Category: 2 Athamaki

Njiarwa cia Ahabu kũũragwo

1 Na rĩĩrĩ, Ahabu aarĩ na njiarwa mĩrongo mũgwanja iria ciatũũraga itũũrainĩ rĩa Samaria. Naake Jehu akĩandĩka marũa matwarĩrwo aathani a itũũra, andũ a bata, o na areri a njiarwa cia Ahabu. Marũa macio maandĩkĩĩtwo ta ũũ:

2 “Kuona atĩ mwĩ na njiarwa cia mwathi wanyu, ngaari cia mbarathi, mbarathi, indo cia mbaara, o na matũũra mairigĩre na thingo cia hinya-rĩ, mwathooma marũa maya,

3 thuuraai ũmwe wa aariũ a mwathi wanyu, ũrĩa mwagĩrĩru mũno mũmũtue mũthamaki, mũcooke mũmũrũĩrĩre.”

4 Nao aathani acio makĩmaka mũno, makĩũria atĩrĩ, “Angĩkorwo mũthamaki Joramu na mũthamaki Ahazia matiamwĩtiiririe-rĩ, no ithuĩ tũngĩhota kũmwĩtiiria?”

5 Na rĩĩrĩ, mũnene wa nyũmba ya mũthamaki, mũtongoria wa itũũra, me hamwe na andũ a bata, o na areri a njiarwa cia mũthamaki, makĩrekeria Jehu ndũmĩrĩri ĩno: “Ithuĩ twĩ ndungata ciaku, na nĩtwĩhaarĩirie gwĩka o ũrĩa wothe ũgũtwĩra. No rĩĩrĩ, tũtigũtua mũndũ o na ũmwe mũthamaki. Wee-rĩ, ĩka o ta ũrĩa ũkuona kwagĩrĩire.”

6 Naake Jehu akĩmaandĩkĩra marũa mangĩ akĩmeera atĩrĩ, “Akorwo mũrĩ mwena wakwa na nĩmũrĩnjathĩkagĩra-rĩ, nĩngwenda mũkaandeehere ciongo cia njiarwa cia mwathi wanyu gũũkũ Jezireeli rũũciũ mathaa o ta maya.”

Na rĩĩrĩ, njiarwa icio mĩrongo mũgwanja cia mũthamaki, ciatũire ireragwo nĩ andũ a bata kũu Samaria.

7 Na rĩrĩa marũa macio maakinyĩire andũ acio a bata kũu Samaria makĩnyiita njiarwa icio ciothe cia Ahabu mĩrongo mũgwanja magĩciũraga. Magĩcooka magĩĩkĩra ciongo ciacio ciondoinĩ magĩcitwarĩra Jehu o kũu Jezireeli.

8 Na rĩĩrĩ, mũndũ warekeetio, agĩthiĩ harĩ mũthamaki Jehu akĩmwĩra atĩrĩ, “Ciongo cia njiarwa cia mũthamaki Ahabu nĩciareehwo.” Naake mũthamaki agĩathana akiuga atĩrĩ, “Ciigeei irũndo igĩrĩ, o hau kĩhingoinĩ gĩa itũũra, nginya rũũciinĩ.”

9 Rũũciinĩ mũthamaki akiuma agĩthiĩ kĩhingoinĩ kĩu akĩĩra andũ oothe atĩrĩ, “Inyuothe hatirĩ mũndũ wĩhĩĩtie. Nĩ ũndũ nĩ niĩ ndabangire mũbango wa kũũraga mwathi wakwa na ngĩmũũraga. No rĩĩrĩ, aya oothe mooragĩĩtwo nũũ?

10 Ũndũ ũyũ ũrorania atĩ ũhoro wothe ũrĩa waririo nĩ MWATHANI ũkoniĩ njiarwa cia Ahabu no mũhaka ũhinge. Nĩ ũndũ-rĩ, MWATHANI nĩahingĩĩtie ũrĩa eeranĩire na kanua ka ndungata yake Elija.”

11 Tondũ ũcio Jehu agĩkĩũraga andũ oothe a Ahabu arĩa maatigarĩĩte kũu Jezireeli. Ningĩ akĩũraga njaama cia Ahabu ciothe, araata arĩa matoonyanĩĩte naake mũno, o na athĩnjĩri Ngai; ndarĩ mũndũ o na ũmwe wa njiarwa cia Ahabu aatigire muoyo.

Andũ a nyũmba ya mũthamaki Ahazia kũũragwo

12 Naake Jehu akiuma Jezireeli agĩthiĩ Samaria. Na rĩĩrĩ, arĩ njĩrainĩ-rĩ, agĩkinya handũ heetagwo “Kambĩ ya Arĩithi”,

13 agĩcemania na andũ a nyũmba ya mũthamaki Ahazia wa Juda akĩmooria atĩrĩ, “Inyuĩ mũrĩ a?”

Nao makimũcookeria atĩrĩ, “Tũrĩ a nyũmba ya Ahazia. Tũroreete Jezireeli gũceerera ciana cia kwini Jezebeli o na andũ acio angĩ a mũciĩ wa mũthamaki.”

14 Naake Jehu agĩathana atĩrĩ, “Manyiiteei mĩgwate marĩ o muoyo.” Nao makĩmanyiita makĩmooragĩra irimainĩ rĩarĩ hakuhĩ na hau. Nao oothe maarĩ andũ mĩrongo ĩna na eerĩ; na hatirĩ o na ũmwe aatigirie muoyo.

Matigari ma andũ a nyũmba ya Ahabu oothe kũũragwo

15 Naake Jehu agĩkiuma hau, na rĩrĩa aathiaga agĩcemania na Jonadabu mũrũ wa Rekabu ookĩĩte kũmũtũnga. Jehu akĩmũgeithia, akĩmwĩra atĩrĩ, “Niĩ nawe twĩciiragia ũndũ ũmwe. Wee-rĩ, nĩũkũndeithĩrĩria?”

Naake Jonadabu akĩmũcookeria atĩrĩ, “Ĩĩ, nĩngwĩka ũguo.”

Naake Jehu akĩmwĩra atĩrĩ, “Angĩkorwo nĩũgwĩka ũguo-rĩ, kĩĩnengererie guoko gwaku.” Akĩmũnengereria guoko gwake, naake Jehu akĩmũhaicia ngaariinĩ yake ya mbarathi.

16 Naake Jehu akĩmwĩra atĩrĩ, “Nĩtũthiĩ ũkeyonere ũrĩa ndĩĩrutĩire MWATHANI.” Nao magĩthiĩ hamwe maroreete Samaria.

17 Rĩrĩa maakinyire kuo, Jehu akĩũraga andũ oothe a nyũmba ya Ahabu arĩa maatigarĩĩte kuo na ndatigirie mũndũ o na ũmwe. Ũguo nĩguo MWATHANI eerĩĩte Elija atĩ nĩgũgaatuĩka.

