Category: Danieli

Gũtaarĩria

Mbuku ĩno ya Danieli yandĩkirwo rĩrĩa Ayahudi maarĩ na mathĩĩna maingĩ nĩ ũndũ wa kũnyamaario na kũhinyĩrĩrio nĩ mũthamaki ũtaarĩ Mũyahudi. Mwandĩki wa mbuku ĩno arataũra ng’ano na cioneki akĩenda kũũmĩrĩria andũ na kũmahe wĩrĩgĩrĩro atĩ Ngai nĩakaahang’urania mũmahinyĩrĩria na acookie ũthamaki mookoinĩ ma andũ a Ngai.

Mbuku ĩno ĩgaĩtwo icunjĩ igĩrĩ: (1) Ng’ano ikoniĩ Danieli na araata aake arĩa maarĩ ithaamĩrio. Na njĩra ya kwĩhoka Ngai na kũmwathĩkĩra nĩmaahootire thũ ciao. Ng’ano icio ciatuĩkĩkire hĩndĩ ya wathani wa Babilonia na wa Perisia. (2) Cioneki na irooto iria Danieli aagĩire nacio, iria na njĩra ya mbica cionanagia ũrĩa moothamaki maingĩ maarũmanĩrĩire kuoneka na gũthira, maambĩrĩirie na ũthamaki wa Babilonia. Nĩirathaga kũgũa kwa mũhinyanĩrĩria ũrĩa ũtaarĩ Mũyahudi na ũhootani wa andũ a Ngai.

Maũndũ marĩa marĩ ibukuinĩ rĩĩrĩ

Danieli na araata aake 1.1–6.28

Cioneki cia Danieli 7.1–12.13

(a) Nyamũ inya 7.1-28

(b) Ndũrũme na thenge 8.1–9.27

(c) Mũtũmwo kuuma igũrũ kwa Ngai 10.1–11.45

(d) Mahinda ma kũrigĩrĩria 12.1-13

Aanake Aisiraeli gũtwarwo nyũmbainĩ ya Nebukadinezaru

1 Atĩrĩĩrĩ, mwakainĩ wa gatatũ wa rĩrĩa Jehoiakimu aathamakaga Juda-rĩ, Nebukadinezaru ũrĩa warĩ mũthamaki wa Babiloni nĩokire Jerusalemu na akĩrĩrigiicĩria.

2 Na rĩĩrĩ, Mwathani nĩetĩkĩrire Jehoiakimu atahwo o hamwe na indo imwe cia Hekaarũ ya Ngai. Nebukadinezaru nĩacitwarire bũrũri wa Babilonia, agĩciiga o thĩinĩ wa thitoo cia hekaarũ ya ngai yake.

3-4 Thuutha ũcio mũthamaki nĩathire Ashipenazi, ũrĩa warĩ mũnyabaara wake ũrĩa mũnene, athuure aanake amwe kuuma harĩ Aisiraeli arĩa maatahĩĩtwo mooke matungatage thĩinĩ wa nyũmba ya mũthamaki. Aanake acio maagĩrĩirwo gũkorwo moimĩĩte nyũmbainĩ cia andũ arĩa anene, matarĩ na wonje wa mũthemba o na ũrĩkũ, marĩ arũngarũ, marĩ na ũũgĩ mĩthemba mĩthemba na makũhota kũnyiita maũndũ na ihenya. Na ningĩ acooke amarute gũthooma na kwandĩka rũthiomi rwa Akalidea.

5 Mũthamaki nĩathiire na mbere gwathana atĩ aanake acio mũthenya o mũthenya maheagwo irio na ndibei iria we mwene aahũthagĩra, na atĩ thuutha wa mĩaka ĩtatũ ya gũthoomithio magaatwarwo mbere ya mũthamaki.

6 Na rĩĩrĩ, gatagatĩ ka arĩa maathuurirwo nĩkwarĩ Danieli, Hanania, Mishaeli, na Azaria na moimĩĩte mũhĩrĩgainĩ wa Juda.

7 Na rĩĩrĩ, mũnyabaara ũcio nĩamaheire marĩĩtwa mangĩ. Danieli akĩmwĩta Beliteshazaru, Hanania agĩĩtwo Shadiraka, Mishaeli agĩĩtwo Meshaki, naake Azaria agĩĩtwo Abedinego.

8 No rĩĩrĩ, Danieli nĩatuire na ngoro yake atĩ we ndakwĩĩkĩra thaahu na ũndũ wa kũrĩa irio kana kũnyua ndibei iria cioimaga meethainĩ ya mũthamaki na nĩ ũndũ ũcio nĩoririe mũnyabaara ũcio amũteithie.

9 Na atĩrĩ, Ngai nĩateithirie Danieli, agĩtaanahĩrwo na akĩiguĩrwo tha nĩ mũnyabaara ũcio.

10 Na tondũ mũnyabaara nĩetigagĩra mũthamaki akĩĩra Danieli atĩrĩ, “Mũthamaki nĩ we ũtuĩte irio iria mũrĩrĩaga o na kĩrĩa mũrĩnyuaga. Angĩona mũrĩ ahĩnju moothiũinĩ maanyu kũrĩ aanake arĩa angĩ a riika rĩanyu ahota gũkanjũraga.”

11 Hĩndĩ ĩyo Danieli agĩkĩĩra mũndũ ũrĩa waigĩĩtwo nĩ Ashipenazi arorage Danieli, Hanania, Mishaeli, na Azaria atĩrĩ,

12 “Tũrorererie matukũ ikũmi. Nĩtũheeo o mboga tũrĩe na tũheeo maaĩ ma kũnyua.

13 Ũcooke ũringanie moothiũ maitũ na moothiũ ma aanake arĩa angĩ arĩa marĩaga irio cia mũthamaki, na ũkaaruta itua rĩaku kũringana na ũrĩa ũkoona tũhaana.”

14 Naake agĩkĩmeetĩkĩria magerie ũndũ ũcio matukũ ikũmi.

15 Matukũ ikũmi magĩthira moonekire moothiũ mathereete na marĩ atungu gũkĩra aanake arĩa angĩ oothe arĩa maahũthagĩra irio cia mũthamaki.

16 Nĩ ũndũ ũcio mũndũ ũcio wamaroraga akĩmathengeria irio na ndibei iria maatuĩrĩirwo, agakĩmaheaga o mboga.

17 Ngai nĩaheire aanake acio ana ũmenyo, gũtaũkĩrwo nĩ maandĩko na ũũgĩ wothe. Naake Danieli nĩaheirwo ũmenyo wa gũtaũra cioneki na irooto ciothe.

18 Ihinda rĩrĩa mũthamaki atuĩte rĩa kũhaarĩria aanake rĩathira, Ashipenazi akĩmatwara mbere ya Nebukadinezaru.

19 Na rĩĩrĩ, mũthamaki nĩaririe nao oothe, na gatagatĩinĩ kaao oothe gũtiarĩ wamũkenirie ta Danieli, Hanania, Mishaeli na Azaria, kwoguo magĩgĩtuĩka a gũikaranagia na mũthamaki mamũtungatagĩre.

20 Na rĩĩrĩ, angĩamooririe ũndũ wa mũthemba o ũrĩkũ, mũthamaki aiguaga aanake acio marĩ eega gũkĩra ago na ooni maũndũ arĩa oothe maarĩ bũrũri wake wothe.

21 Danieli aikarire nyũmbainĩ ya mũthamaki o nginya mwaka ũrĩa Cairasi mũthamaki wa Perisia aahootire Babilonia.

Kĩrooto kĩa Nebukadinezaru

1 Atĩrĩĩrĩ, rĩrĩa Nebukadinezaru aathanaga, mwakainĩ wa keerĩ wa wathani wake, nĩarootire kĩrooto na agĩtangĩka ngoro ũguo atĩ ndacookire kuona toro rĩngĩ.

2 Nĩagĩĩtire ago, ooni maũndũ, aragũri, na Akalidea mooke mamũtaũrĩre kĩrooto gĩake. Rĩrĩa mookire, maathiire makĩrũũgama mbere ya mũthamaki.

3 Naake mũthamaki akĩmeera atĩrĩ, “Ndĩrarootire kĩrooto na ngoro yakwa ĩratangĩka ĩkĩenda kũmenya ũrĩa kĩrendaga kuuga.”

4 Hĩndĩ ĩyo Akalidea magĩkĩĩra mũthamaki na Kĩaramaika atĩrĩ, “Mũthamaki witũ ũrotũũra tene na tene! Twĩre kĩrooto gĩaku na ithuĩ nĩtũgũkwĩra ũrĩa kĩrenda kuuga.”

5 Mũthamaki aacookeirie Akalidea akĩmeera atĩrĩ, “Nĩnduĩte nyiitĩirie atĩ mwaga kũnjĩĩra kĩrooto gĩakwa kĩo kĩene na mũnjĩĩre kĩrenda kuuga atĩa, mũgũcucangwo kĩĩga gwa kĩĩga na nyũmba cianyu itharũrio biũ.

6 No rĩĩrĩ, mũngĩhota kũnjĩĩra kĩrooto kĩo kĩene na mũnjĩĩre kĩmenyithia gĩakĩo nĩngũmũhe iheeo, njooke ndĩmũtuge na ndĩmũtũũgĩrie mũno. Kwoguo njĩĩraai kĩrooto kĩo kĩene na ũrĩa kĩrendaga kuuga.”

7 Nao magĩcookia riita rĩa keerĩ atĩrĩ, “Mũthamaki nĩatwĩre kĩrooto gĩake na ithuĩ nĩtũkũmũmenyithia ũrĩa kĩrenda kuuga.”

8 Naake mũthamaki agĩcookia atĩrĩ, “Nĩndĩrona na ma atĩ no mahinda mũrenda kwĩyongerera! Nĩ gũkorwo nĩmũramenya itua rĩakwa,

9 atĩ mwaga kũũmenyithia kĩrooto kĩo kĩene ngũmũtuĩra ũndũ ũmwe inyuothe. Nĩmũrĩĩkanĩire mũũheenie na mũũheenererie tondũ mũrehoka atĩ maũndũ nĩmekũgarũrũka mahinda mathianga. Kwoguo njĩĩraai kĩrooto na nĩngũmenya atĩ o na no mũhote kũndaũrĩra.”

10 Akalidea magĩgĩcookeria mũthamaki atĩrĩ, “Gũtirĩ mũndũ gũũkũ thĩ ũngĩhota kũhingia kĩrĩa mũthamaki arooria. Gũtirĩ mũthamaki o na kana mũtongoria o na ũrĩa mũnene atĩa ũrĩ woria ago, ooni maũndũ, na aragũri aake ũndũ ta ũcio.

11 Ũndũ ũrĩa mũthamaki arooria nĩ mũritũ ũguo atĩ gũtirĩ mũndũ ũngĩhota kũmũmenyithia o tiga ngai, iria itatũũranagia na andũ.”

