Category: Malaki

Gũtaarĩria

Ibuku rĩa Malaki rĩandĩkirwo ta mĩaka 450 mbere ya gũciarwo kwa Jesũ Kristũ (450 B.C.) Rĩandĩkirwo thuutha wa Hekaarũ ya Jerusalemu gwakwo rĩngĩ. Mworooto ũrĩa mũnene wa mũnabii nĩkũringĩrĩria athĩnjĩri Ngai na mũingĩ marurumũkie wĩhokeku wao harĩ kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa maarĩĩkanĩire na Ngai. Ibuku rĩĩrĩ nĩrĩonanĩĩtie wega atĩ, andũ a Ngai nĩmagonereire na magatuĩka oungumania mĩthiĩreinĩ yao, na mũthaathaĩrieinĩ wao wa Ngai. Athĩnjĩri Ngai o hamwe na mũingĩ nĩkũheenia maraheenia Ngai na ũndũ wa kwaga kũmũrutĩra maruta marĩa maagĩrĩire. Ningĩ mũtũũrĩre wao ndũringaine na ũrutani wa Ngai. No rĩĩrĩ, Mwathani nĩegũũka gũciirithia na gũtheria andũ aake. Ningĩ nĩegũtũma mũrekio wake nĩguo amũthondekere njĩra, na aanĩrĩre ũhoro wa kĩrĩĩkanĩro gĩake.

Maũndũ marĩa marĩ ibukuinĩ rĩĩrĩ

Meehia ma andũ a Isiraeli 1.1–2.16

Ngai gũtuanĩra na kũiguanĩra tha 2.17–4.6

1 Ĩno nĩ ndũmĩrĩri nditũ ĩrĩa MWATHANI aaheire Malaki nĩguo amenyithie andũ a Isiraeli.

Wendo wa MWATHANI harĩ andũ a Isiraeli

2 MWATHANI areera andũ aake atĩrĩ, “Nĩndĩmwendeete.”

Nao makamũũria atĩrĩ, “Ũtwendeete atĩa?”

Naake MWATHANI akamacookeria atĩrĩ, “Githĩ Esau na Jakubu matiarĩ a nyina ũmwe, no niĩ ngĩenda Jakubu,

3 ngĩthũũra Esau? Atĩrĩĩrĩ, bũrũri wa Esau ũrĩa ũrĩ irĩma ndaũtuire maganjo matheri, na ngĩũtiga ũtuĩke wa gũtũũrwo nĩ mbwe.”

4 Na rĩĩrĩ, njiarwa cia Esau, na nocio ciĩtagwo Aedomu, ingiuga atĩrĩ, “Matũũra maitũ nĩmaanangĩĩtwo mũno, no nĩtũkũmaaka o rĩngĩ.” Hĩndĩ ĩyo MWATHANI Mwene Hinya Wothe angĩmacookeria atĩrĩ, “Maakeei tu, na no ngũmamomora o rĩngĩ; megũtũũra meetagwo ‘Bũrũri mwaganu’ na ‘Rũũrĩrĩ rũgũtũũra rũraakarĩirwo nĩ MWATHANI.’ ”

5 Na inyuĩ nĩmũkeyonera ũguo muuge atĩrĩ, “MWATHANI nĩ mũnene, o na nginyagia nja ya mĩhaka ya bũrũri wa Isiraeli!”

MWATHANI kũrũithia athĩnjĩri Ngai

6 MWATHANI Mwene Hinya Wothe areera athĩnjĩri Ngai atĩrĩ, “Mwana nĩgũtĩĩa atĩĩaga mũciari wake, nayo ndungata ĩgatĩĩa mũmĩathi. Niĩ, ndĩ ithe wanyu-rĩ, nĩ kĩĩ kĩgirĩĩtie mũũhe gĩtĩĩo? Niĩ, ndĩ mwathi wanyu-rĩ, mwagĩĩte kũũhe gĩtĩĩo nĩkĩ? Inyuĩ nĩgũũthũũra mũũthũire. No inyuĩ mũũragia atĩrĩ, ‘Tũgũthũire atĩa?’