Ahooi a Baali kũũragwo

18 Ningĩ Jehu agĩĩta andũ oothe akĩmeera atĩrĩ, “Mũthamaki Ahabu aatungatĩire Baali o haniini, no niĩ ngũmĩtungatĩra makĩria.

19 Njĩtĩraai anabii oothe a Baali, o na arĩa oothe mamĩhooyaga, o na amĩthĩnjĩri oothe. Hatirĩ mũndũ o na ũmwe mwĩtĩkĩrie kwaga gũũka, nĩ gũkorwo nĩngũrutĩra Baali igongoona inene mũno, na ũrĩa ũtegũkorwo ho, no kũũragwo ekũũragwo.” (Na rĩĩrĩ, ĩno yarĩ o njĩra ya kũheenereria ahooi a Baali, tondũ Jehu nĩehaarĩirie kũmooraga oothe.)

20 Naake Jehu agĩathana akiuga atĩrĩ, “Anĩrĩraai mũthenya wa kĩũngano gĩa gũthaathaiya Baali.” Nao andũ makĩanĩrĩra ũguo.

21 Jehu agĩtũmana bũrũriinĩ wothe wa Isiraeli, nao oothe arĩa maahooyaga Baali magĩũka kuo, na hatirĩ o na ũmwe watĩĩrire. Mooka magĩtoonya hekaarũ ya Baali makĩiyũra kuo ki.

22 Naake akĩĩra mũthĩnjĩri ngai ũrĩa wamenyagĩrĩra nguo iria nyamũre acirutire andũ oothe arĩa maahooyaga Baali. Nĩ ũndũ ũcio akĩmarutĩra nguo icio.

23 Thuutha wa ũguo Jehu me na Jonadabu wa Rekabu, magĩtoonya kũu hekaarũinĩ ya Baali, naake akĩĩra andũ atĩrĩ, “Menyereraai mũno gũũkũ thĩinĩ gũtigaakorwo na ahooi a MWATHANI, o tiga ahooi a Baali oiki.”

24 Naake Jehu na Jonadabu magĩtoonya hekaarũinĩ nĩguo makarutĩre Baali magongoona, o na magongoona ma njino. Na rĩĩrĩ, Jehu nĩakoreetwo aigĩĩte andũ mĩrongo ĩnaana na kũu nja ya hekaarũ ĩyo akameera atĩrĩ, “Mũndũ ũrĩa ũkũrekereria ũmwe wa andũ arĩa ngũmũtũma mũkoorage, ũcio nĩ we ũkũũragwo handũ ha ũcio akũrekereria!”

25 Na rĩĩrĩ, Jehu arĩĩkia kũruta magongoona, akĩĩra arĩa maarangagĩra, o na anene atĩrĩ, “Toonyaai thĩinĩ mũmoorage oothe, na mũtikaareke o na ũmwe wao ethare.” Magĩgĩtoonya thĩinĩ macomoreete hiũ cia njora makĩmooraga oothe, na magĩkururia ciimba ciao na nja. Magĩcooka magĩtoonya kanyũmba ga thĩinĩ ka hekaarũ ĩyo,

26 makĩruta gĩtugĩ kĩrĩa kĩarĩ kĩamũre magĩgĩcina.

27 Magĩcooka makiunanga gĩtugĩ kĩa Baali, na makĩmomora hekaarũ ĩyo makĩmĩtua kĩoro na noguo ĩrĩ o na kinya ũũmũũthĩ.

28 Ũguo nĩguo Jehu aaniinire ũhoro wothe wa kũhooya mĩhianano kũu Isiraeli.

29 No rĩĩrĩ, nĩarũmĩrĩire meehia ma mũthamaki Jeroboamu, ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie nĩ ũndũ wa kũhooya mĩhianano ya ndeegwa cia thahabu iria aigĩĩte Betheli na Dani.

30 Naake MWATHANI akĩĩra Jehu atĩrĩ, “Nĩwĩkĩĩte nyũmba ya Ahabu maũndũ moothe marĩa ndeendaga wĩke. Nĩ ũndũ ũcio nĩndakwĩrĩra atĩ, njiarwa ciaku o nginya rũciaro rwa kana igũtũũra ithamakaga Isiraeli.”

31 No rĩĩrĩ, Jehu ndaigana gwathĩkĩra watho wa MWATHANI Ngai wa Isiraeli na ngoro yake yothe; handũ ha ũguo, aathiire na mbere kũrũmĩrĩra mũtugo wa Jeroboamu, ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie.

Jehu gũkua

32 Na rĩĩrĩ, matukũinĩ macio MWATHANI akĩambĩrĩria kũnyiihanyiihia mĩhaka ya Isiraeli. Naake Hazaeli mũthamaki wa Siria agĩtooria ng’ongo ciothe cia Isiraeli

33 iria irĩ mwena wa irathĩro wa rũũĩ rwa Jorodani, gũikũrũka ũguo o nginya itũũra rĩa Aroeri, rĩrĩa rĩarĩ gĩtuambainĩ kĩa rũũĩ rwa Arinoni, ũguo nĩ ta kuuga bũrũri wa Gileadi na Bashani, guothe kũrĩa mĩhĩrĩga ya Gadi, Reubeni, na nuthu ya mũhĩrĩga wa Manase yatũũraga.

34 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Jehu eekire, hamwe na ciĩko ciake cia ũcamba, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

35 Naake agĩkua, agĩthikwo Samaria. Naake Jehoahazu mũũrũwe agĩtuĩka mũthamaki ithenya rĩake.

36 Naake Jehu aakoreetwo athamakĩĩte Isiraeli e kũu Samaria mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ na ĩnaana.

Kwini Athalia wa Juda

1 Rĩrĩa Athalia nyina wa mũthamaki Ahazia aamenyire atĩ mũũrũwe nĩoragwo, akĩũragithia andũ oothe a nyũmba ya mũthamaki.

2 Na rĩĩrĩ, Joashu mũrũ wa Ahazia no we wiki wahonokire kũũragwo nĩ Athalia. Tondũ rĩĩrĩ, rĩrĩa kworaganagwo nĩoirwo nĩ Jehosheba taatawe ũrĩa warĩ mwarĩ wa mũthamaki Joramu na mwarĩ wa ithe na Ahazia. Akĩmuoya me hamwe na mũmũreri akĩmahitha kanyũmba ga toro, tondũ ũcio makĩaga kũũragwo.

3 Naake Jehosheba akĩmũhitha mĩaka ĩtandatũ Hekaarũinĩ, na ihinda rĩu rĩothe kwini Athalia nĩ we wathamakaga Juda.

4 No rĩĩrĩ, mwakainĩ wa mũgwanja, Jehoiada mũthĩnjĩri Ngai agĩtũmanĩra njaama iria ciarangagĩra mũthamaki, o na iria ciarangagĩra kwa mũthamaki mũciĩ, mooke kũu Hekaarũinĩ. Naake agĩciĩhĩtithia nĩguo ciĩtĩkanie na ũrĩa aabangĩĩte gwĩka.