12 Nĩ ũndũ ũcio, mũthamaki agĩgĩcinwo nĩ maraakara, agĩathana atĩ andũ arĩa oogĩ oothe a Babilonia mooragwo.

13 Kwoguo watho ũgĩkĩrutwo atĩ andũ arĩa oogĩ mooragwo o na magĩcaria Danieli na araata arĩa aake mamoorage.

Ngai kũmenyithia Danieli kĩrooto na ũtaũri wakĩo

14 Na rĩĩrĩ, Danieli nĩathiire kũrĩ Arioku, ũrĩa warĩ mũnene wa thigari iria ciarangagĩra mũthamaki, o rĩrĩa aathiaga kũũraga andũ acio oogĩ a kũu Babilonia. Naake Danieli abaarĩrĩire ciugo ciake wega mũno akĩũria Arioku atĩrĩ,

15 “Nĩ kĩĩ gĩtũmĩĩte mũthamaki arute watho mũrũrũ ũguo?” Naake Arioku agĩgĩtaarĩria Danieli ũhoro wothe.

16 Nĩ ũndũ ũcio Danieli agĩgĩthiĩ, akĩũria mũthamaki amũhe ihinda na nĩekuonia mũthamaki kĩmenyithia gĩa kĩrooto kĩu.

17 Thuutha ũcio Danieli nĩacookire mũciĩ gwake akĩĩra Hanania, Mishaeli, na Azaria arĩa maarĩ araata aake, ũrĩa gwatuĩkĩkĩĩte.

18 Nĩameerire mahooe Ngai wa igũrũ amaiguĩre tha na amahithũrĩrie hitho ĩyo nĩguo we mwene hamwe nao matikaanooraganĩrio hamwe na andũ acio angĩ oogĩ a Babilonia.

19 Na rĩĩrĩ, ũtukũ o ro ũcio, Danieli nĩaguũrĩirio hitho ĩyo na njĩra ya kĩoneki. Naake akĩgooca Ngai wa igũrũ,

20 akiugaga atĩrĩ,

“Ngai arogoocwo tene na tene,

nĩ tondũ ũũgĩ na ũhoti nĩ ciake.

21 Nĩ we ũgarũranagia mahinda na imera.

Nĩ we ũtũũgagĩria na akahang’ũrania athamaki,

na no we mũheani wa ũũgĩ na ũmenyo.

22 We nĩaguũranagĩria maũndũ marĩa marikĩru na mahithe,

nĩoĩ marĩa me ndumainĩ,

na athiũrũrũkĩirio nĩ ũtheri.

23 Nĩndĩragũcookeria ngaatho na ngakũgooca wee Ngai wa maithe maakwa

nĩkũũhe ũũgĩ na hinya

na kũũmenyithia kĩrĩa tũrakũũrĩĩtie,

o na gũtũmenyithia thĩĩna wa mũthamaki.”

Danieli kũmenyithia mũthamaki kĩrooto na kĩmenyithia gĩakĩo

24 Kwoguo Danieli nĩathiire kũrĩ Arioku ũrĩa mũthamaki aaheete watho wa kũũraga andũ arĩa oogĩ a Babilonia akĩmwĩra atĩrĩ, “Ndũkoorage andũ acio oogĩ a Babilonia. Ndwara harĩ mũthamaki na nĩngũmũmenyithia kĩrooto gĩake ũrĩa kĩrenda kuuga.”

25 Naake Arioku agĩgĩtwara Danieli na ihenya harĩ mũthamaki Nebukadinezaru akĩmwĩra atĩrĩ, “Nĩndoona mũndũ ũmwe thĩinĩ wa andũ arĩa maatahirwo kuuma Juda na no ahote gũgũtaũrĩra kĩrooto gĩaku.”

26 Mũthamaki akĩĩra Danieli (ũrĩa wetagwo na rĩĩtwa rĩngĩ Beliteshazaru) atĩrĩ, “No ũhote kũnjĩĩra ũrĩa ndarootire na ũrĩa kĩrooto kĩu kĩendaga kuuga?”

27 Naake Danieli agĩcookia atĩrĩ, “Mwathi wakwa mũthamaki! Gũtirĩ mũndũ mũũgĩ, muoni maũndũ, mũndũ mũgo, o na kana mũndũ mũũgĩ wa njata ũngĩhota gũkũmenyithia ũndũ ũcio.

28 No rĩĩrĩ, Ngai wa igũrũ no we ũmenyithanagia maũndũ mahithĩku, na nĩamenyithĩĩtie mũthamaki Nebukadinezaru maũndũ marĩa magooka thuutha. Atĩrĩĩrĩ, kĩrooto na cioneki iria wonire ũrĩ toro nĩcio ici:

29 “Maũndũ marĩa Mwathi wakwa mũthamaki warootire ũrĩ gĩtandainĩ moorotaga marĩa magooka thuuthainĩ. Na Ngai ũrĩa ũguũranagĩria maũndũ marĩa mahithe nĩ we ũkũmenyithĩĩtie maũndũ marĩa magooka.

30 Rĩu-rĩ, nĩmenyithĩĩtio ũndũ ũcio, na ti atĩ nĩ ũndũ ndĩ mũũgĩ kũrũũga mũndũ wothe wĩ muoyo. No nĩ geetha wee mũthamaki ũtaũkĩrwo nĩ kĩrooto gĩaku na ũmenye meciiria ma ngoro yaku.

31 “Atĩrĩĩrĩ, wee mũthamaki, nĩwonire mũhianano mũnene mũno ũrũngiĩ mbere yaku wahenahenagia na wa kũmakania ũkĩĩrorerwo.

32 Na rĩĩrĩ, mũtwe wa mũhianano ũcio wathondekeetwo na thahabu theru mũno; gĩthũri na njara ciaguo ciathondekeetwo na betha; nda na ciero ciaguo ciathondekeetwo na gĩcango;

33 mĩthiimo yarĩ ya cuuma, namo makinya maaguo maathondekeetwo na cuuma ĩtukanĩĩtio na ndooro.

34 Na rĩrĩa weroreire mũhianano ũcio nĩ wonire ihiga rĩenyũka rĩtahuutĩĩtio nĩ mũndũ rĩkĩhũũra makinya marĩa maathondekeetwo na cuuma na ndooro na rĩkĩmoinanga.

35 Ihinda o rĩu cuuma, ndooro, gĩcango, betha, na thahabu ikĩmondorwo igĩtuĩka o ta mũngũ wa kĩhũũrĩroinĩ kĩa irio hĩndĩ ya riũa. Naruo rũhuuho rũgĩũka rũgĩciũmbũra na gũtirĩ gĩacio gĩatigarire gĩa kuonwo. Narĩo ihiga rĩrĩa rĩahũũrire mũhianano ũcio rĩkĩneneha rĩgĩtuĩka kĩrĩma kĩnene mũno, gĩkĩiyũra thĩ yothe.

36 “Kĩu-rĩ, nĩkĩo kĩrooto kĩrĩa warootire. Na rĩu, mũthamaki, reke ngũtaarĩrie ũrĩa ũtaũri wakĩo ũtariĩ.

37 Atĩrĩĩrĩ, wee mũthamaki nĩ we mũthamaki wa athamaki oothe. Ngai wa igũrũ nĩagũtuĩte mũthamaki na agakũhe ũhoti na hinya na agagũtũũgĩria mũno.

38 Nĩakũheete wathani igũrũ rĩa andũ kũrĩa guothe matũũraga na igũrũ rĩa nyamũ na nyoni ciothe. Wee nĩ we ũgerekanĩĩtio na mũtwe wa thahabu.

39 Thuutha waku nĩgũgooka ũthamaki ũngĩ ũtarĩ na hinya ta waku, na thuutha wa ũcio gũũke ũngĩ wa gatatũ wa gĩcango ũrĩa ũgaatha thĩ yothe.

40 Na nĩgũgooka ũngĩ wa kana ũrĩ na hinya o ta cuuma ĩrĩa ĩhehenjaga na ĩkoinanga indo ciothe. Na rĩĩrĩ, o ta ũrĩa cuuma ihehenjaga indo iria ingĩ ciothe, nĩũkaahehenja na ũniine moothamaki marĩa mangĩ moothe maarĩ mbere yaguo.

41 Na ta ũrĩa wonire atĩ magũrũ maarĩ ma cuuma na ndooro itukanĩĩtio-rĩ, ũthamaki ũcio ũgaakorwo ũgayũkanĩĩte. Nĩũgaakorwo ũrĩ na hinya ta wa cuuma haniini nĩ gũkorwo cuuma yarĩ ndukanu na ndooro.

42 Ta ũrĩa wonire makinya marĩ ma cuuma na ndooro, noguo ũgaakorwo kũmwe ũrĩ na hinya, na kũrĩa kũngĩ ũtarĩ na hinya.

43 Na ta ũrĩa wonire cuuma ĩtukanĩĩtio na ndooro-rĩ, no taguo aathani a ũthamaki ũcio makaageria kũgĩa na ũrũmwe na ndũũrĩrĩ ingĩ na ũndũ wa kũhikania nacio, no matikaahota gũtuĩka kĩndũ kĩmwe o ta ũrĩa cuuma na ndooro itangĩnyiitana ituĩke kĩndũ kĩmwe.

44 Matukũinĩ ma athamaki acio, Ngai wa igũrũ nĩakaahanda ũthamaki ũtagaacooka kũharagana o rĩ o rĩ. Ũthamaki ũcio ndũkaanyiitwo nĩ rũũrĩrĩ rũngĩ na nĩũkaahehenja moothamaki macio mangĩ moothe ũmaniine. Naguo nĩũkaarũũgama tene na tene,

45 o ta ũrĩa wonire ihiga rĩrĩa rĩatũkire rĩtahuutĩĩtio nĩ mũndũ, rĩkĩmemenda cuuma, gĩcango, ndooro, betha o na thahabu. Na rĩĩrĩ, Ngai ũrĩa mũnene nĩ we wakũmenyithia, wee mũthamaki, maũndũ marĩa magaatuĩkĩka thuuthainĩ. Kĩu nĩkĩo kĩrooto kĩrĩa warootire na ũtaũri wakĩo nĩ wa ma na wa kwĩhokeka.”

Mũthamaki gũtuga Danieli

46 Thuuthainĩ Nebukadinezaru nĩainamĩrĩire mbere ya Danieli, akĩmũhe gĩtĩĩo. Agĩcooka agĩathana atĩ Danieli arutĩrwo magongoona na aheeo iheeo.

47 Naake mũthamaki akiuga atĩrĩ, “Nĩ ma atĩ Ngai waku nĩ Ngai mũnene wa ngai ciothe na Mwathani wa athamaki, na ningĩ nĩ we ũguũranagĩria maũndũ marĩa mahithĩku tondũ nĩwahota kũũhithũrĩra hitho ĩno.”

48 Mũthamaki nĩacookire agĩtũũgĩria Danieli mũno na akĩmũhe iheeo nyingĩ. Ningĩ nĩamũtuire wa gwathaga bũrũri wothe wa Babilonia na mũtongoria wa andũ arĩa angĩ oothe oogĩ a kuo.

49 Na rĩĩrĩ, Danieli nĩoririe mũthamaki atue Shadiraka, Meshaki, na Abedinego a kũbaaraga maũndũ ma bũrũri wa Babilonia, naake mũthamaki agĩĩtĩkĩra ihooya rĩake. No rĩĩrĩ, Danieli we mwene agĩthiĩ na mbere gũtũũra o kũu nyũmbainĩ ya mũthamaki.

