩ maingĩ mũno mooru.

6 Mũkombanĩri angĩkinyĩra oige atĩ no mũhaka arĩhwo,

angĩrĩhwo o na nuthu no mũnyaka.

Angĩaga gũkinyĩra, mũkomberwo amũtuunyaga na akamũtuma ũthũ;

kĩndũ kĩrĩa mũkombanĩri arigagia nakĩo

no irumi, gĩcambio na kũnyararithio, no ti ngaatho.

7 Andũ angĩ nĩmaregaga gũkombanĩra o na haniini,

no ti ũndũ wa gũthũũra,

no nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra gũcambio o ro ũguo tũhũ.

Ũtaana

8 No rĩĩrĩ, thikagĩrĩria andũ arĩa athĩĩni;

tigaga kũmaiga meetereire ũtaana waku.

9 Mwathani nĩatwathĩĩte atĩ tũteithagie athĩĩni,

na ndũkĩagĩrĩirwo nĩkũingata mũndũ wĩ na thĩĩna atarĩ na kĩrĩa abataire.

10 Nĩ kaba gũte betha yaku tondũ wa gũteithia mũndũ ũrĩa mũciaranĩirwo kana mũraata waku

handũ ha kũmĩreka ĩroote ũmĩhithĩĩte rungu rwa ihiga.

11 Ũtonga waku ũhũthĩre kũringana na watho wa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno,

na nĩũgũkorwo na uumithio mũnene gũkĩra ũwĩigĩire wĩ wiki.

12 Ũhoro wa kũhe athĩĩni ũtare atĩ nĩguo mũthiithũ waku,

na nĩũrĩkũgitagĩra kuuma mathĩĩnainĩ moothe.

13 Ũkũgitagĩre wega gũkĩra ngo ya hinya,

o na makĩria ma itimũ inene,

na nĩũrĩrũaga na thũ ciaku handũinĩ haaku.

Kũrũũgamĩrĩra mũndũ agĩkomba

14 Mũndũ mwega atuĩkaga mũrũũgamĩrĩri wa mũndũ ũrĩa ũmũkuhĩrĩirie agĩkomba.

Mũndũ ũngĩrega no ũrĩa ũtarĩ thoni o na haniini.

15 Mũndũ angĩkũrũũgamĩrĩra ũgĩkomba ndũkaae kũriganĩrwo nĩ ũrĩa agwĩkĩĩte wega;

amu erutĩĩte we mwene nĩ ũndũ waku.

16 Mũndũ mwĩhia nĩatiganagĩria mũndũ ũrĩa wamũrũũgamĩrĩra agĩkomba,

na nĩagĩtũmaga oorwo nĩ indo ciake.

17 Kũrũũgamanĩrĩra gũgĩkombwo kwananiina andũ a bata,

na kwanamareehera mathĩĩna maingĩ mũno.

18 Kwanatũma andũ a bata maanangĩke

makamaagagia o ta ikũmbĩ rĩa maaĩ rĩ iriainĩ,

kwanatũma aathani mathaame kwao, magathiĩ kũũrĩra mabũrũri mageni.

19 Mũndũ mwĩhia ũrĩa wĩciiragia atĩ nĩekuona uumithio nĩ ũndũ wa kũrũũgamĩrĩra mũndũ agĩkomba

nĩetwaragĩrĩria maciirainĩ.

20 Kwoguo teithĩrĩria mũndũ ũrĩa wĩ hakuhĩ nawe o ta ũrĩa ũngĩhota,

no wĩmenyerere ndũkaae kũgũa mathĩĩnainĩ macio.

Mũciĩ na kũnyiitana ũgeni

21 Indo iria ikoragwo irĩ bata mũtũũrĩreinĩ:

nĩ maaĩ, irio, nguo, na mũciĩ kũrĩa ũngĩhota kwĩikaria.

22 Kaba mũthĩĩni ũikaire nyũmba gwake

gũkĩra kũrĩa irio cia goro mĩciĩinĩ ya andũ angĩ.

23 Igua ũiganĩire na kĩrĩa wĩ na kĩo gĩ kĩnene kana gĩ kĩniini,

na ndũkaae gũthikĩrĩria mũndũ agĩgũciinũra wee na andũ aaku.

24 Kuumaga mũciĩ ũmwe ũgathiĩ ũrĩa ũngĩ nĩ mũtũũrĩre mũũru.

Kũrĩa guothe wĩ mũgeni, tiga kũgerereria kwaria.

25 Ũrĩthiaga ũgatuĩka mũnyiitani ũgeni,

na ũgatuĩka wa gwĩkanĩrĩra gĩa kũnyua, na ndũgaacookerio ngaatho.

Handũ ha gũcookerio ngaatho no gũconorithio ũrĩconorithagio ũkĩĩragwo atĩrĩ,

26 “Wee mũgeni! Ũka haaha ware meetha,

na wakorwo wĩ na kĩndũ hau, reehe ndĩe!

27 Wee mũgeni! Uma ũthiĩ ndĩ na mũgeni wa bata!

Mũndũ ũrĩa tũciaranĩirwo naake nĩokĩĩte gũceera gwakwa,

kwoguo nĩndĩrenda wehere nyũmba yakwa!”

28 Maũndũ maya ngũgweta, mũndũ wĩ na ũmenyo ndangĩhota kũmoomĩrĩria:

kwaga kũnyiitwo ũgeni,

na gũkũũmwo nĩ mũndũ ũgũkombeire mbeeca.