5 Agĩcooka agĩcionia Joashu mũrũ wa mũthamaki Ahazia, na agĩciatha ũũ: “Rĩrĩa mwoka wĩra mũthenya wa Thabatũ, gĩkundi kĩa mbere kĩanyu kĩrĩrangagĩra nyũmba ya mũthamaki,

6 na gĩa keerĩ gĩkarangĩra kĩhingo kĩrĩa gĩĩtagwo Suri, nakĩo kĩu kĩngĩ gĩa gatatũ kĩrangagĩre kĩhingo kĩrĩa kĩrĩ na thuutha wa arangĩri acio angĩ.

7 Nacio ikundi igĩrĩ iria irĩkoragwo ciumĩrĩĩte wĩra mũthenya wa Thabatũ, nĩcio irĩrangagĩra Hekaarũ nĩguo igitagĩre mũthamaki.

8 Mũrĩrangagĩra mũthamaki Joashu mũnyiitĩĩte hiũ cia njora o harĩa hoothe arĩthiaga. Mũndũ o na ũrĩkũ ũrĩa ũrĩũkaga hakuhĩ na inyuĩ, ũcio mũkooraga.”

9 Nacio njaama icio igĩĩka o ta ũrĩa Jehoiada aaciathĩĩte. Igĩkĩreehere Jehoiada andũ aacio, arĩa mathiaga wĩra na arĩa moimĩraga wĩra mũthenya wa Thabatũ.

10 Naake mũthĩnjĩri Ngai akĩmahe matimũ na ngo iria ciarĩ cia mũthamaki Daudi iria ciaigĩĩtwo kũu Hekaarũinĩ.

11 Naake akĩmabanga marigiicĩrie Hekaarũ na mwena wa na mbere o mũndũ anyiitĩĩte matharaita maake nĩguo magitĩre mũthamaki.

12 Naake Jehoiada akiumia Joashu mũrũ wa mũthamaki nja, akĩmwĩkĩra kĩraũni mũtwe, na akĩmũnengera ibuku rĩa mawatho ma ũrĩa mũthamaki aathanaga. Nao magĩitĩrĩria Joashu maguta makĩmũtua mũthamaki makĩhũũra hĩ makiugaga atĩrĩ, “Ũrotũũra mũthamaki!”

13 Rĩrĩa kwini Athalia aiguire inegene rĩa arangĩri o na rĩa andũ, agĩthiĩ ahiũhĩĩte na Hekaarũinĩ kũrĩ andũ.

14 Naake aacũũthĩrĩria, akĩona mũthamaki ũcio mwerũ arũũgamĩĩte hau mũromoinĩ wa Hekaarũ, o ta ũrĩa mũtugo wao watariĩ. Ningĩ aathiũrũrũkĩirio nĩ njaama na ahuuhi a tũrumbeeta. Nao andũ oothe nĩkũhuuha mahuuhaga tũrumbeeta makiugagĩrĩria nĩgũkena. Hĩndĩ ĩyo kwini Athalia agĩtembũranga nguo ciake akiuga atĩrĩ, “Ndĩmũkunyanĩre! Ndĩmũkunyanĩre!”

15 Na rĩĩrĩ, tondũ Jehoiada ndeendaga Athalia ooragĩrwo Hekaarũinĩ, agĩatha anene a thigari atĩrĩ, “Mũgereriei gatagatĩ ka mĩhari ya arangĩri mũmuumie nja. Mũndũ o wothe ũkũgeria kũmũhonokia, nĩoragwo.”

16 Tondũ ũcio makĩmũnyiita, makĩmũgeria kĩhingo kĩrĩa gĩetagwo kĩhingo kĩa Mbarathi makĩmũtwara nyũmbainĩ ya mũthamaki makĩmũũragĩra kuo.

Jehoiada kwagĩria maũndũ

17 Naake Jehoiada, mũthĩnjĩri Ngai, agĩtũma mũthamaki Joashu na andũ mathondeke kĩrĩĩkanĩro na MWATHANI atĩ nĩmegũtuĩka andũ a MWATHANI. O na ningĩ nĩathondekire kĩrĩĩkanĩro gatagatĩ ka mũthamaki na andũ.

18 Nao andũ oothe a bũrũri ũcio magĩthiĩ hekaarũinĩ ya Baali makĩmĩmomora; makiunanga igongoona ciayo, o na mĩhianano ya yo, na makĩũragĩra Matani, mũthĩnjĩri ngai ĩyo yetagwo Baali, o hau mbere igongoona icio.

Naake Jehoiada akĩiga andũ a kũrangĩra Hekaarũ.

19 Ningĩ agĩcooka we mwene me na atongoria, njaama iria ciarangagĩra mũthamaki na kwa mũthamaki mũciĩ, na andũ oothe a bũrũri ũcio makiumagaria mũthamaki Joashu kuuma Hekaarũinĩ, mamũtware nyũmbainĩ ya mũthamaki. Naake mũthamaki agĩtoonyera kĩhingo kĩrĩa gĩetagwo kĩa Arangĩri, agĩthiĩ agĩikarĩra gĩtĩ gĩa ũthamaki.

20 Tondũ ũcio, andũ oothe a bũrũri ũcio magĩkena mũno. Narĩo itũũra rĩu rĩgĩikara rĩhooreire, tondũ Athalia nĩarĩĩkĩĩtie kũũragĩrwo kũu nyũmbainĩ ya mũthamaki.

21 Naake Joashu agĩgĩtuĩka mũthamaki wa Juda e wa mĩaka mũgwanja.

Joashu mũthamaki wa Juda

1 Na rĩĩrĩ, Joashu aambĩrĩirie gũthamaka Juda mwakainĩ wa mũgwanja wa ũthamaki wa Jehu bũrũriinĩ wa Isiraeli. Naake agĩthamaka mĩaka mĩrongo ĩna e Jerusalemu. Nyina eetagwo Zibia na oimĩĩte itũũra rĩa Beerisheba.

2 Naake Joashu agĩĩka maũndũ maingĩ marĩa moonagwo marĩ meega nĩ MWATHANI matukũ moothe ma muoyo wake, o ta ũrĩa Jehoiada mũthĩnjĩri Ngai aamũtaaraga.

3 No rĩĩrĩ, kũndũ kũrĩa gũtũũgĩru gwathaathayagĩrio mĩhianano gũtiigana kweherio, na ningĩ andũ no maathiaga na mbere kũrutĩra magongoona kuo, o na gũcina ũbaani.

4 Naake Joashu agĩĩta athĩnjĩri Ngai, akĩmaatha maige mbeeca iria ciarutĩĩtwo nĩ ũndũ wa magongoona kũu Hekaarũinĩ, ĩrĩ maruta marĩa maarutagwo hĩndĩ ciothe, o na mbeeca iria ciarutĩĩtwo na njĩra ya kwĩyendera.

5 O mũthĩnjĩri Ngai aagĩrĩirwo nĩkũmenyerera mbeeca iria aareehagĩrwo nĩ andũ arĩa aatungataga, na ciothe igĩgĩtuĩka cia gũthondekaga Hekaarũ kũrĩa gwatharũkĩĩte.