Nebukadinezaru gwatha andũ oothe mathaathaiye mũhianano wa thahabu

1 Atĩrĩĩrĩ, mũthamaki Nebukadinezaru nĩathondekithirie mũhianano wa thahabu wa kĩrũũgamo kĩa mita mĩrongo ĩĩrĩ na mũgwanja na wariĩ wa ta mitaithatũ. Naake nĩaũrũũgamirie Dura bũrũri ũrĩa warĩ mwaraganu wa Babilonia.

2 Mũthamaki agĩcooka agĩtũmana atĩ njaama, abarũũthi, anyabaara, ataarani, aigi igĩĩna, manjanji na mawakiri na atongoria arĩa angĩ oothe a bũrũri moongane nĩ ũndũ wa kũrugũria mũhianano ũcio mũthamaki aarũũgamĩĩtie.

3 Na rĩrĩa atongoria acio oothe moonganire nĩ ũndũ wa kũrugũria mũhianano ũcio na maarũngiĩ o hau mbere ya mũhianano ũcio mũthamaki Nebukadinezaru aarũũgamĩĩtie,

4 mũndũ ũmwe akĩanĩrĩra na hinya akiuga atĩrĩ, “Inyuĩ andũ a ndũũrĩrĩ ciothe, iruka ciothe na thiomi ciothe, mũrathwo atĩ,

5 rĩrĩa mũrĩigua coro, mĩtũũrirũ, ngita, tũrumbeeta, inanda na nyamũ iria ingĩ ciothe cia kũina ciagambio-rĩ, mũrĩinamĩrĩra mũthaathaiye mũhianano ũcio wa thahabu ũrĩa mũthamaki ti Nebukadinezaru arũũgamĩĩtie.

6 Ũrĩa wothe ũtarĩũinamĩrĩra na aũthaathaiye-rĩ, ihinda rĩu no gũikio arĩikio icuainĩ rĩa mwaki mwakanu mũno.”

7 Na rĩĩrĩ, rĩrĩa andũ oothe maiguire coro, mĩtũũrirũ, ngita, tũrumbeeta, inanda na indo iria ingĩ ciothe cia kũina ciagambio-rĩ, andũ a ndũũrĩrĩ ciothe, iruka ciothe na thiomi ciothe makĩinamĩrĩra, magĩthaathaiya mũhianano ũcio wa thahabu ũrĩa Nebukadinezaru mũthamaki aarũũgamĩĩtie.

Araata atatũ a Danieli gũthitangwo nĩ ũndũ wa kwaga gwathĩka

8 Thuutha ũcio andũ amwe a Babiloni nĩmaambĩrĩirie gũcuuka Ayahudi.

9 Magĩkĩĩra mũthamaki Nebukadinezaru atĩrĩ, “Mũthamaki witũ ũrotũũra tene na tene!

10 Atĩrĩĩrĩ we mũthamaki witũ, nĩwarutire watho atĩ mũndũ o wothe aigua coro, mĩtũũrirũ, ngita, tũrumbeeta, inanda, na nyamũ iria ingĩ cia kũina akainamĩrĩra na athaathaiye mũhianano wa thahabu.

11 Ũrĩa naake ũtakaũinamĩrĩra na aũthaathaiye nĩagaikio icuainĩ rĩa mwaki ũgwakana.

12 Nĩkũrĩ Ayahudi amwe ũigĩĩte marũũgamagĩrĩre bũrũri wa Babilonia, nao nĩ Shadiraka, Meshaki, na Abedinego. Andũ acio, wee mũthamaki witũ, matirathĩkĩra mawatho maaku, ningĩ matiratungatĩra ngai ciaku o na kana makainamĩrĩra mũhianano wa thahabu ũrĩa warũũgamirie.”

13 Nĩ ũndũ ũcio mũthamaki agĩgĩcinwo nĩ maraakara, agĩathana atĩ Shadiraka, Meshaki, na Abedinego mareehwo mbere yake.

14 Naake Nebukadinezaru akĩmooria atĩrĩ, “Nĩ ma atĩ inyuĩ Shadiraka, Meshaki, na Abedinego mũtitungatagĩra ngai ciakwa na atĩ mũtirathaathaiya mũhianano wa thahabu ũrĩa ndũũgamĩĩtie?

15 Rĩu-rĩ, mwaigua coro, mĩtũũrirũ, ngita, tũrumbeeta, inanda na nyamũ iria ingĩ cia kũina ciagamba, inamĩrĩraai mũthaathaiye mũhianano ũrĩa ndũũgamĩĩtie. Mwaga gwĩka ũguo no gũikio mũgũikio icuainĩ rĩa mwaki mwakanu. Mũgwĩciiria nĩ ngai ĩrĩkũ ĩngĩ ĩngĩkĩmũhonokia?”

16 Nao Shadiraka, Meshaki, na Abedinego magĩcookeria mũthamaki atĩrĩ, “Mũthamaki witũ, ũhoroinĩ ũcio tũtikwĩyarĩrĩria.

17 Ngai witũ ũrĩa tũtungatagĩra no ahote gũtũhonokia kuuma icuainĩ rĩa mwaki o na kuuma mookoinĩ maaku, wee mũthamaki witũ.

18 No o na aaga gũtũhonokia-rĩ, menya atĩ ithuĩ tũtigũtungatĩra ngai ciaku o na kana tũinamĩrĩre mũhianano wa thahabu ũrĩa ũrũũgamĩĩtie.”

Araata arĩa atatũ a Danieli gũtuĩrwo kũũragwo

19 Ihinda o rĩu Nebukadinezaru agĩkĩiyũrwo nĩ maraakara na gĩthiithi gĩake gĩkĩgarũrũka nĩ ũndũ wa Shadiraka, Meshaki, na Abedinego. Agĩgĩatha andũ aake moongerere mwaki wakane maita mũgwanja gũkĩra ũrĩa wakoragwo ũrĩ.

20 Agĩcooka agĩatha thigari imwe ciake iria ciarĩ hinya mũno inyiite na ithae Shadiraka, Meshaki, na Abedinego, imaikie mwakiinĩ ũcio wakanaga.

21 Nacio ikĩmathaya mehumbĩĩte nguo ciao ciothe; ũguo nĩ ta kuuga magooti, nguo ikinyĩĩte maruinĩ, na ngũbia, ikĩmaikia icuainĩ rĩu rĩa mwaki ũgwakana.

22 Na tondũ mũthamaki nĩathanĩĩte atĩ mwaki ũkorwo ũrĩ mũnene mũno, rũrĩrĩmbĩ rwaguo rũgĩcina thigari icio ciaikagia Shadiraka, Meshaki, na Abedinego.

23 Nao Shadiraka, Meshaki, na Abedinego makĩgũa mwakiinĩ ũcio warĩrĩmbũkaga o gatagatĩ marĩ athayanie ũguo.

24 Ihinda o rĩu Nebukadinezaru akĩrũũgama agegearĩĩte akĩũria atĩrĩ, “Githĩ tũtioire andũ atatũ na twamaikia mwakiinĩ ũyũ ũrarĩrĩmbũka?”

Nao makĩmũcookeria atĩrĩ, “ Ĩĩ ũguo nĩguo twĩkire, mũthamaki witu.”

25 Naake agĩcookia atĩrĩ, “Ndĩrona andũ ana makĩũrũũra mwakiinĩ, ti athae, na matirahĩa. Mũndũ wa kana ahaana mũrũ wa ngai.”

Aanake acio atatũ kũrekererio na gũtũũgĩrio

26 Nĩ ũndũ ũcio Nebukadinezaru agĩgĩkuhĩrĩria mũromoinĩ wa mwaki ũcio wakanĩĩte mũno agĩĩtana na mũgambo mũnene, “Shadiraka! Meshaki! Abedinego! Inyuĩ ndungata cia Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno umĩraai!” Nao makiumĩra mwakiinĩ ũcio.

27 Na rĩĩrĩ, anjaama, abarũũthi, anyabaara, ataarani oothe makĩũngana merorere andũ acio mataahuutĩĩtio mĩĩrĩ yao nĩ mwaki. Njuĩrĩ ciao itiahĩĩte, nguo ciao nacio itiahĩĩte o na haniini, na ningĩ matianungaga ndoogo.

28 Nebukadinezaru agĩkiuga atĩrĩ, “Ngai wa Shadiraka, Meshaki, na Abedinego arogoocwo! Nĩatũmire mũraika wake ooke ahonokie ndungata ciake, iria nĩ ũndũ wa kũmwĩhoka ciagire gwathĩkĩra mũgambo wa mũthamaki. Nĩciĩnengeranire ciũragwo handũ ha gũtungatĩra kana gũthaathaiya ngai ingĩ o tiga Ngai wao.

29 Nĩ ũndũ ũcio nĩndaruta watho atĩ mũndũ o wothe wa rũũrĩrĩ, kĩruka na rũthiomi o rũrĩkũ, ũkaaria ũũru igũrũ rĩa Ngai wa Shadiraka, Meshaki, na Abedinego nĩgũcucangwo agaacucangwo na nyũmba yake ĩniinwo. Nĩ gũkorwo gũtirĩ ngai ĩngĩ ĩngĩhota kũhonokania ta ũguo.”

30 Thuutha ũcio mũthamaki agĩcooka akĩnenehia Shadiraka, Meshaki, na Abedinego mũno thĩinĩ wa bũrũri ũcio wa Babilonia.

Kĩrooto gĩa keerĩ kĩa Nebukadinezaru

1 Ningĩ mũthamaki Nebukadinezaru agĩtũma ndũmĩrĩri ĩno kũrĩ andũ a ndũũrĩrĩ ciothe, iruka ciothe, na thiomi ciothe thĩinĩ wa thĩ yothe: “Mũroingĩhĩrio thaayũ!

2 Nĩnyoneete arĩ wega ndĩmũmenyithie cioneki na magegania marĩa Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno amenyithĩĩtie.

3 Nĩ maũndũ ma kũgegania atĩa Ngai atuoneetie!

Nĩ ciama nene atĩa Ngai aringĩĩte!

Ũthamaki wake ũrotũũra nginya tene na tene!

Wathani wake ũrokinyĩra njiarwa na njiarwa!

4 “Niĩ, Nebukadinezaru, nĩgũikara ndaikaire mũciĩ gwakwa, o ũtongainĩ wa thingira wakwa.

5 No rĩĩrĩ, ndĩ toro ũrĩrĩ, nĩndarootire kĩrooto gĩkĩĩmakia mũno na ngĩona cioneki cia gũtua nda mũno.

6 Nĩndaathanire ndeeherwo andũ arĩa oogĩ oothe a Babiloni nĩ geetha maamenyithie gĩtũmi gĩa kĩrooto kĩu.

7 Thuutha ũcio ago, ooni maũndũ na Akalidea na oogĩ a njata nĩmookire. Nĩndameerire kĩrooto kĩu no matiamenyithirie ũrĩa kĩendaga kuuga.