7 Mũnjagĩire gĩtĩĩo na ũndũ wa kũrutaga irio itarĩ kĩene kĩgongoonainĩ gĩakwa. Mwarĩĩkia gwĩka ũguo mũgacooka mũkooria atĩrĩ, ‘Twagĩĩte gũkũhe gĩtĩĩo atĩa?’ Rĩu nĩngũmwĩra: Nĩ na ũndũ wa kũnyarara kĩgongoona gĩakwa.

8 Mũtionaga arĩ ũũru rĩrĩa mũraruta igongoona rĩa nyamũ ndumuumu, ndũaru, o na kana igũthua. Mũngĩhe barũũthi wanyu nyamũ ta icio-rĩ, no akene? Mũgwĩciiria no amũtuge?”

9 Rĩu-rĩ, inyuĩ athĩnjĩri Ngai takĩgeriei kũũria Ngai atũtuge. Angĩkorwo mũmũrutagĩra magongoona ta macio-rĩ, no amũtuge?

10 MWATHANI Mwene Hinya Wothe ekuuga atĩrĩ, “Naarĩ korwo mũndũ ũmwe wanyu no ahinge mĩrango ya Hekaarũ nĩguo mũtigaakie mwaki wa tũhũ kĩgongoonainĩ gĩakwa! Niĩ-rĩ, ndikenagio nĩ inyuĩ, o na iheeo cianyu iria mũndũtagĩra ndingĩciamũkĩra.

11 Nĩ ũndũ-rĩ, kuuma irathĩro nginya ithũĩro, rĩĩtwa rĩakwa nĩrĩheetwo gĩtĩĩo nĩ ndũũrĩrĩ ciothe. Nĩnjinagĩrwo ũbaani na ndutagĩrwo magongoona matarĩ thaahu kũndũ guothe. Rĩĩtwa rĩakwa nĩrĩheetwo gĩtĩĩo nĩ ndũũrĩrĩ ciothe.

12 No rĩĩrĩ, inyuĩ nĩmũnjagagĩra gĩtĩĩo rĩrĩa mũkuuga atĩ kĩgongoona gĩakwa gĩtirĩ kĩene, o na rĩrĩa mũkũrutĩra kĩgongoonainĩ kĩu irio iria mũnyararĩĩte.

13 O na ningĩ muugaga atĩrĩ, ‘Kaĩ ũndũ ũyũ nĩũtũnogeetie-ĩ!’ Mũgacooka mũkaaminja mĩnyĩrĩ. Ningĩ mũndutagĩra magongoona ma nyamũ iria mũiyĩte, iria nyonju, o na iria ndũaru.

14 Mũndũ wĩ na nyamũ njega rũũruinĩ rwake, wĩhĩtĩĩte atĩ nĩekũndutĩra igongoona, agacooka akandutĩra nyamũ ĩtarĩ kĩene-rĩ, arogwatwo nĩ kĩrumi. Niĩ ndĩ mũthamaki mũnene, na andũ a ndũũrĩrĩ ciothe nĩmaheete gĩtĩĩo.”

1 MWATHANI Mwene Hinya Wothe areera athĩnjĩri Ngai atĩrĩ, “Inyuĩ athĩnjĩri Ngai aya, ndĩramwatha ũũ:

2 No mũhaka muonanagie na ciĩko cianyu atĩ nĩmũheete gĩtĩĩo. Mũngĩaga kũnjigua, nĩngũmũreehithĩria kĩrumi. Ningĩ nĩngũtũma indo iria mũheagwo cia gwĩteithia, inyiitwo nĩ kĩrumi. Ti itheru, o na rĩu ndũmĩĩte inyiitwo nĩkĩo nĩ ũndũ mũtiathĩkagĩra maathani maakwa na kĩyo.

3 Atĩrĩĩrĩ, nĩngũherithia ciana cianyu, na inyuĩ ndĩmũhake taatha wa nyamũ iria mũrutaga magongoona, njooke ndĩmũte kĩarainĩ.

4 Na inyuĩ nĩmũkũmenya atĩ ndĩmwathĩĩte ũguo, nĩ geetha kĩrĩĩkanĩro gĩakwa na athĩnjĩri Ngai, o acio njiarwa cia Lawi, kĩrũme.

5 “Atĩrĩĩrĩ, ndarĩĩkanĩire nao kĩrĩĩkanĩro kĩa muoyo na gĩa thaayũ, na ũguo nĩguo ndameekire, nĩ geetha matũũre maheete gĩtĩĩo. Nao megũtũũra maaheete gĩtĩĩo na mandũũgĩrĩĩtie.