6 No rĩĩrĩ, mwaka wa mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtatũ wa ũthamaki wa Joashu-rĩ, athĩnjĩri Ngai matiakoreetwo mathondekeete Hekaarũ ĩyo kũrĩa gwatharũkĩĩte.

7 Hĩndĩ ĩyo mũthamaki Jehoashu agĩĩta Jehoiada na athĩnjĩri Ngai arĩa angĩ akĩmooria atĩrĩ, “Nĩkĩ kĩgirĩĩtie mũthondeke Hekaarũ kũrĩa gũtharũkĩĩte? Kuumagia rĩu mũtikaanacooke kũiga mbeeca iria mwamũkĩra; no mũhaka mũcinenganagĩre nĩguo ikarutithio wĩra wa gũthondeka Hekaarũ kũrĩa gũtharũkĩĩte.”

8 Nao athĩnjĩri Ngai magĩĩtĩkĩra ũguo, o na magĩtiga gũthondeka Hekaarũ kũrĩa gwatharũkĩĩte o eene.

9 Naake Jehoiada akĩoya ithandũkũ, agĩtũra irima ngunĩkoinĩ, akĩrĩiga mwena wa kĩgongoona, o mwenainĩ wa ũrĩo mũndũ agĩtoonya Hekaarũinĩ. Hau nĩ ho athĩnjĩri Ngai arĩa maikaragia mũrango meekagĩra mbeeca ciothe iria ciarutagwo kũu Hekaarũinĩ.

10 Naake mwandĩki wa maũndũ ma mũthamaki, marĩ na Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene magagĩtaraga mbeeca icio rĩrĩa moona ciaingĩha, magacooka magacioha na tũkũnia.

11 Na hĩndĩ o yothe marĩĩkia kwandĩka mũigana wacio, magacinengera andũ arĩa meehokeirwo wĩra kũu Hekaarũinĩ, nao makarĩha mabundi ma mbaaũ na aaki angĩ arĩa maarutaga wĩra wa gũthondeka Hekaarũ.

12 Ningĩ o na makarĩha aaki na mahiga, o na acũũhia aamo, o na makagũra mbaaũ, na mahiga ma gũthondeka kũrĩa gwathũũkĩĩte, o na kũrĩha mahũthĩro marĩa maahũthĩkaga ma gũthondeka Hekaarũ.

13 Na rĩĩrĩ, mbeeca icio itiigana gũthondekithia ikombe cia betha, mbakũri, tũrumbeeta, tũmĩĩhato twa kũhoria ndambĩ cia taawa, kĩndũ o na kĩ gĩa thahabu, kana kĩa betha.

14 Mbeeca icio ciothe ciarĩ cia mĩcaara ya aruti wĩra, na kũgũra indo cia gũthondeka Hekaarũ.

15 Ningĩ gũtiarĩ na bata wa kũũria arutithia wĩra ũrĩa maahũthagĩra mbeeca icio, tondũ maarĩ andũ ehokeku.

16 Ha ũhoro wa mbeeca iria ciarutagwo nĩ ũndũ wa igongoona rĩa kũrĩhĩra meehia, o na nĩ ũndũ wa igongoona rĩa meehia-rĩ, icio itiekagĩrwo ithandũkũinĩ, ciarĩ cia athĩnjĩri Ngai.

17 Hĩndĩ ĩyo Hazaeli mũthamaki wa Siria agĩtharĩkĩra itũũra rĩa Gathu akĩrĩtuunyana; agĩcooka agĩtua gũtharĩkĩra Jerusalemu.

18 Naake Joashu mũthamaki wa Juda akĩoya indo ciothe cia magongoona iria ciarutĩĩtwo nĩ athamaki arĩa maarĩ mbere yake a Juda magaciamũrĩra MWATHANI, nao nĩ Jehoshafatu, Jehoramu na Ahazia. Na arĩĩkia gũcituranĩra hamwe na ciake, o na thahabu yothe ĩrĩa yarĩ mũthiithũinĩ wa Hekaarũ, o na nyũmbainĩ ya mũthamaki, agĩcitwarĩra Hazaeli irĩ ta kĩheeo, naake Hazaeli akĩhũndũka akĩaga gũtharĩkĩra Jerusalemu.

19 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Joashu eekire, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Juda.

20-21 Nacio, njaama cia mũthamaki Joashu ikĩgĩa ndundu ya kũmũũkĩrĩra. Nacio igĩrĩ ciacio, Jozakaru mũrũ wa Shimeathu na Jehozabadu mũrũ wa Shomeru, ikĩmũũragĩra nyũmbainĩ ĩrĩa yakĩĩtwo handũ haraganĩĩtio na mwena wa irathĩro wa itũũra rĩa Jerusalemu, o njĩrainĩ ĩrĩa ĩikũrũkaga ĩgakinya Sila. Naake agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki kũu itũũrainĩ rĩa Daudi, naake Amazia mũũrũwe agĩtuĩka mũthamaki ithenya rĩake.

Jehoahazu mũthamaki wa Isiraeli

1 Na rĩĩrĩ, Jehoahazu mũrũ wa Jehu aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtatũ wa ũthamaki wa Joashu mũrũ wa Ahazia thĩinĩ wa Juda. Naake agĩthamaka mĩaka ikũmi na mũgwanja kũu Samaria.

2 Naake agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru marĩa mataakenagia MWATHANI, akĩrũmanĩrĩra na meehia marĩa ma Jeroboamu mũrũ wa Nebati marĩa eekire agĩtũma Aisiraeli meehie, na ndaigana gũtigana namo.

3 Naake MWATHANI akĩraakario nĩ Aisiraeli, akĩmarekereria kũrĩ Hazaeli mũthamaki wa Siria na Benihadadi mũũrũwe nao magĩtũũra mamahootaga matukũ maingĩ.

4 Naake Jehoahazu akĩhooya MWATHANI amũteithie, naake MWATHANI akĩmũcookeria ihooya rĩake nĩ ũndũ wa kuona ũrĩa mũthamaki wa Siria aahinyĩrĩirie Aisiraeli.

5 Naake MWATHANI agĩtũmĩra Aisiraeli mũtongoria ũrĩa wamahonokirie kuuma wathoinĩ wa Siria. Na nĩ ũndũ ũcio, Aisiraeli magĩgĩtũũra na thaayũ o ta mbere.

6 No rĩĩrĩ, matiigana gũtigana na meehia marĩa Jeroboamu aatwarĩrĩire Aisiraeli, maathiire o na mbere kũmeeka. Ningĩ o naguo mũhianano wa ngai ĩrĩa yetagwo Ashera waikarire o kũu Samaria.

7 Na rĩĩrĩ, Jehoahazu aatigĩirio o mbũtũ ya ita ya thigari cia mbarathi mĩrongo ĩtaano, ngaari ikũmi cia mbarathi, na thigari ngiri ikũmi (10,000) cia magũrũ, gĩtũmi nĩ ũndũ mũthamaki wa Siria nĩaniinĩĩte icio ingĩ, agacirangĩrĩria thĩ o ta rũkũngũ.