8 Marigĩrĩrioinĩ Danieli (ũrĩa na rĩĩtwa rĩngĩ wetagwo Beliteshazaru, eetanĩĩtio na ngai yakwa), na ũrĩa roho wa ngai iria theru ũtũũraga thĩinĩ wake nĩokire, na niĩ ngĩmwĩra ũrĩa ndarooteete.

9 Ngĩmwĩra atĩrĩĩrĩ, Beliteshazaru, o wee mũtongoria wa ooni maũndũ, tondũ nĩnjũũĩ atĩ roho wa ngai iria theru nĩũtũũraga thĩinĩ waku, na gũtirĩ hitho ikũremaga, tathikĩrĩria kĩrĩa ndoonire kĩrootoinĩ na ũnjĩĩre kĩmenyithia gĩakĩo.

10 “Ndĩ toro ũrĩrĩ nĩndoonire kĩoneki kĩa mũtĩ mũraihu mũno ũrĩ gatagatĩ ga thĩ.

11 Mũtĩ ũcio ũgĩkũra ũgĩtunguha, ũkĩgĩa hinya na ũkĩraiha na igũrũ ũkĩhuutia o matu na wonagwo ituri ciothe cia thĩ.

12 Mathangũ maaguo maarĩ maruru mũno na waiyũire matunda, na ningĩ warĩ na irio cia indo ciothe. Nyamũ ciothe cia gĩthaka ciegitagia kĩĩgunyĩinĩ kĩaguo, na nyoni ciothe ciakaga hongeinĩ ciaguo, na nyamũ yothe ĩrĩ muoyo yarĩaga maciaro maaguo.

13 “Na rĩrĩa ndaarĩ ũrĩrĩ ngĩtarania ũhoro wa cioneki icio, ngĩona mũraika oima igũrũ ehũũgĩĩte na ehaarĩirie.

14 Akĩgũũthũka akiuga atĩrĩĩrĩ, ‘Temaai mũtĩ ũcio o na mũbure honge ciaguo. Hũrũraai mathangũ maaguo na mũhurunje matunda maaguo. Ingataai nyamũ cia gĩthaka ciume gĩtinainĩ kĩaguo na mũũmbũre nyoni hongeinĩ ciaguo.

15 No rĩĩrĩ, gĩthukĩ na mĩri yaguo mũcitige o tĩĩriinĩ ciohanĩĩtio na nyororo ya cuuma na gĩcango o kũu nyekiinĩ ya gĩthaka.

“ ‘Mũndũ ũcio nĩoiragĩrwo nĩ ime rĩa matuinĩ na atũũranagie na nyamũ cia gĩthaka.

16 Ngoro yake nĩgarũrũke ĩtige gũtuĩka ya mũndũ. Nĩaheeo meciiria ma nyamũ. Nĩaikare ũguo mĩaka mũgwanja.

17 Rĩĩrĩ nĩ itua rĩa araika arĩa maikaraga mehũũgĩĩte na mehaarĩirie nĩ geetha andũ mamenye atĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩ we wathaga ũthamaki wa andũ na aũneanaga kũrĩ ũrĩa ekwenda na akareka andũ matarĩ kĩene maũrũũgamĩrĩre.’

18 “Kĩu nĩkĩo kĩrooto kĩrĩa niĩ, mũthamaki Nebukadinezaru ndoonire. Rĩu wee nawe, Beliteshazaru, njĩĩra ũrĩa kĩroiga. Andũ arĩa oogĩ a ũthamaki wakwa matinahota kũndaũrĩra, no wee-rĩ, nĩũkũhota nĩ gũkorwo roho wa ngai iria theru nĩũtũũraga thĩinĩ waku.”

Danieli gũtaũra kĩrooto

19 Danieli, ũrĩa wetagwo na rĩĩtwa rĩngĩ Beliteshazaru, agĩgĩtangĩka ngoro kwa ihinda na meciiria maake makĩmũthĩĩnia mũno. Mũthamaki agĩkĩmwĩra atĩrĩ, “Beliteshazaru, ndũkaamakio nĩ kĩrooto o na kana ũtaũri wakĩo.”

Naake Beliteshazaru agĩcookia atĩrĩ, “Mwathi wakwa, kĩrooto kĩu kĩronyiita arĩa marĩ ũthũ nawe na ũtaũri wakĩo ũrokinyĩra andũ arĩa marĩ muku nawe.

20 Mũtĩ ũcio wonire ũrĩa wakũrire ũgĩtunguha na ũkĩgĩa hinya o kinya ũkĩhuutia matu na wonekaga thĩ yothe;

21 o ũcio warĩ na mathangũ maruru na matunda maingĩ, ningĩ warĩ na maciaro makũhũũnia thĩ yothe, o kũrĩa nyamũ cia gĩthaka cionaga kĩĩgunyĩ na nyoni igaatũũraga hongeinĩ ciaguo,

22 mũtĩ ũcio nĩ we mũthamaki. Wee nĩũkũrĩĩte na ũkagĩa hinya. Ũkaru waku ũneneheete ũgakinya o matuinĩ, naguo ũthamaki waku ũgakinya ituri ciothe cia thĩ.

23 Ningĩ harĩa mũthamaki wonire mũraika oima igũrũ akiuga, ‘Temaai mũtĩ ũcio na mũwanange, no mũtige gĩthukĩ na mĩri yakĩo o tĩĩriinĩ ciohanĩĩtio na nyororo ya cuuma na gĩcango o kũu nyekiinĩ ya gĩthaka. Reke mũndũ ũcio oiragĩrwo nĩ ime rĩa matuinĩ na atũũranagie na nyamũ cia gĩthaka mĩaka mũgwanja.’

24 “Ũtaũri wa ho naguo ũhaana ta ũũ, mwathi wakwa. Rĩĩrĩ nĩ itua rĩa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno rĩrĩa rĩgũkorereire mũthamaki mwathi wakwa.

25 Nĩũkaingatwo uume gatagatĩ ka andũ na ũgaikaranagia na nyamũ cia gĩthaka na ũkaarĩaga nyeki o ta ndeegwa. Ningĩ nĩũkaihũhagio nĩ ime rĩa matuinĩ o kinya mĩaka mũgwanja ĩthire, o nginya ũmenye atĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno aathaga ũthamaki wa andũ na akaũnengera ũrĩa ekwenda.

26 Na ta ũrĩa gwathanirwo gĩthukĩ na mĩri yakĩo ĩtigwo-rĩ, nĩũgaacookerio ũthamaki waku wamenya atĩ Ngai nĩ we wathanaga.

27 Kwoguo, mwathi wakwa, tathikĩrĩria ũtaaro wakwa: Tigana na meehia maaku na wĩkage maũndũ ma ũthingu, ũthengere maũũru maaku na ũiguagĩre arĩa ahinyĩrĩrie tha, na no gũkorwo nĩũkuongererwo matukũ ma thaayũ.”

28 Maũndũ macio moothe nĩmaahingire igũrũ rĩa mũthamaki Nebukadinezaru.

29 Mĩeri ikũmi na ĩĩrĩ ĩgĩthira-rĩ, aahaicĩĩte igũrũ rĩa nyũmba yake ya ũthamaki kũu Babiloni agathiaga

30 akiugaga atĩrĩ, “Githĩ ĩno ti yo Babiloni ĩrĩa nene? Githĩ ndiamĩakire na hinya wakwa mũnene ĩtuĩke mũciĩ wakwa wa ũnene na ĩtuĩke riiri wa ũnene wakwa?”

31 O na ataanarĩĩkia kuuga ũguo, mũgambo ũkiuma igũrũ ũkiuga atĩrĩ, “Mũthamaki Nebukadinezaru nĩ we ndĩraarĩria. Ũthamaki nĩwathenga harĩ we.

32 Nĩũkũingatwo uume andũinĩ ũgaikaranagie na nyamũ cia gĩthaka ũkarĩage nyeki o ta ndeegwa mĩaka mũgwanja o nginya ũmenye atĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩ we wathaga ũthamaki wa andũ na akaũneana kũrĩ ũrĩa ekwenda.”

33 Mũgambo ũcio wahingire o na ihenya igũrũ rĩa Nebukadinezaru. Nĩaingatirwo andũinĩ, akarĩage nyeki ta ndeegwa,. naguo mwĩrĩ wake ũkoiragĩrwo nĩ ime rĩa matuinĩ, njuĩrĩ ciake igĩkũra ikĩigana o ta njoya cia rwĩgĩ, na ndwara ciake ikĩhaana o ndwara cia nyoni.

Nebukadinezaru kũgooca Ngai

34 “Mĩaka mũgwanja yathira-rĩ, niĩ Nebukadinezaru nĩndatiirire maitho na igũrũ ngĩcookererwo nĩ meciiria maakwa ngĩgooca Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno. Nĩndagoocire na ngĩtĩĩa ũrĩa ũtũũraga tene na tene.

Wathani wake ũtũũraga nginya njiarwa na njiarwa,

naguo ũthamaki wake nĩ wa gũtũũra tene na tene.

35 Atũũri oothe a thĩ mbere yake nĩ kĩndũ hatarĩ.

Ningĩ eekaga ũrĩa ekwenda na araika arĩa marĩ igũrũ, o na harĩ atũũri a gũũkũ thĩ.

Gũtirĩ ũngĩhota gwĩtiiria guoko gwake

o na kana amũũrie, ‘Ũreeka atĩa?’ ”

36 “O rĩrĩa ndacookagĩrĩrwo nĩ meciiria maakwa nĩndacookereirwo nĩ ũnene na riiri wakwa. Andũ arĩa maandaaraga na atongoria magĩũka kũnjetha, ngĩrũũgamio rĩngĩ ũthamakiinĩ wakwa. Ningĩ nĩndaheirwo o na gĩtĩĩo kĩnene makĩria.

37 “Na rĩu niĩ, Nebukadinezaru, nĩngũgooca, ndũũgĩrie na ngumie Mũthamaki wa Igũrũ. Mawĩra maake moothe nĩ ma kĩhooto na njĩra ciake nĩ cia ũthingu. Arĩa marũmagĩrĩra njĩra cia wĩtĩĩi nĩamanyiihagia.”

Iruga kwa Belishazaru

1 Mũthenya ũmwe kĩhwaĩinĩ mũthamaki Belishazaru nĩahaarĩirie iruga inene nĩ ũndũ wa atongoria ngiri ĩmwe. Magĩũka makĩrĩanĩra na makĩnyuanĩra ndibei hamwe naake.

2 Rĩrĩa maarĩaga na maanyuaga, Belishazaru agĩathana atĩ areeherwo ikombe na mbakũri cia thahabu na cia betha iria ithe Nebukadinezaru aarutĩĩte Hekaarũinĩ ya Jerusalemu. Aaciĩtirie nĩ geetha manyue nacio we mwene marĩ hamwe na atongoria aake, atumia aake na aka aake a kũigwo.

3 Ikombe na mbakũri icio cia thahabu ciareehwo no kũnyua maambĩrĩirie kũnyua ndibei nacio,

4 makĩgoocaga ngai iria ciathondekeetwo na thahabu, betha, icango, cuuma, mĩtĩ na mahiga.