6 Maarutanaga maũndũ ma ma, no ti ma maheeni. Ndatũũranirie nao na thaayũ, nayo mĩthiĩre yao yarĩ mĩega. O na ningĩ nĩmaateithĩrĩirie andũ aingĩ gũtigana na meehia.

7 Atĩrĩĩrĩ, nĩ wĩra wa athĩnjĩri Ngai kũrutanaga ũũgĩ ũrĩa wa ma wa Ngai. Andũ maagĩrĩirwo nĩgũthiaga kũrĩ o nĩguo merute wendi wakwa, tondũ nĩ o arekio a MWATHANI Mwene Hinya Wothe.

8 “No inyuĩ athĩnjĩri Ngai nĩmũtigĩĩte njĩra ĩrĩa ya ma. Nĩmũhĩngithĩĩtie andũ aingĩ na ũrutani wanyu, ningĩ nĩmũthũũkĩĩtie kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa ndarĩĩkanĩire na inyuĩ.

9 Kwoguo, nĩndũmĩĩte mũnyararwo na mũmenererio nĩ andũ oothe, nĩ ũndũ nĩmwagĩĩte kũnjathĩkĩra. Ningĩ-rĩ, mũtuaga ciira mũgĩthuutukanagia.”

Andũ kwaga kwĩhoka Ngai

10 Githĩ tũtirĩ a ithe ũmwe ithuothe? Ningĩ-rĩ, githĩ tũtiombirwo nĩ Ngai o ũmwe? Nĩkĩ gĩgĩtũmaga twage kwĩhokana mũndũ na ũrĩa ũngĩ, tũgagĩthaahia kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa Ngai aarĩĩkanĩire na maithe maitũ?

11 Atĩrĩĩrĩ, andũ a Juda nĩmagĩĩte kwĩhoka Ngai. Ningĩ nĩmeekĩĩte ũndũ wĩ magigi Jerusalemu o na bũrũriinĩ wothe. Nĩmathaahĩĩtie Hekaarũ ĩrĩa MWATHANI eendeete, nao arũme nĩmahikĩĩtie atumia mathaathayagia ngai ng’eni.

12 MWATHANI arorutũrũra kuuma mũingĩinĩ wothe wa Isiraeli andũ arĩa meekaga maũndũ ta macio. Ningĩ aromagiria gũcooka kũnyiitanĩra na ithuĩ magongoonainĩ marĩa tũrutagĩra MWATHANI Mwene Hinya Wothe.

13 Ũndũ ũngĩ mwĩkaga nĩkũihũgia kĩgongoona gĩakwa na maithori, mũkĩrĩraga na mũkĩgirĩkaga nĩ ũndũ MWATHANI nĩaregeete kwamũkĩra iheeo iria mũmũtwaragĩra.

14 Ningĩ mũũragia atĩrĩ, “Ĩ nĩkĩ gĩtũmaga MWATHANI aage kwamũkĩra iheeo ciakwa?” Nĩ ũndũ nĩwagĩĩte gũtuĩka mwĩhokeku harĩ mũtumia waku ũrĩa wahikirie ũrĩ o mwĩthĩ. Ũcio-rĩ, nĩ mũraata waku ũrĩa wehĩtire wĩ mbere ya Ngai atĩ nĩũgũtuĩka mwĩhokeku harĩ we.

15 Githĩ to Ngai watũtuire ũmwe na no we ũtũigĩĩte muoyo? Rĩu-rĩ, ũgwĩciiria nĩ kĩĩ gĩatũmire eeke ũguo? No geetha mũciare ciana irĩ na ũngai thĩinĩ wacio. Tondũ ũcio mũndũ o wothe nĩemenyerere ndakaanaage gũtuĩka mwĩhokeku harĩ ũrĩa mahikanirie naake marĩ o eethĩ.

16 MWATHANI Ngai wa Isiraeli aroiga atĩrĩ, “Nĩthũire gũtigana kwa mũthuuri na mũtumia. Gĩĩko kĩa mũthemba ta ũcio ndĩgĩthũire tondũ nĩ kĩũru. Wĩmenyerere mũno ndũkaanage gũtuĩka mwĩhokeku harĩ ũrĩa wahikanirie naake.”