8 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Jehoahazu eekire, o na ciĩko ciake cia ũcamba, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

9 Naake agĩkua agĩthikwo kũu Samaria, naake Jehoashu mũũrũwe agĩthamaka ithenya rĩake.

Jehoashu mũthamaki wa Isiraeli

10 Na rĩĩrĩ, Jehoashu mũrũ wa Jehoahazu aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa mĩrongo ĩtatũ na mũgwanja wa ũthamaki wa Joashu thĩinĩ wa Juda. Naake agĩthamaka mĩaka ikũmi na ĩtandatũ kũu Samaria.

11 Ningĩ o naake agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru marĩa mataakenagia MWATHANI, na ndaigana gũtigana na mĩtugo mĩũru ĩrĩa yekĩĩtwo nĩ Jeroboamu ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie.

12 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ moothe Jehoashu eekire, na ũrĩa aarũire na ũcamba na Amazia mũthamaki wa Juda, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

13 Naake Jehoashu agĩkua, agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki kũu Samaria. Naake mũũrũwe Jeroboamu wa Keerĩ agĩthamaka ithenya rĩake.

Elisha gũkua

14 Na rĩĩrĩ, mũnabii Elisha akĩrũara ndwari ya kũmũũraga. Naake mũthamaki Jehoashu agĩthiĩ kũmũrora, akĩmũrĩrĩra akiugaga atĩrĩ, “Wũi baaba, wũi baaba-ĩ! Nĩwe ũraarĩ mũgitĩri ũrĩ hinya wa Isiraeli!”

15 Naake Elisha akĩmwĩra atĩrĩ, “Oya ũta o na mĩguĩ” Naake agĩĩka o ta ũguo.

16 Naake Elisha akĩĩra Jehoashu atĩrĩ, “Rĩu wĩhaarĩrie kũratha.” Naake agĩĩka o ta ũguo. Naake Elisha akĩigĩrĩra mooko maake igũrũ rĩa mooko ma mũthamaki,

17 akĩmwĩra atĩrĩ, “Hingũra ndirica ya mwena wa na irathĩro.” Naake arĩĩkia kũhingũra, Elisha akĩmwĩra, “Ikia mũguĩ!” Na rĩrĩa mũthamaki aikirie mũguĩ, Elisha akĩanĩrĩra akiuga atĩrĩ “Wee nĩ we mũguĩ wa MWATHANI, ũrĩa MWATHANI egũtooria andũ a Siria naguo. Nĩũkũhũũrana na andũ a Siria o kũu Afeku o nginya ũmatoorie biũ.”

18 Naake Elisha akĩĩra mũthamaki ooe mĩguĩ atheece thĩ nayo. Naake aatheeca thĩ maita matatũ, agĩtiga gũtheeca.

19 Naguo ũndũ ũcio ũkĩraakaria Elisha, akĩmwĩra atĩrĩ, “Ũkwagĩrĩirwo nĩgũtheeca thĩ na mĩguĩ maita mataano kana matandatũ, na ũndũ ũcio ũngĩonania atĩ ũngĩkaahũũra andũ a Siria o nginya ũmatoorie biũ; rĩu ũkaamatooria o maita matatũ.”

20 Naake Elisha agĩkua, na agĩthikwo. Na rĩĩrĩ, mbũtũ cia ita cia Moabi nĩciatharĩkagĩra Aisiraeli mwaka o mwaka.

21 Na rĩĩrĩ, hĩndĩ ĩmwe andũ magĩthika kĩimba nĩmoonire mbũtũ ya gĩkundi kĩa Amoabi, magĩgĩikania kĩimba kĩrĩa maathikaga mbĩĩrĩrainĩ ya Elisha. Na rĩĩrĩ, rĩrĩa kĩimba kĩu kĩahuutirie mahĩndĩ ma Elisha, mũndũ ũcio warĩ mũkuũ akĩriũka, akĩrũũgama na igũrũ.

Isiraeli na Siria kũrũa

22 Naake Hazaeli mũthamaki wa Siria agĩtũũra ahinyagĩrĩria Aisiraeli matukũ moothe ma ũthamaki wa Jehoahazu.

23 No rĩĩrĩ, MWATHANI akĩmakinyĩria wega wake akĩmaiguĩra tha. Nĩ ũndũ wa kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa aarĩkanĩire na Aburahamu, Isaaka, na Jakubu MWATHANI ndaigana gwĩtĩkĩra maniinwo. MWATHANI ndarĩ aariganĩrwo nĩ andũ aake.

24 Na rĩĩrĩ, Hazaeli mũthamaki wa Siria arĩĩkia gũkua, Benihadadi mũũrũwe agĩcooka ithenya rĩake.

25 Naake Jehoashu mũthamaki wa Isiraeli akĩhoota Benihadadi maita matatũ, na akĩmũtuunya matũũra marĩa aatuunyanĩĩte hĩndĩ ya ũthamaki wa Jehoahazu, ithe wa Jehoashu.

Amazia mũthamaki wa Juda

1 Na rĩĩrĩ, Amazia mũrũ wa Joashu aambĩrĩirie gũthamaka Juda mwakainĩ wa keerĩ wa ũthamaki wa Jehoashu mũrũ wa Jehoahazu thĩinĩ wa Isiraeli.

2 Naake aambĩrĩirie gũthamaka arĩ wa mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtaano, na agĩthamaka mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ na kenda kũu Jerusalemu. Nyina eetagwo Jehoadini wa kuuma o kũu Jerusalemu.

3 Naake agĩgĩĩka maũndũ maingĩ marĩa maakenagia MWATHANI, no ndahaanaga ta guukawe Daudi; handũ ha ũguo eekire o maũndũ ta marĩa meekĩĩtwo nĩ ithe Joashu.

4 No rĩĩrĩ, ndaigana kũmomorania kũndũ kũrĩa gũtũũgĩru kũrĩa gwathaathayagĩrio mĩhianano, nao andũ magĩthiĩ na mbere kũrutĩra magongoona kuo o na gũcina ũbaani.

5 Rĩrĩa Amazia ekinyĩire ta mũthamaki, akĩũraga njaama ciake iria cioragĩĩte ithe ũrĩa warĩ mũthamaki.

6 No rĩĩrĩ, ndaigana kũũraga ciana cia ooragani acio, no nĩahingirie ũrĩa MWATHANI aathanĩĩte Wathoinĩ wa Musa atĩrĩ, “Aciari matikaanooragwo nĩ ũndũ wa mahĩtia ma ciana ciao, kana ciana ciũragwo nĩ ũndũ wa mahĩtia ma aciari aacio; o mũndũ arĩũragagwo nĩ ũndũ wa meehia maake we mwene.”