5 Ihinda o rĩu guoko kwa mũndũ gũkĩoneka gũkĩambĩrĩria kwandĩka rũthingoinĩ rwa nyũmba ya mũthamaki. Kwandĩkaga mwena ũrĩa mataawa maamũrĩkĩĩte wega mũno. Na rĩĩrĩ, mũthamaki nĩonire guoko kũu gũkĩandĩka.

6 Mũthamaki agĩgĩthitia gĩthiithi na agĩtuĩka nda ũguo atĩ maru maake makĩambĩrĩria kũinaina.

7 Akĩgũũthũka na hinya agĩathana atĩ ago, aragũri, na oogĩ a njata mareehwo. Rĩrĩa mookire-rĩ, akĩmeera atĩrĩ, “Ũrĩa ũkũhota gũthooma maandĩko maya na anjĩĩre ũrĩa maroiga-rĩ, nĩekũhumbwo nguo nduune cia ũthamaki, eekĩrwo kĩrengeeri gĩa thahabu ngingo gĩa kuonania gĩtĩĩo gĩake, na nĩ nĩwe ũgũtuĩka wa gatatũ ũthamakiinĩ wakwa.”

8 Andũ arĩa oothe maataaraga mũthamaki nĩmeyũmĩrĩirie, no gũtirĩ o na ũmwe wahotire gũthooma o na kana kwĩra mũthamaki ũrĩa maandĩko macio moigaga.

9 Gĩthĩĩnainĩ kĩu mũthamaki Belishazaru agĩtuka gĩthiithi mũno o nginya atongoria aake makĩrigwo nĩ wa gwĩka.

10 Nyina wa mũthamaki Belishazaru nĩaiguire inegene rĩa mũthamaki na atongoria aake, agĩtoonya nyũmba ĩyo maarĩagĩra. Akiuga atĩrĩ, “Mũthamaki witũ, ũrotũũra tene na tene! Tiga gũtangĩka ngoro mũno o na gũtuka gĩthiithi ũguo.

11 Ũthamakiinĩ ũyũ waku-rĩ, nĩkũrĩ mũndũ ũkoragwo na roho wa ngai iria theru. Rĩrĩa thooguo aarĩ mũthamaki-rĩ, mũndũ ũcio nĩonanirie ũmenyi, na ũtaũku o na ũũgĩ o ta aarĩ na ũũgĩ wa ngai. Naake thooguo, mũthamaki Nebukadinezaru, nĩamũtuire mũnene wa ooni maũndũ, ago, aragũri, o na oogĩ a njata.

12 Mũndũ ũcio akoragwo na hinya wa mwanya na ningĩ nĩ mũũgĩ na mwara mũno harĩ gũtaũra irooto, kũrugũra thimo, o na kũhithũra maũndũ marĩa mahithe. Kwoguo tũmanĩra mũndũ ũcio ũgwĩtwo Danieli ũrĩa thooguo aaheire rĩĩtwa rĩngĩ akĩmwĩta Beliteshazaru. Mũndũ ũcio nĩegũkwĩra maũndũ maya moigĩĩte atĩa.”

Danieli gũtaarĩria maandĩko

13 Danieli nĩareehirwo o na ihenya mbere ya mũthamaki. Naake mũthamaki akĩmũũria atĩrĩ, “Wee nĩ we Danieli, ũmwe wa andũ arĩa mũthamaki ti baaba aatahire kuuma bũrũri wa Juda?

14 Nĩnjiguĩte atĩ roho wa ngai iria theru ũtũũraga thĩinĩ waku, na atĩ nĩũrĩ na wara mũingĩ o hamwe na gũtaũkĩrwo nĩ maũndũ na ũũgĩ.

15 Andũ arĩa maandaaraga na ooni maũndũ, nĩmareehirwo mathoome maandĩko maya na manjĩĩre ũrĩa maroiga, no matinahota kũnjĩĩra ũrĩa maandĩko maroiga.

16 Rĩu nĩnjiguĩte atĩ nĩũhotaga kũmenya ũhoro ũrĩa mũhithe o na gũtaũra maũndũ marĩa mahithe. Ũngĩkĩhota gũthooma maandĩko maya na ũnjĩĩre ũrĩa maroiga, nĩũgwĩkĩrwo nguo nduune cia ũnene, wĩkĩrwo kĩrengeeri gĩa thahabu ngingo gĩa kuonania gĩtĩĩo gĩaku, na ũtuĩke wa gatatũ ũthamakiinĩ wakwa.”

17 Naake Danieli agĩcookia atĩrĩ, “Ikara na iheeo icio ciaku wee mwene kana ũcihe mũndũ ũngĩ. No nĩngũgũthoomera wee mũthamaki, kĩrĩa kĩandĩkĩĩtwo na ngwĩre ũrĩa kiugĩĩte.

18 “Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩatuire thooguo Nebukadinezaru mũthamaki mũkaru mũno, akĩmũhe riiri, na akĩmũtũũgĩria mũno.

19 Thooguo aarĩ mũnene ũguo atĩ, andũ a ndũũrĩrĩ, iruka, na thiomi ciothe nĩmaamwĩtigĩrĩĩte na makamũinamagĩrĩra. Angĩendire kũũraga mũndũ noguo eekaga. Angĩatuire kwaga kũũraga mũndũ, noguo eekaga. Aatũũgagĩria kana agaconora mũndũ ũrĩa o wothe angĩendire.

20 No rĩĩrĩ, tondũ wa gwĩtĩĩa, kũũmia ngoro, na kwaga kũiguanĩra tha, nĩathengirio gĩtĩinĩ gĩake gĩa ũthamaki na akĩagithio handũ haake ha gĩtĩĩo.

21 Nĩaingatirwo kuuma kũrĩ andũ na meciiria maake magĩtuĩka o ta ma nyamũ na aatũũranagia na ndigiri cia gĩthaka. Aarĩaga nyeki ta ng’ombe na agakomaga gĩthaka atarĩ na kĩndũ gĩa kwĩrigĩrĩria mbura. Mũicoinĩ nĩetĩkĩrire atĩ Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩ we ũtabaaragĩrĩra moothamaki moothe ma andũ na akamanenganĩra kũrĩ ũrĩa wothe angĩthuura.

22 “Wee nawe, Belishazaru mũũrũwe, ndwĩnyiihagia o na gũtuĩka nĩũũĩ maũndũ macio moothe.

23 Wee nĩwĩkire ũndũ mũũru mbere ya Mwathani wa Igũrũ wareehe ikombe na mbakũri iria ciarutĩĩtwo Hekaarũinĩ yake. Wee mwene mũrĩ na atongoria aaku o na atumia aaku na atumia arĩa angĩ ũigĩĩte nĩmũnyuire ndibei nacio na mwakĩgooca ngai iria ithondekeetwo na thahabu, betha, icango, cuuma, mĩtĩ, na mahiga. Ngai icio itingĩhota kuona kana kũigua o na kũmenya ũndũ o na ũrĩkũ. Ndũnatĩĩa Ngai ũrĩa ũtuaga kana nĩũgũikara muoyo kana nĩũgũkua, na no we ũrĩa ũnyiitagĩrĩra maũndũ moothe marĩa wĩkaga.

24 Ũndũ ũcio nĩguo ũtũmĩĩte Ngai arekie guoko kwandĩke ciugo ici.

25 “Maandĩko mahaana ta ũũ: ‘Gũtara, gũtara, gũthima, kũgayũkana’

26 ‘Gũtara, gũtara:’ nĩ ta kuuga Ngai nĩatarĩĩte matukũ ma ũthamaki waku akamaniina.

27 ‘Gũthima:’ wee nĩũigĩrĩirwo ratiriinĩ ũkooneka ũrĩ na ũritũ mũniini mũno.

28 ‘Kũgayũkana:’, ũthamaki waku nĩũgayũkanĩĩtio ũkaheanwo kũrĩ Amede o na Aperisia.”

29 Arĩĩkia kuuga ũguo Belishazaru agĩatha ndungata ciake ihumbe Danieli nguo nduune ya ũthamaki na icuurie kĩrengeeri gĩa thahabu gĩa kuonania gĩtĩĩo gĩake ngingo. Naake agĩtua Danieli wa gatatũ ũthamakiinĩ wake.

30 Na rĩĩrĩ, ũtukũ o ro ũcio Belishazaru, mũthamaki wa Babilonia akĩũragwo.

31 Naake Dario ũrĩa warĩ Mũamedi wa ũkũrũ wa mĩaka mĩrongo ĩtandatũ na ĩĩrĩ akĩĩnyiitĩra ũthamaki ũcio.

Danieli gũikio irimainĩ rĩa mĩrũũthi

1 Atĩrĩĩrĩ, Dario nĩonire arĩ wega athuure anene igana rĩa mĩrongo ĩĩrĩ (120) thĩinĩ wa ũthamaki wake wothe.

2 Agĩcooka agĩthuura atongoria angĩ atatũ igũrũ rĩa anene acio oothe atĩ mareehagĩrwo ũhoro kuuma bũrũri ũcio wothe nĩguo mũthamaki ndagaathiĩ hathara o na haniini. Danieli aarĩ ũmwe wa atongoria acio atatũ.

3 Danieli nĩonekanire o narua atĩ nĩakĩrĩĩte atongoria na anene acio angĩ oothe nĩ gũkorwo nĩakoragwo na roho mwega mũno. Nĩ ũndũ ũcio, mũthamaki agĩciiria kũmũtua mũtongoria wa bũrũri ũcio wothe.

4 Hĩndĩ ĩyo atongoria na anene arĩa angĩ, makĩgeria gũcaria itũmi cia gũthitanga Danieli nacio igũrũ rĩa ũrĩa aatwarithagia maũndũ ma bũrũri. No mationire gĩtũmi gĩa kũmũthitanga kana ihĩtia nĩ gũkorwo aarĩ mwĩhokeku, na gũtirĩ kahĩtia o na kaniini koonekanire thĩinĩ wake.

5 Andũ acio magĩkiuga atĩrĩ, “Tũtangĩnyiita Danieli na mahĩtia moimĩĩte ndini yake-rĩ, tũtikoona ũndũ o na ũrĩkũ wa kũmũthitanga naguo.”

6 Atongoria na anene acio magĩgĩũka marĩ hamwe mbere ya mũthamaki makĩmwĩra atĩrĩ, “Mũthamaki witũ Dario, ũrotũũra tene na tene!

7 Ithuothe, atongoria, anyabaara, anene, athuuri a kĩama, o na abarũũthi nĩtũrĩĩkanĩire na tũkaiguanĩra atĩ mũthamaki arute watho na awĩkĩre hinya. Athana atĩ itĩĩna rĩa matukũ mĩrongo ĩtatũ, ũrĩa wothe ũkaahooya ũndũ kuuma kũrĩ ngai ĩngĩ o na kana mũndũ ũngĩ thengia wee mũthamaki, nĩagaikio irimainĩ rĩrĩ na mĩrũũthi.

8 Rĩu, mũthamaki, ruta watho ũcio na wĩkĩre maandĩko macio thaĩri ũndũ matangĩgarũrwo, kũringana na watho wa Amede na Aperisia ũrĩa ũtagarũragwo.”