Mũthenya wa Ituĩro wĩ hakuhĩ

17 Atĩrĩĩrĩ, nĩmũnogeetie MWATHANI na mĩario yanyu. No inyuĩ mũũragia atĩrĩ, “Tũmũnogeetie nakĩ?” Mũmũnogeetie na kuugaga atĩrĩ, “MWATHANI Mwene Hinya Wothe oonaga andũ arĩa eehia marĩ eega, o na nĩameendeete.” Kana rĩrĩa mũkũũria atĩrĩ, “Kaĩ Ngai ũrĩa ũtuaga ciira na kĩhooto arĩ ha?”

1 MWATHANI Mwene Hinya Wothe aroiga atĩrĩ, “Nĩngũtũma mũrekio wakwa aathondekere njĩra. Na rĩĩrĩ, hĩndĩ ĩyo Mwathani ũrĩa mũtũire mwethaga, nĩagooka ahiũhĩĩte atoonye Hekaarũinĩ yake. Naake mũrekio ũrĩa mũtũire mwetereire, o we mũiguithania wa kĩrĩĩkanĩro nĩagooka.”

2 No rĩĩrĩ, mũthenya ũrĩa agooka-rĩ, nũũ ũkaahota kũmwĩtiiria? Ningĩ nũũ ũkaahota kũmwĩyũmĩrĩria rĩrĩa akoonekana? Tondũ-rĩ, agaakorwo ahaana ta thabuuni ũrĩa wĩ hinya mũno, o na kana ta mwaki wa ũrĩa ũtheragia cuuma.

3 Ningĩ ageeka ta ũrĩa mũturi wa betha na mũtheria wayo eekaga. Hĩndĩ ĩyo mũrekio ũcio agaatheria athĩnjĩri Ngai mathere o ta ũrĩa betha na thahabu itheragio igathira ngaanga ciothe. Nao magĩcooke kũrutagĩra MWATHANI iheeo iria ciagĩrĩire.

4 Hĩndĩ ĩyo MWATHANI nĩagaakenio nĩ iheeo cia andũ a Juda na a Jerusalemu, o ta ũrĩa aakenagio nĩcio matukũ ma tene.

5 MWATHANI Mwene Hinya Wothe aroiga atĩrĩ, “Nĩngaamũkuhĩhĩria ndĩmũciirithie na ndĩmũtuire. Na rĩĩrĩ, nĩngoimbũrania o narua arogi, itharia, o na arĩa marutaga maũira ma maheeni. Ningĩ nyumbũranie arĩa oothe mahinyagĩrĩria aruti wĩra aao na kũmahe mĩcaara ĩtamaagĩrĩire. Ningĩ no ngoimbũrania andũ arĩa mahinyagĩrĩria atumia a ndigwa, ciana cia ngoriai, ageni, o na arĩa oothe maagaga kũũhe gĩtĩĩo.

Maruta ma gĩcunjĩ gĩa ikũmi

6 “Niĩ MWATHANI ndigarũrũkaga. Nĩkĩo inyuĩ njiarwa cia Jakubu mũtarĩ mwaniinwo o biũ.

7 Kuuma o matukũ ma maithe maanyu-rĩ, mũtũire mũgarũrũkaga mũgatigana na mawatho maakwa. Njookereraai na niĩ nĩngũmũcookerera. No inyuĩ mũũragia atĩrĩ, ‘Tũgũgũcookerera atĩa?’

8 Ndĩramũũria atĩrĩ, ‘He na kĩhooto kĩa mũndũ aheenie Ngai?’ Nĩ ma hatirĩ. No rĩĩrĩ, inyuĩ nĩmũũheenagia. Inyuĩ mũũragĩa atĩrĩ, ‘Tũkũheenagia atĩa?’ Nĩmũnduunyaga gĩcunjĩ gĩa ikũmi, o na matega marĩa mangĩ ndutagĩrwo.

9 Atĩrĩĩrĩ, inyuothe nĩmũgwatĩĩtwo nĩ kĩrumi, nĩ ũndũ rũũrĩrĩ ruothe nĩkũũheenia rũheenagia.

10 Reeheei gĩcunjĩ kĩanyu gĩothe gĩa ikũmi mũite Hekaarũinĩ yakwa, nĩguo gũkorwo kwĩ na irio nyingĩ. Tangeriai muone kana na niĩ ndikũmũhingũrĩra ndirica cia igũrũ, ndĩmũraathime na iraathimo nyingĩ.