7 Naake Amazia akĩũraga thigari ngiri ikũmi (10,000) cia rũũrĩrĩ rwa Aedomu, aaciũragĩire kũu gĩtuambainĩ gĩa Cumbĩ. O na akĩhũũrana mbaara agĩtuunyana itũũra rĩa Sela, akĩrĩĩta Jokitheeli, na rĩtũũraga rĩĩtagwo ũguo o na ũũmũũthĩ.

8 Hĩndĩ ĩyo Amazia akĩrekia arekio kwĩ mũthamaki Jehoashu mũrũ wa Jehoahazu mũrũ wa Jehu mũthamaki wa Isiraeli ikamwĩre atĩrĩ, “Ũka tũng’eng’ane.”

9 Naake Jehoashu akĩmũcookeria atĩrĩ, “Kwĩ hĩndĩ mũigua wa irĩma cia Lebanoni watũmire ndũmĩrĩri kwĩ mũtarakwa ũkiuga atĩrĩ, ‘He mũrũ wakwa mwarĩguo amũhikie.’ Na hĩndĩ o ĩyo hakĩhĩtũka nyamũ ya gĩthaka ĩkĩrangaranga mũigua ũcio.

10 Atĩrĩĩrĩ Amazia, nĩũhooteete Aedomu na nĩũiyũrĩĩtwo nĩ mwĩtĩĩo. Rĩu-rĩ wagĩrĩirwo nĩkũiganwo nĩ ngumo ĩyo wĩ nayo na ũikare o gwaku mũciĩ. Nĩkĩ gĩgũtũma wende gũthogotha njũkĩ ũkĩreeherere andũ aaku a Juda thĩĩna?”

11 No rĩĩrĩ, Amazia akĩrega gũthikĩrĩria. Tondũ ũcio Joashu, mũthamaki wa Isiraeli, na Amazia, mũthamaki wa Juda, makiumagara magĩthiĩ kũrũĩra itũũrainĩ rĩa Bethi Shemeshi bũrũriinĩ wa Juda.

12 Nacio thigari cia Juda igĩgĩtoorio nĩ thigari cia Isiraeli, nacio ikĩura ikĩĩinũkĩra.

13 Naake Jehoashu mũthamaki wa Isiraeli akĩnyiita Amazia akĩmũtwara Jerusalemu. Agĩcooka agĩtharia rũthingo rwa itũũra rĩu kuuma kĩhingoinĩ kĩa Efiraimu nginya kĩhingoinĩ gĩa Koona, handũ ha ũraihu wa mita ta magana meerĩ.

14 Agĩkuua thahabu na betha iria oonire Hekaarũinĩ, hamwe indo iria ingĩ oonire kuo, o na agĩkuua mũthiithũ wothe wa nyũmba ya mũthamaki, agĩthiĩ nacio Samaria. Ningĩ agĩkuua andũ mĩgwate ya gũgaakũũrwo thuuthainĩ agĩthiĩ nao.

15 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Jehoashu eekire, o hamwe na ũrĩa aarũire na ũcamba na Amazia mũthamaki wa Juda, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

16 Naake Jehoashu agĩkua, agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki kũu Samaria, naake mũũrũwe Jeroboamu wa Keerĩ agĩthamaka ithenya rĩake.

Amazia mũthamaki wa Juda gũkua

17 Na rĩĩrĩ, Amazia mũthamaki wa Juda agĩtũũra muoyo mĩaka ĩngĩ ikũmi na ĩtaano thuutha wa gũkua kwa Jehoashu mũthamaki wa Isiraeli.

18 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Amazia eekire maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Juda.

19 Nao andũ makĩgĩa ndundu o kũu Jerusalemu nĩguo moorage Amazia. Naake akĩũra agĩthiĩ itũũra rĩa Lakishi, no nacio thũ ciake ikĩmũrũmĩrĩra o nginya kuo, ikĩmũũraga.

20 Nao andũ acio makĩgĩkuua kĩimba gĩake na mbarathi magĩgĩcookia Jerusalemu, magĩgĩthika mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki o kũu itũũra rĩa Daudi.

21 Nao andũ oothe a Juda makĩoya Uzia makĩmũtua mũthamaki ithenya rĩa ithe Amazia. Hĩndĩ ĩyo Uzia aarĩ wa mĩaka ikũmi na ĩtandatũ.

22 Naake akĩhoota itũũra rĩa Elathu o rĩngĩ na akĩrĩaka rĩngĩ ithe arĩĩkia gũkua.

Mũthamaki Jeroboamu wa Keerĩ wa Isiraeli

23 Na rĩĩrĩ, Jeroboamu mũrũ wa Jehoashu aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa ikũmi na ĩtaano wa ũthamaki wa Amazia mũrũ wa Joashu thĩinĩ wa Juda. Naake agĩthamaka mĩaka mĩrongo ĩna na ũmwe kũu Samaria.

24 Naake agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru marĩa mataakenagia MWATHANI o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ Jeroboamu mũrũ wa Nebati ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie.

25 Naake agĩcookia mũhaka wa bũrũri ũrĩa wothe warĩ wa Isiraeli, kuuma o itoonyeroinĩ rĩa Hamathu na mwena wa na rũgongo o nginya iria rĩa Cumbĩ na mwena wa kĩanda. Ũguo nĩguo MWATHANI Ngai wa Isiraeli oigĩĩte na kanua ka mũnabii Jona mũrũ wa Amitai ũrĩa woimĩĩte Gathu Heferi.

26 Naake MWATHANI akĩona atĩ Aisiraeli nĩmaathĩĩnagio mũno na gũtiarĩ mũndũ o na ũmwe wa kũmateithia.

27 No rĩĩrĩ, ndwarĩ muorooto wa MWATHANI maniinwo o biũ tene na tene, kwoguo akĩmatũmĩra mũthamaki Jeroboamu wa Keerĩ akĩmahonokia.

28 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Jeroboamu wa Keerĩ eekire, o na ũrĩa aarũire na ũcamba, o na ũrĩa acookirie Damasiki na Hamathu wathoinĩ wa Isiraeli, maũndũ macio moothe maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

29 Naake Jeroboamu agĩkua, agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki, naake Zakaria mũũrũwe agĩthamaka ithenya rĩake.

Uzia mũthamaki wa Juda

1 Na rĩĩrĩ, Uzia mũrũ wa Amazia aambĩrĩirie gũthamaka Juda mwakainĩ wa mĩrongo ĩĩrĩ na mũgwanja wa ũthamaki wa Jeroboamu wa Keerĩ thĩinĩ wa Isiraeli.

2 Naake aambĩrĩirie gũthamaka arĩ wa mĩaka ikũmi na ĩtandatũ na agĩthamaka mĩaka mĩrongo ĩtaano na ĩĩrĩ kũu Jerusalemu. Nyina eetagwo Jekolia wa kuuma o kũu Jerusalemu.