9 Kwoguo Dario agĩgĩĩkĩra watho ũcio thaĩri.

10 Rĩrĩa Danieli aamenyire atĩ watho ũcio nĩmwĩkĩre thaĩri-rĩ, aacookire o nyũmba gwake thĩinĩ. Ndirica cia nyũmba yake ya igũrũ ciahingũkaga iroreete Jerusalemu. Danieli aaturagia ndu, akahooya agĩcookagĩria Ngai wake ngaatho maita matatũ mũthenya o mũthenya o ta ũrĩa aamenyereete gwĩkaga mbere ĩyo.

11 Nao andũ acio nĩmaathiire marĩ hamwe oothe magĩkora Danieli agĩthaitha Ngai wake.

12 Thuutha ũcio nĩmaathiire mbere ya mũthamaki makĩmwĩra atĩrĩ, “Mũthamaki witũ githĩ ndwekĩrire watho thaĩri atĩ matukũ mĩrongo ĩtatũ marĩa mekũrũmĩrĩra, mũndũ o na ũrĩkũ angĩgaathaathaiya ngai ĩngĩ o na kana mũndũ ũngĩ o tiga wee, nĩagaikio irima rĩrĩ na mĩrũũthi?”

Mũthamaki agĩgĩcookia atĩrĩ, “Ĩĩni, na nĩ watho mũrũmu kũringana na watho wa Amede na Aperisia ũrĩa ũtagarũragwo.”

13 Andũ acio magĩkĩĩra mũthamaki atĩrĩ, “Danieli ũmwe wa andũ arĩa maatahĩĩtwo kuuma Juda, ndakũheete gĩtĩĩo o na ndaathĩkagĩra watho ũrĩa ũhĩtũkĩĩtie. Ahooyaga maita matatũ mũthenya o mũthenya.”

14 Mũthamaki aigua ũguo akĩigua kĩeha mũno na agĩtua na ngoro yake ahonokie Danieli. Aathiire na mbere akĩgeragia ũrĩa ũngĩamũhonokirie o kinya riũa rĩgĩthũa.

15 Thuutha ũcio andũ acio magĩcooka marĩ hamwe kũrĩ mũthamaki makĩmwĩra atĩrĩ, “Mũthamaki witũ, menya atĩ nĩ watho wa Amede na Aperisia atĩ gũtirĩ watho mũthamaki ahĩtũkĩĩtie ũngĩgarũrwo.”

16 Nĩ ũndũ ũcio, mũthamaki nĩathanire na Danieli akĩnyiitwo na agĩikio irima rĩrĩ na mĩrũũthi. Naake mũthamaki akĩĩra Danieli atĩrĩ, “Ngai waku ũrĩa ũtũire ũtungatagĩra, arokũhonokia!”

17 Nĩkwareehirwo ihiga na irima rĩu rĩgĩkunĩkwo. Mũthamaki akĩhũũra ihiga rĩu mũhũũri wake o na wa anene aake nĩ geetha gũtikooneke mũndũ wa kũhonokia Danieli.

18 Mũthamaki agĩgĩcooka gwake mũciĩ. Na ũtukũ ũcio ndoonire toro, kana akĩrĩa irio o na kana agĩĩkenia na njĩra o ĩrĩkũ.

19 Kwarooka gũkĩa, mũthamaki agĩũkĩra agĩthiĩ ahanyũkĩĩte irimainĩ rĩrĩa rĩarĩ na mĩrũũthi.

20 Aakuhĩrĩria irimainĩ kũrĩa Danieli aarĩ, akiuga na mũgambo wa kĩeha atĩrĩ, “Danieli ndungata ya Ngai ũrĩa ũrĩ muoyo! Ngai waku ũrĩa ũtungatagĩra-rĩ, nĩarahotire gũkũhonokia harĩ mĩrũũthi?”

21 Naake Danieli agĩcookia atĩrĩ, “Mũthamaki, ũrotũũra tene na tene!

22 Ngai wakwa nĩaratũmire mũraika wake arahinga mĩrũũthi tũnua. Ndĩnahuutia o na haniini, nĩ gũkorwo ndiraarĩ na mahĩtia mbere ya Ngai. Ningĩ ndirĩ ihĩtia njĩkĩĩte mbere yaku, wee mũthamaki.”

23 Mũthamaki nĩakenire mũno na agĩathana Danieli arutwo irima. Danieli nĩarutirwo irima na makĩona atĩ ndaarĩ handũ aahuutĩĩtio o na haniini, nĩ gũkorwo nĩehokeete Ngai wake.

24 Mũthamaki nĩathanire atĩ andũ arĩa oothe maacuukĩĩte Danieli manyiitwo na o eene me na atumia na ciana ciao maikio irima rĩrĩ na mĩrũũthi. Na rĩĩrĩ, o na matakinyĩĩte gĩtina kĩa irima, mĩrũũthi ĩkĩmookĩrĩra oothe na ikĩhehenja mahĩndĩ maao.

25 Mũthamaki Dario nĩacookire kwandĩkĩra andũ a ndũũrĩrĩ, iruka, na thiomi ciothe cia thĩ atĩrĩ:

“Mũroingĩhĩrio thaayũ!

26 Nĩndaruta watho atĩ kũrĩa guothe njathanaga, mũndũ o wothe etigagĩre na atĩĩage Ngai wa Danieli.

‘Ngai ũcio nĩ Ngai ũrĩ muoyo,

egũtũũra aathanaga tene na tene,

ũthamaki wake ndũgaathario o na rĩ,

ningĩ wathani wake ũgũtũũra tene na tene.

27 Ahonokanagia na akaruta andũ ũgwatiinĩ,

eekaga magegania na akaringa ciama kũũrĩa igũrũ o na gũũkũ thĩ.

Ningĩ nĩahonokirie Danieli ndakooragwo nĩ mĩrũũthi.’ ”

28 Danieli agĩkĩgaacĩra o kũgaacĩra hĩndĩ ya ũthamaki wa Dario o na ya ũthamaki wa Cairasi ũrĩa Mũperisia.

Kĩoneki kĩa Danieli kĩa nyamũ inya

1 Atĩrĩĩrĩ, mwakainĩ wa mbere ũrĩa Belishazaru aarĩ mũthamaki wa Babilonia, niĩ, Danieli, nĩndarootire na ngĩona cioneki ũtukũ. Nĩndacookire ngĩandĩka kĩrooto kĩu.

2 Ũtukũ ũcio ndoonire ta ũũ: Huuho nĩkũhuruutana ciahuruutanaga kuuma mĩena yothe ikiurugaga maaĩ ma iria rĩrĩa inene.

3 Na rĩĩrĩ, nyamũ inya nene ikiuma iriainĩ na gũtirĩ yahaanaine na ĩrĩa ĩngĩ.

4 Nyamũ ya mbere yahaanaga ta mũrũũthi na yarĩ na mathagu ta ma rwĩgĩ. Na rĩĩrĩ, rĩrĩa ndacũũthĩrĩirie o ũguo, ngĩona mathagu maayo maakũũrwo, ĩgĩcooka ĩkĩoywo na igũrũ, ĩkĩrũũgamio na magũrũ meerĩ ta mũndũ. Na ningĩ ĩkĩheeo gĩtaranio kĩa mũndũ.

5 Ngĩcooka ngĩona nyamũ ya keerĩ, nayo yahaanaga nduba. Nĩkwĩyambararia yeyambararĩĩtie na mwena ũmwe na yarũmĩĩte mbaru ithatũ na magego maayo. Ĩgĩcooka ĩkĩĩrwo atĩrĩ, “Ũkĩra ũrĩe nyama nyingĩ ũrĩa ũkũhota!”

6 Thuutha ũcio ndarora nĩndoonire nyamũ ĩngĩ ya gatatũ, yahaanaga ta ngarĩ na yarĩ na mathagu mana maahaanaga ta ma nyoni mũgongo wayo, na yarĩ na ciongo inya. Ĩgĩcooka ĩkĩheeo wathani.

7 Na ndĩ o cionekiinĩ icio cia ũtukũ ngĩona nyamũ ya kana, ĩyo nayo yarĩ ya kũmakania na ya gwĩtigĩrwo mũno. Ningĩ yarĩ na hinya mũingĩ mũno na kanuainĩ yarĩ na mĩthangiri mĩnene ya cuuma ĩgatambũrũraga na ĩkahehenja irio ciayo, na matigari ĩkamarangĩrĩria thĩ. Yarĩ na ũtiganu na nyamũ icio ingĩ ciothe ciarĩ mbere ya yo, na ningĩ yarĩ na hĩa ikũmi.

8 Rĩrĩa ndataranagia ũhoro wa hĩa icio, ngĩona karũhĩa kangĩ kaniini kaamera gatagatĩ gaacio, na hĩa ithatũ cia mbere ikĩmunywo na mĩri igathengere. Karũhĩa kau kaarĩ na maitho ta ma mũndũ, na kanua kaaragia maũndũ manene ma kwĩraha.

Kĩoneki kĩa Ũrĩa Ũtũũraga Tene na Tene

9 Na rĩĩrĩ, rĩrĩa nderoreire,

itĩ cia ũnene ikĩigwo.

Ũrĩa naake ũtũũraga tene na tene agĩikarĩra gĩtĩ gĩake;

nguo ciake ciahenagia o ta tharunji.

Njuĩrĩ cia mũtwe wake ciarĩ njerũ o ta guoya wa ng’ondu.

Gĩtĩ gĩake kĩa ũnene kĩarĩ rũrĩrĩmbĩ rwa mwaki,

na magũrũ maakĩo maarĩ mwaki ũrarĩrĩmbũka.

10 Rũũĩ rwa mwaki rwathereraga hau mbere yake.

Aatungatagĩrwo nĩ andũ ngiri na ngiri,

andũ matangĩtarĩka maarũngiĩ o hau mbere yake.

Kĩama gĩkĩhaarĩria gũciira,

namo mabuku ma ciira makĩhingũrwo.

11 Nĩndathiire na mbere kwĩrorera nĩ ũndũ wa ũrĩa karũhĩa kau kaaragia maũndũ manene ma kwĩraha. Ndĩroreire o ro ũguo nyamũ ya kana ĩkĩũragwo. Nakĩo kĩimba kĩayo gĩgĩikio mwakiinĩ gĩgĩcinwo biũ.

12 Nyamũ iria ingĩ nacio igĩtuunywo wathani wacio, no nĩcietĩkĩririo gũthiĩ na mbere gũtũũra kwa ihinda.

13 Na rĩĩrĩ, thĩinĩ wa kĩoneki kĩu gĩa ũtukũ nĩndoonire ũmwe wahaanaga ta mũrũ wa mũndũ agĩũka arĩ thĩinĩ wa matu ma igũrũ. Agĩũka harĩ ũrĩa ũtũũraga tene na tene akĩrũũgama mbere yake.

14 Ũcio wahaanaga ta mũrũ wa mũndũ akĩheeo wathani, riiri, na ũthamaki, nĩguo andũ a ndũũrĩrĩ, a iruka, na thiomi ciothe mamũtungatagĩre. Wathani wake nĩ wa tene na tene na ndũgaathira, naguo ũthamaki wake ndũkaaharagana.