11 Njooke ndĩmũkũũmĩre tũgunyũ tũtigaathũũkie irio cianyu.

12 Nao andũ a ndũũrĩrĩ ciothe marĩmũtuaga akenu, nĩ ũndũ bũrũri wanyu nĩũgũtuĩka mwega wa gũtũũrwo.”

Ngai kwĩrĩra andũ tha ciake

13 Ningĩ MWATHANI aroiga atĩrĩ, “ ‘Nĩmũnjambĩĩtie.’ Na inyuĩ mũkooria atĩrĩ, ‘Tũgũcambĩĩtie atĩa?’

14 Nĩkuuga muugaga atĩrĩ, ‘Gũtungatĩra Ngai nĩ wĩra wa tũhũ. Kũmwathĩkĩra gũkĩrĩ na bata ũrĩkũ? Ningĩ, gũtindaga mũndũ ethikĩire mbere ya MWATHANI Mwene Hinya Wothe kwĩ na bata ũrĩkũ?

15 Tuonaga andũ arĩa etĩĩi marĩ na gĩkeno makĩria; andũ arĩa aaganu no kũgaacĩra magaacagĩra, na o na mageria Ngai na ciĩko ciao njũru, matirĩ ũndũ meekagwo.’ ”

16 Hĩndĩ ĩyo, nao andũ arĩa maatĩĩĩte MWATHANI makĩaranĩria mũndũ na ũrĩa ũngĩ, naake MWATHANI akĩmathikĩrĩria akĩigua ũrĩa maateeretaga. Nao acio maatĩĩĩte MWATHANI na maacũũranagia ũhoro wa rĩĩtwa rĩake, makĩandĩkwo ibukuinĩ marĩ o hau mbere ya MWATHANI, nĩguo matũũre maririkanagwo.

17 Naake MWATHANI Mwene Hinya Wothe ekuuga atĩrĩ, “Acio nĩ o magaatuĩka andũ aakwa; ngaamatua andũ aakwa kĩũmbe mũthenya ũrĩa ngeeribariba. Ningĩ nĩngaamaiguĩra tha o ta ũrĩa mũciari aiguagĩra tha mwana ũrĩa ũmũtungataga.

18 Nĩmũgaacooka kuona ngũũrani ya andũ arĩa athingu na arĩa aaganu, na makũũrane ũrĩa ũndungatagĩra na ũrĩa ũtandungatagĩra.”

Mũthenya wa MWATHANI nĩũrooka

1 MWATHANI Mwene Hinya Wothe ekuuga atĩrĩ, “Mũthenya nĩũrooka rĩrĩa andũ arĩa etĩĩi na aaganu marĩcinwo ta mahuti. Naguo mũthenya ũcio wakinya, marĩcinwo mathire biũ na hatirĩ kĩndũ kĩrĩoererwo.

2 No rĩĩrĩ, inyuĩ mũnjathĩkagĩra nĩmũrĩarĩrwo nĩ hinya wakwa wa kũhonokania o ta riũa, ũmũreehere ũhoro wa kũhonania ta mĩrũri ya rĩũa. Na inyuĩ muumagare mũthiĩ mũgĩtũũhaga ta tũcaũ tũhingũrĩirwo kiugũ.

3 Na atĩrĩĩrĩ, mũthenya ũrĩa ngeeribariba, nĩmũkaahoota arĩa aaganu, nao makaahaana ta rũkũngũ rũrĩ rungu rwa makinya maanyu.

4 “Takĩririkaneei kĩrĩra kĩa Musa ndungata yakwa, nakĩo nĩ mawatho na maathani marĩa ndamũhereire kĩrĩmainĩ gĩa Sinai nĩ geetha Aisiraeli oothe mamaathĩkagĩre.

5 “No rĩĩrĩ, mũthenya ũcio mũnene na mũrũrũ wa MWATHANI ũtanakinya, nĩndĩrĩmũrekeria mũnabii Elija.

6 Naake nĩarĩtũma aciari na ciana macooke kũiguana, nĩ geetha ndikaae gũũka kwananga bũrũri wanyu.”