3 Naake agĩĩka maũndũ maingĩ marĩa maakenagia Ngai o ta ũrĩa Amazia ithe eekĩĩte.

4 No rĩĩrĩ, kũndũ kũrĩa gũtũũgĩru kũrĩa gwathaathayagĩrio mĩhianano gũtiigana kũmomoranio, na ningĩ andũ magĩthiĩ o na mbere kũrutĩra magongoona kuo o na gũcina ũbaani.

5 Naake MWATHANI agĩtũma Uzia anyiitwo nĩ mũrimũ mũũru wa ngoothi ũrĩa aikarire naguo o nginya rĩrĩa aakuire. Naake aatũũraga nyũmba wiki, naake Jothamu mũũrũwe agĩgĩthiĩ na mbere gwatha bũrũri.

6 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Uzia eekire maandĩkĩĩtwo Ibuku rĩa Hisitoria ya Athamaki a Juda.

7 Naake agĩkua, agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki kũu itũũra rĩa Daudi, naake Jothamu mũũrũwe agĩthamaka ithenya rĩake.

Zekaria mũthamaki wa Isiraeli

8 Na rĩĩrĩ, Zekaria mũrũ wa Jeroboamu wa Keerĩ aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa mĩrongo ĩtatũ na ĩnaana wa ũthamaki wa Uzia thĩinĩ wa Juda. Naake agĩthamaka mĩeri ĩtandatũ kũu Samaria.

9 Naake agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru marĩa mataakenagia MWATHANI, o ta ũrĩa athamaki arĩa maarĩ mbere yake meekĩĩte. Ningĩ akĩrũmĩrĩra mĩtugo mĩũru ta ĩrĩa yekĩĩtwo nĩ Jeroboamu mũrũ wa Nebati ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie.

10 Na rĩĩrĩ, Shalumu, mũrũ wa Jabeshi, akĩgĩa ndundu ya gũũkĩrĩra mũthamaki Zekaria, agĩkĩmũũragĩra o hau mbere ya andũ,naake agĩthamaka ithenya rĩake.

11 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Zekaria eekire maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

12 Nakĩo kĩĩranĩro kĩa MWATHANI gĩkĩhinga, kĩrĩa eerĩire Jehu akĩmwĩra atĩrĩ, “Njiarwa ciaku o nginya rũciaro rwa kana igũtũũra ithamakaga Isiraeli.”

Shalumu mũthamaki wa Isiraeli

13 Na rĩĩrĩ, Shalumu mũrũ wa Jabeshi aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa mĩrongo ĩtatũ na kenda wa ũthamaki wa Uzia thĩinĩ wa Juda. Naake agĩthamaka mweri ũmwe kũu Samaria.

14 Naake Menahemu mũrũ wa Gadi akiuma Tiriza agĩthiĩ akĩũragĩra Shalumu kũu Samaria, agĩthamaka ithenya rĩake.

15 Na rĩĩrĩ, ciĩko iria ingĩ Shalumu eekire o hamwe na ndundu yake ya gũũkanĩrĩra ĩrĩa aathondekeete ciandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

16 Rĩrĩa Manahemu oimaga Tiriza, akĩhũũra itũũra rĩetagwo Tifisa o na atũũri aarĩo, o na kũrĩa guothe kwarĩthiũrũrũkĩirie tondũ andũ aakuo nĩmaaregire kũmwĩtĩkĩria atoonye kuo. Ningĩ nĩatarũrire nda cia atumia arĩa maarĩ aritũ.

Menahemu mũthamaki wa Isiraeli

17 Na rĩĩrĩ, Menahemu mũrũ wa Gadi, aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa mĩrongo ĩtatũ na kenda wa ũthamaki wa Uzia mũthamaki wa Juda. Naake agĩthamaka mĩaka ikũmi kũu Samaria.

18 Naake agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru marĩa mataakenagia MWATHANI o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ Jeroboamu mũrũ wa Nabati ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie; ndaigana gũtiigana namo matukũ moothe ma wathani wake.

19 Na rĩĩrĩ, Tigilathu Pileseri mũthamaki wa Asiria, agĩtharĩkĩra Isiraeli, naake Menahemu akĩmũhe kiro ngiri mĩrongo ĩtatũ na inya (34,000) cia betha nĩ geetha amũteithie gũtũma ũthamaki wake wĩhande wega.

20 Menahemu oonganirie mbeeca icio na hinya kuuma kwĩ itonga ciothe cia Isiraeli iria ciarutire o mũndũ icunjĩ mĩrongo ĩtaano cia betha. Tondũ ũcio Tigilathu Pileseri mũthamaki ũcio wa Asiria agĩcooka bũrũri wake.

21 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Menahemu eekire, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

22 Naake Menahemu agĩkua, agĩthikwo, naake Pekahia mũũrũwe, agĩthamaka ithenya rĩake.

Pekahia mũthamaki wa Isiraeli

23 Na rĩĩrĩ, Pekahia mũrũ wa Menahemu aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa mĩrongo ĩtaano wa hĩndĩ ĩrĩa Uzia aathanaga Juda. Naake agĩthamaka mĩaka ĩĩrĩ kũu Samaria.

24 Naake Pekahia agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru marĩa mataakenagia MWATHANI, o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ Jeroboamu mũrũ wa Nebati ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie.

25 Naake Peka mũrũ wa Remalia, ũmwe wa atongoria a mbũtũ cia ita cia Pekahia, akĩgĩa ndundu ya kũmũũkĩrĩra e na thigari mĩrongo ĩtaano cia kuuma Gileadi. Naake akĩmũũragĩra nyũmbainĩ na thĩinĩ ĩrĩa yakĩĩtwo na thingo cia hinya ya kwĩhitha ya kwa mũthamaki kũu Samaria na agĩthamaka ithenya rĩake.

26 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Pekahia eekire maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

Peka mũthamaki wa Isiraeli

27 Na rĩĩrĩ, Peka mũrũ wa Remalia aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa mĩrongo ĩtaano na ĩĩrĩ wa ũthamaki wa Uzia thĩinĩ wa Juda. Naake agĩthamaka mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ kũu Samaria.

28 Naake agĩĩka maũndũ maingĩ marĩa moonagwo marĩ mooru nĩ MWATHANI, o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ Jeroboamu mũrũ wa Nebati ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie.

29 Na rĩĩrĩ, matukũinĩ ma Peka mũthamaki wa Isiraeli, Tigilathu Pileseri mũthamaki wa Asiria akĩnyiita matũũra maya: Ijoni, Abeli Bethi Maaka, Janoa, Kadeshi na Hazoru, na ng’ongo cia Gileadi, Galili, na Nafutali na akĩoya andũ aakuo akĩmatwara Asiria marĩ mĩgwate.

30 Naake Hoshea mũrũ wa Ela akĩgĩa ndundu ya gũũkĩrĩra Peka mũrũ wa Remalia, akĩmũũraga. Naake akĩambĩrĩria gũthamaka ithenya rĩake mwakainĩ wa mĩrongo ĩĩrĩ wa ũthamaki wa Jothamu mũrũ wa Uzia.