Cioneki gũtaarĩrio

15 Niĩ, Danieli nĩndathĩĩnĩkire ngoro mũno na cioneki icio cia mũtwe wakwa ikĩndua nda mũno.

16 Ngĩgĩkuhĩrĩria ũmwe wa arĩa maarũngiĩ hau, ngĩmũũria anjĩĩre ũrĩa maũndũ macio maamenyithanagia. Naake agĩkĩnjĩĩra ũtaũri wa maũndũ macio.

17 Agĩkĩnjĩĩra atĩrĩ “Nyamũ icio nene inya nĩ moothamaki mana marĩa magacooka kũrũũgama thĩinĩ wa thĩ.

18 No rĩĩrĩ, andũ a Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩmakaaheeo ũthamaki na matũũre naguo tene, ĩĩni, tene na tene.”

19 Ningĩ no ndeendire kũmenya wega ũhoro ũkoniĩ nyamũ ya kana, ĩrĩa ĩtaahaanaine na icio ingĩ ciothe, ĩrĩa yarĩ ya kũmakania na yarĩ na mĩthangiri ya cuuma na ndwara cia gĩcango, na ĩrĩa yatambururaga na ĩkahehenja irio ciayo na ĩkarangĩrĩria matigari thĩ.

20 Na no ndeendaga kũmenya ũhoro wa hĩa iria ikũmi iria ciarĩ mũtwe wayo na wa karũhĩa karĩa kangĩ kaamerire gagĩtũma hĩa ithatũ imunyũke; o karĩa kaarĩ na maitho na kanua karĩa keerahaga mũno. Karũhĩa kau koonekaga karĩ na hinya gũkĩra icio ingĩ.

21 Na rĩĩrĩ, ndĩroreire o ũguo karũhĩa kau nĩkaarũire na andũ a Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ gakĩmatooria,

22 o kinya rĩrĩa ũrĩa ũtũũraga tene na tene ookire na agĩtua ciira na kĩhooto nĩ ũndũ wa andũ a Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno. Tondũ rĩĩrĩ, ihinda rĩarĩ ikinyu rĩa andũ a Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ kũnyiita ũthamaki.

23 Naake akĩnjĩĩra atĩrĩĩrĩ, “Nyamũ ya kana nĩ ũthamaki wa kana ũrĩa ũgooka gũũkũ thĩ, na ũgaakorwo ũtiganĩĩte na moothamaki macio mangĩ moothe. Ũkaahehenja thĩ yothe ũmĩrangĩrĩrie na ũcooke ũmĩharaganie.

24 Nacio hĩa icio ikũmi, nĩ atĩ kuuma ũthamaki ũcio wa kana, gũkaarahũka athamaki ikũmi arĩa magaathana kuo. Gũcooke gũũke mũthamaki ũngĩ, atoorie athamaki atatũ arĩa a mbere.

25 Ũcio naake nĩakaaria ũũru igũrũ rĩa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno, na ahinyĩrĩrie andũ a Ngai. Nĩakaageria kũgarũrania mawatho ma ndini yao o na thigũkũ ciao. Andũ a Ngai nao magaathwo nĩ we mĩaka ĩtatũ na nuthu.

26 No rĩĩrĩ, kĩama nĩgĩgaikara thĩ gĩtue ciira, naake atuunywo ũthamaki na aniinwo biũ.

27 Naguo wathani na ũnene wa moothamaki moothe ma gũũkũ thĩ nĩikaaheeo andũ a Ngai Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno. Ũthamaki wao ũgaatuĩka wa tene na tene, nao anene oothe a thĩ mamatungatagĩre na mamaathĩkagĩre.”

28 Ũcio nĩguo mũthia wa ũhoro ũcio. No niĩ Danieli, nĩndamakire mũno, ngĩtuka gĩthiithi mũno, na ngĩiga maũndũ macio moothe ngoroinĩ yakwa.

Kĩoneki kĩa Danieli kĩa ndũrũme na thenge

1 Mwakainĩ wa gatatũ wa wathani wa mũthamaki Belishazaru, niĩ, Danieli, nĩndoonire kĩoneki kĩngĩ thuutha wa kĩrĩa ndooneete mbere ĩyo.

2 Kĩonekiinĩ kĩu ndekorire o rĩmwe ndĩ Susa itũũra rĩrĩa inene rĩa bũrũri wa Elamu. Ndarũngiĩ hũgũrũrũinĩ cia rũũĩ rwa Ulai.

3 Ndatiira maitho nĩndoonire ndũrũme ĩrũngiĩ gũkuhĩ na rũũĩ rwa Ulai. Ndũrũme ĩyo yarĩ na hĩa igĩrĩ ndaihu, no rũmwe rwarĩ rũraihu kũrĩ rũrĩa rũngĩ. Rũu rũraihu rwarĩ thuutha wa rũu rũngĩ.

4 Ngĩcooka ngĩona ndũrũme ĩyo ĩgĩkimana ĩroreete na mwena wa ithũĩro na, mwena wa na rũgongo o na wa na kĩanda. Gũtirĩ nyamũ ĩngĩahotire gwĩtiiria ndũrũme ĩyo, na gũtirĩ kĩndũ o na kĩ kĩngĩehonokirie kuuma hinyainĩ wayo. Yekaga o ũrĩa yendaga, na nĩyetũũgĩrĩĩtie mũno.

5 Rĩrĩa ndeciiragia ũhoro ũcio, ngĩcooka ngĩona thenge yumĩĩte mwena wa ithũĩro ĩtuĩkanĩĩtie thĩ yothe na ihenya ĩtekũhuutia thĩ. Thenge ĩyo yarĩ na rũhĩa rũnene thiithiinĩ wayo.

6 Rĩrĩa yakinyire harĩ ndũrũme ĩrĩa yarĩ na hĩa igĩrĩ, o ĩyo ndooneete ĩrũngiĩ gũkuhĩ na rũũĩ, ĩkĩhanyũka na kũrĩ yo na hinya wayo wothe.

7 Ndoonire yakuhĩrĩria ndũrũme ĩyo ĩkĩmĩringa ĩ na marũrũ maingĩ, ĩkiuna hĩa ciayo cierĩ. Ndũrũme ĩyo ĩgĩkĩagithio hinya wa gũcooka gwĩtiiria, ĩgĩcooka ĩkĩrũndwo na ĩkĩrangĩrĩrio thĩ. Gũtirĩ mũndũ ũngĩahonokirie ndũrũme ĩyo kuuma harĩ thenge ĩyo.

8 Thuutha ũcio thenge ĩyo nĩyetũũgĩririe mũno, na rĩrĩa yagĩire na hinya mũno rũhĩa rũrĩa rũraihu rũkiunĩka. Handũ haaruo gũkĩmera hĩa ingĩ inya nene iroreete mĩena ĩrĩa ĩna kũrĩa huuho cia rĩerainĩ ihuruutanaga.

9 Na rĩĩrĩ, kuuma rũhĩainĩ rũmwe, rwa icio inya, hagĩkũra karũhĩa ka njaĩrĩra, nako gakĩneneha mũno karoreete mwena wa na kĩanda na wa na irathĩro o na wa Bũrũri wa Kĩrĩĩkanĩro.

10 Nĩkaagĩire na hinya mũno o nginya gakĩhithũkĩra mbũtũ cia matuinĩ. Na nĩkaagũithirie mbũtũ imwe na njata imwe thĩ gagĩcirangĩrĩria.

11 Nĩgaacookire gakĩng’athĩria Mũnene wa mbũtũ cia matuinĩ, gakĩgiria magongoona marĩa aarutagĩrwo mũthenya o mũthenya, o na gagĩthaahia Hekaarũ yake.

12 Handũ ha andũ marutagĩre magongoona marĩa maagĩrĩru kuo nĩkwĩhia meehagĩria kuo. Naguo ũhoro ũrĩa wa ma ũkĩrangĩrĩrio thĩ. Karũhĩa kau ka njaĩrĩra nĩkaagĩaga na ũhootani maũndũinĩ moothe marĩa geekaga.

13 Nĩndacookire ngĩigua mũraika ũmwe akĩaria na ũngĩ akamũũria atĩrĩ, “Maũndũ maya ma kĩoneki gĩĩkĩ megũthiĩ na mbere itĩĩna rĩigana atĩa? Andũ megũtũũra meekaga meehia handũ ha kũruta magongoona marĩa maagĩrĩru kinya rĩ? Mbũtũ cia matuinĩ na Hekaarũ ikũrangĩrĩrio itĩĩna rĩigana atĩa?”

14 Naake ũcio ũngĩ akĩmũcookeria atĩrĩ, “Ũgũthiĩ na mbere itĩĩna rĩa mĩthenya ngiri ĩmwe na igana rĩa mĩrongo ĩtaano (1,150)rĩrĩa magongoona ma rũũciinĩ na hwaĩinĩ matakaarutagwo. Thuutha ũcio Hekaarũ ĩcooke ĩtherio.”

Mũraika Gaburieli gũtaarĩria kĩoneki

15 Rĩrĩa niĩ, Danieli, nderoragĩra kĩoneki kĩu, nĩndageragia gwĩciiria ũhoro wakĩo. Na rĩĩrĩ, hĩndĩ o ĩyo ngĩona mbere yakwa harũngiĩ ũmwe wahaanaga ta mũndũ.

16 Ngĩcooka ngĩigua mũgambo wa mũndũ warĩria rũũĩinĩ rwa Ulai ũkiuga atĩrĩ, “Gaburieli, tamenyithia mũndũ ũyũ ũhoro wa kĩoneki kĩu.”

17 Agĩgĩkuhĩrĩria harĩa ndarũngiĩ. Ooka ngĩmaka ngĩgũa thĩ.

No we akĩnjĩĩra atĩrĩ, “Mũrũ wa mũndũ, menya atĩ kĩoneki gĩĩkĩ gĩkoniĩ ihinda rĩa mũthia wa thĩ.”

18 Rĩrĩa aanjaragĩria ngomeete huutithĩĩtie ũthiũ thĩ, nĩndanyiitirwo nĩ toro mũritũ. No we akĩnjoya akĩndũũgamia,

19 akĩnjĩĩra atĩrĩ, “Tathikĩrĩria, nĩngũkũmenyithia ũrĩa gũgaatuĩka mũthiainĩ wa ihinda rĩa maraakara. Nĩ gũkorwo kĩoneki gĩĩkĩ kĩorooteete ihinda rĩrĩa rĩtuĩĩtwo rĩa mũthia.

20 “Atĩrĩĩrĩ, ndũrũme ĩrĩa wonire ĩrĩ na hĩa igĩrĩ, ĩrũũgamĩĩte handũ ha moothamaki ma Media na Perisia.

21 Thenge nayo ĩrũũgamĩĩte handũ ha mũthamaki wa Angiriki, na rũhĩa rũrĩa rũnene ruuma thiithiinĩ, nĩ ũthamaki waguo wa mbere.

22 Rũhĩa rũrĩa ruunirwo, na handũ haaruo hakũra ingĩ inya, hĩa icio inya nĩ moothamaki mana marĩa makoima ũthamakiinĩ ũcio, no matigaakorwo marĩ na hinya taguo.

23 “Na rĩĩrĩ, matukũinĩ ma mũthia ma moothamaki macio o rĩrĩa eehia magaakorwo matororeetie, nĩgũkaagĩa na mũthamaki ũrĩa ũgaakorwo oomĩĩtie mũtwe, ũtarĩ tha na wa maheeni mũno.

24 Mũthamaki ũcio nĩakaagĩa na hinya mũingĩ o na gũtuĩka atĩ hinya ũcio ndũkoima thĩinĩ wake we mwene, na nĩakaagera ngero cia gwĩtigĩrwo. Ũndũ ũrĩa wothe ageekaga nĩakaahootanaga. Nĩakaaharagania andũ arĩa marĩ hinya o na aharaganie andũ a Ngai.

25 Na tondũ nĩ mwara, nĩagaatũma maũndũ ma maheeni mahootanage. Nĩakeegaathagĩrĩria we mwene na ahithũkagĩre andũ aingĩ materĩgĩrĩire o na nginya kũrũa na Mũnene wa anene. No rĩĩrĩ akaagũa atahũũrĩĩtwo nĩ andũ.

26 Kĩoneki gĩĩkĩ kĩa magongoona ma rũũciinĩ na hwaĩinĩ kĩrĩa wataarĩrio nĩgĩkaahinga. No rĩĩrĩ, ndũkeere mũndũ ihinda rĩĩrĩ tondũ nĩgũtigaire ihinda inene gĩgĩkaahingio.”

27 Thuutha ũcio niĩ, Danieli, nĩndanyiitirwo nĩ kĩeha na ngĩrũara matukũ maingĩ. Nĩndacookire ngĩũkĩra, ngĩcookerera mawĩra marĩa mũthamaki aaheete. No nĩndaikaraga makĩĩte nĩ ũndũ wa kĩoneki kĩu, na ndiigana kuona wa kũndaũrĩra.

Danieli kũhoera andũ aake

1 Dario, mũrũ wa Ahasuerusu, ũrĩa warĩ Mũmede, nĩatuĩkire mũthamaki wa bũrũri wa Babilonia.

2 Mwakainĩ wa mbere wa wathani wake, niĩ, Danieli, nĩgũthooma ndathoomaga mabuku marĩa matheru na ngeciiragia ũhoro wa mĩaka mĩrongo mũgwanja ĩrĩa Jerusalemu ĩgũikara ĩrĩ tharũrie kũringana na ũrĩa MWATHANI eerĩĩte mũnabii Jeremia.

3 Nĩndahoire Mwathani na ngoro yakwa yothe, ngĩmũthaithaga ndĩhingĩĩte kũrĩa, na ndĩhumbĩĩte nguo cia ĩkũnia na njikarĩire mũhu.

4 Nĩndahoire MWATHANI Ngai wakwa na ngiumbũra meehia ma andũ aitũ ngiuga atĩrĩ:

“Mwathani Ngai, wee wĩ mũnene na wa gwĩtigĩrwo. Wee nĩũigaga kĩrĩĩkanĩro na ũgatũũria wendo mũrũmu na arĩa makwendeete na mahingagia maathani maaku.

5 Nĩtwĩhĩĩtie na tũkahĩtia. Nĩtwaganĩĩte na tũkaregenyũka. Nĩtũhuutatĩire maathani na matua maaku.

6 Nĩtwagĩĩte gũthikĩrĩria anabii ndungata ciaku, arĩa maaririe na rĩĩtwa rĩaku makĩarĩria athamaki aitũ, anene aitũ, maithe maitũ, o na rũũrĩrĩ rwitũ ruothe.

7 Wee Mwathani, ũrĩ mũthingu, na ithuĩ no gĩconoko twĩreehithĩirie ta ũrĩa kũhaana ũũmũũthĩ na atũũri a Juda, a Jerusalemu na Aisiraeli oothe arĩa marĩ gũkuhĩ na arĩa marĩ kũraihu, o na arĩa marĩ mabũrũriinĩ moothe kũrĩa wamatwarithirie. Gĩconoko gĩtũkorereire tondũ nĩtwagire gũtuĩka ehokeku harĩ we.

8 Ithuĩ, athamaki aitũ, aathani aitũ, o na maithe maitũ nĩtwĩkĩĩte maũndũ ma gĩconoko tondũ nĩtũkwĩhĩĩtie, wee Mwathani.

9 Mwathani Ngai witũ nĩũtũiguagĩra tha na ũgatuohera o na gũtuĩka nĩtwakũremeire,

10 na nĩtwagire gũgwathĩkĩra. MWATHANI Ngai witũ, tũtiigana kũrũmĩrĩra mawatho maaku marĩa watũheire na njĩra ya anabii ndungata ciaku.

11 Aisiraeli oothe nĩmaagararĩĩte watho waku na magakũhuutatĩra na makarega gũthikĩrĩria mũgambo waku. Kwoguo mĩĩhĩtwa na irumi iria ciandĩkĩĩtwo Wathoinĩ wa Musa ndungata yaku nĩitũnyiitĩĩte tondũ nĩtũkwĩhĩĩtie.

12 Nĩwĩkĩĩte maũndũ marĩa woigire nĩũgaatwĩka ithuĩ na arĩa matwathaga. Gũũkũ thĩ guothe gũtirĩ kũndũ kũrĩ gwekwo ta ũrĩa Jerusalemu ĩĩkĩĩtwo.

13 Na ta ũrĩa kwandĩkĩĩtwo Wathoinĩ wa Musa, thĩĩna ũcio wothe nĩũtũnyiitĩĩte na tũtirĩ tũrageria gũgũcookerera, wee MWATHANI Ngai witũ. Tũtirĩ tũratigana na meehia maitũ kana tũkarũmĩrĩra ũhoro waku ũrĩa wa ma.

14 Wee, MWATHANI Ngai witũ, wĩkaga maũndũ moothe na kĩhooto tondũ nĩũkoreetwo ũhaarĩirie mathĩĩna na ũkareka matũnyiite, nĩ gũkorwo tũtiathĩkĩire mũgambo waku.

15 “Mwathani Ngai witũ, wee nĩwaringire ciama ũkĩruta andũ aaku moime bũrũri wa Misiri. Wee nĩwegwatĩire rĩĩtwa rĩrĩa rĩtũũraga kinya ũũmũũthĩ. Ithuĩ nĩtwĩhĩĩtie na tũgeeka ũũru mbere yaku.

16 Mwathani, kũringana na mawĩko maaku ma ũtugi, thengeria Jerusalemu, o kĩo kĩrĩma gĩaku gĩtheru, maraakara na marũrũ maaku. Nĩ ũndũ wa mawĩhia maitũ na ũremi wa maithe maitũ, Jerusalemu na andũ aaku nĩmatuĩkĩĩte a gũthekererwo nĩ arĩa oothe matũrigiicĩirie.

17 Kwoguo Ngai witũ thikĩrĩria mahooya na mathaithana ma ndungata yaku. Nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩaku, Mwathani, rora na tha kũndũ kũu gwaku gũtheru kũu gũtigĩĩtwo gũtarĩ andũ.

18 Ngai wakwa, tega matũ maaku ũigue! Hingũra maitho maaku wone thĩĩna wa itũũra rĩrĩa rĩĩtanĩĩtio nawe. Tũrakũhooya twĩhokeete tha ciaku nyingĩ no ti ũthingu witũ.

19 Mwathani, tũigue! Mwathani, tuohere. Mwathani tũthikĩrĩrie na ũtũteithie! Nĩ ũndũ waku, wee Ngai wakwa, ndũkaagonderere nĩ gũkorwo itũũra rĩĩrĩ na andũ aya meetanĩĩtio nawe.”

Mũraika Gaburieli gũtaarĩria ũrathi

20 Rĩrĩa ndathiaga na mbere kũhooya, ngiumbũraga meehia maakwa na ma Aisiraeli andũ aakwa, na ngĩthaithaga MWATHANI Ngai wakwa nĩ ũndũ wa kĩrĩma gĩake kĩrĩa gĩtheru-rĩ,

21 o hĩndĩ ĩyo ndahooyaga ngĩaragia ũguo, ngĩona mũraika Gaburieli ũrĩa ndooneete kĩonekiinĩ hau kabere, ooka oombũkĩĩte kinya harĩa ndaarĩ. Na hĩndĩ ĩyo kwarĩ ihinda rĩrĩa magongoona ma hwaĩinĩ maarutagwo.

22 Naake akĩnjĩĩra atĩrĩ, “Danieli, rĩu ndooka ngũtaarĩrie nĩ geetha ũtaũkĩrwo nĩ ũrathi.

23 Atĩrĩĩrĩ, rĩrĩa wambĩrĩirie gũthaitha Ngai-rĩ, nĩakũiguire, na niĩ ndooka gũkũmenyithia ũguo, nĩ gũkorwo Ngai nĩakwendeete mũno. Kwoguo tagĩtege matũ wega ngĩgũtaarĩria kĩoneki kĩu.

24 “Ciumia mĩrongo mũgwanja nĩiheanĩĩtwo kũrĩ andũ aanyu na itũũra rĩanyu rĩrĩa itheru maniine ũremi, na matigaacooke kwĩhia. Ningĩ mahorohie nĩ ũndũ wa mahĩtia, na macookerere ũthingu ũrĩa wa tene. Nĩ geetha kĩoneki na ũrathi ihinge, na ũrĩa mwamũre aitĩrĩrio maguta.

25 Kwoguo menya na ũtaũkĩrwo wega atĩ kuuma rĩrĩa watho ũkaaheanwo wa gũcookereria na gwaka Jerusalemu riita rĩngĩ o kinya rĩrĩa mũtongoria ũrĩa mũitĩrĩrie maguta agooka, nĩgũkaagĩa na ihinda rĩa ciumia mũgwanja. Ningĩ itĩĩna rĩa ciumia mĩrongo ĩtandatũ na igĩrĩ nĩrĩgaathira Jerusalemu ĩgĩgaakĩka na yakwo ĩrĩ na barabara na ĩirigĩirwo wega mũno. No gũgaakorwo kũrĩ hĩndĩ ya mathĩĩna.

26 Ciumia mĩrongo ĩtandatũ na igĩrĩ ciathira-rĩ, mũtongoria ũrĩa mũitĩrĩrie maguta nĩakooragwo hatarĩ gĩtũmi. Na rĩĩrĩ, andũ angĩ nĩmagooka matongoreetio nĩ mũnene ũngĩ maharaganie itũũra na Handũ Harĩa Hatheru. Mũico ũgooka ũhaana o ta mũiyũro wa mbura, ũreehe mbaara na mũthiro ũrĩa wothe ũtuĩtwo nĩ Ngai.

27 Mũnene ũcio nĩakaagĩa irĩĩko nũmu na andũ aingĩ itĩĩna rĩa kiumia kĩmwe, no kiumia kĩu gĩakinya gatagatĩ, nĩakaagiria gũcooke kũrutwo magongoona na mahaki. ‘Kĩndũ gĩ thaahu na magigi’nĩgĩkaigwo handũ gĩkuoneka wega thĩinĩ wa Hekaarũ, gĩikare o ho o kinya rĩrĩa ũrĩa wakĩigire ho agaakinyĩrĩrwo nĩ mũthiro ũrĩa Ngai atuĩte nĩ ũndũ wake.”