31 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Peka eekire, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

Jothamu mũthamaki wa Juda

32 Na rĩĩrĩ, Jothamu mũrũ wa Uzia aambĩrĩirie gũthamaka Juda mwakainĩ wa keerĩ wa ũthamaki wa Peka mũrũ wa Remalia thĩinĩ wa Isiraeli.

33 Naake aarĩ wa mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtaano rĩrĩa aambĩrĩirie gũthamaka. Naake agĩthamaka mĩaka ikũmi na ĩtandatũ kũu Jerusalemu. Nyina eetagwo Jerusha mwarĩ wa Zadoku.

34 Naake Jothamu agĩĩka maũndũ maingĩ marĩa moonagwo marĩ meega nĩ MWATHANI, o ta ũrĩa ithe Uzia eekĩĩte.

35 No rĩĩrĩ, kũndũ kũrĩa gũtũũgĩru gwathaathayagĩrio mĩhianano, gũtiigana kũmomoranio, nao andũ magĩthiĩ na mbere kũrutĩra magongoona kuo o na gũcina ũbaani. Jothamu nĩ we wakire kĩhingo kĩa na mwena wa na Rũgongo kĩa Hekaarũ.

36 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Jothamu eekire maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Juda.

37 Na rĩĩrĩ, matukũinĩ ma ũthamaki wake, MWATHANI akĩambĩrĩria kũrekia Rezini mũthamaki wa Siria, na Peka mũrũ wa Remalia, magatharĩkĩre Juda.

38 Naake Jothamu agĩkua, agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki kũu itũũra rĩa Daudi, naake Ahazu mũũrũwe agĩthamaka ithenya rĩake.

Ahazu mũthamaki wa Juda

1 Na rĩĩrĩ, Ahazu mũrũ wa Jothamu aambĩrĩirie gũthamaka Juda mwakainĩ wa ikũmi na mũgwanja wa ũthamaki wa Peka mũrũ wa Remalia thĩinĩ wa Isiraeli.

2 Naake aambĩrĩirie gũthamaka arĩ wa mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ, naake agĩthamaka mĩaka ikũmi na ĩtandatũ kũu Jerusalemu. Naake ndaigana gwĩka maũndũ meega ta marĩa meekĩĩtwo nĩ guukawe Daudi. Handũ ha gwĩka ũguo, eekire maũndũ marĩa moonagwo marĩ mooru nĩ MWATHANI Ngai wake,

3 o ta marĩa athamaki a Isiraeli meekĩĩte. Ningĩ nĩacinĩire ũbaani gĩtuambainĩ kĩa Hinomu, o na akĩruta mũũrũwe igongoona arũmĩrĩire mĩtugo ĩrĩ magigi ya ndũũrĩrĩ iria MWATHANI aingatĩĩte ikeehera mbere ya andũ a Isiraeli.

4 Ningĩ Ahazu nĩarutagĩra magongoona o na agacinĩra ũbaani kũndũ kũrĩa gũtũũgĩru gwathaathayagĩrio mĩhianano, o na irĩmainĩ, o na rungu rwa mũtĩinĩ o wothe mũruru.

5 Hĩndĩ ĩyo Rezini mũthamaki wa Siria na Peka mũthamaki wa Isiraeli, magĩtharĩkĩra Jerusalemu makĩrĩthiũrũrũkĩria, no makĩremwo nĩ gũtooria Ahazu.

6 Ningĩ o hĩndĩ ĩyo Rezini, mũthamaki wa Siriaakĩĩgwatĩra itũũra rĩa Elathu, na akĩingata Ayahudi arĩa maatũũraga kuo. Kuuma hĩndĩ ĩyo andũ a Siria magĩthiĩ gũtũũra kuo matukũ maao moothe.

7 Naake Ahazu agĩtũma andũ kũrĩ Tigilathu Pileseri mũthamaki wa Asiria na ndũmĩrĩri ĩno: “Atĩrĩĩrĩ, niĩ ndĩ ndungata yaku njĩhokeku. Ndagũthaitha ũũke ũndeithũre kuuma kũrĩ mũthamaki wa Siria na wa Isiraeli, arĩa manjũkĩrĩire.”

8 Naake Ahazu akĩoya betha na thahabu kuuma Hekaarũinĩ o na mũthiithũinĩ wa indo cia nyũmba ya mũthamaki, agĩtũmĩra mũthamaki wa Asiria irĩ kĩheeo.

9 Naake Tigilathu Pileseri agĩĩtĩkĩra ihooya rĩake, akiumagara agĩthiĩ agĩtharĩkĩra itũũra rĩa Damasiki, akĩrĩtuunyana. Ningĩ akĩũraga Rezini na akĩgwata andũ mĩgwate akĩmatwara Kiri.

10 Na rĩrĩa mũthamaki Ahazu aathiire Damasiki gũtũnga Tigilathu Pileseri mũthamaki wa Asiria, agĩkĩonera kĩgongoona kĩrĩa kĩarĩ kuo. Naake agĩtũmĩra Uria Mũthĩnjĩri Ngai mũcoro wakĩo gĩothe o ta ũrĩa kĩahaanaga.

11 Naake Uria agĩgĩaka kĩgongoona o ta kĩu Ahazu aaneanĩĩte mũcoro wakĩo. Na rĩĩrĩ, aakĩrĩĩkirie mbere ya mũthamaki Ahazu gũcooka kuuma Damasiki.

12 Naake Ahazu arĩĩkia gũcooka kuuma Damasiki, agĩkora kĩgongoona kĩrĩĩkĩĩtie gwakwo.

13 Nĩ ũndũ ũcio, agĩcinĩra magongoona ma njino na magongoona ma irio cia mũgũnda, o na agĩitĩrĩria ndibei ya igongoona, o na akĩminjaminjĩria thakame ya thaayũ ho.

14 Nakĩo kĩgongoona gĩa gĩcango kĩrĩa kĩarĩĩkĩĩtie kwamũrĩrwo MWATHANI, kĩarĩ gatagatĩ ga kĩgongoona kĩu kĩerũ na Hekaarũ ya MWATHANI. Ahazu akĩeheria kĩgongoona kĩu agĩkĩiga na mwena wa rũgongo wa kĩgongoona kĩu gĩake kĩerũ.

15 Naake Ahazu agĩatha Uria akĩmwĩra atĩrĩ, “Magongoona moothe ma njino ma rũũciinĩ, o na magongoona ma irio cia mũgũnda ma hwaĩinĩ, na magongoona ma njino, na ma irio cia mũgũnda cia mũthamaki na ma andũ, o na magongoona ma ndibei ma andũ, macio moothe ũrĩmarutagĩra igũrũ wa kĩgongoona gĩĩkĩ. Ningĩ ũgaitagĩrĩria ho thakame yothe ya nyamũ iria ciothe irutĩĩtwo magongoona. Naho ha ũhoro wa kĩgongoona gĩa gĩcango, hau nĩ ho ndĩrĩtuĩragĩria ũhoro he Ngai.”

16 Naake Uria mũthĩnjĩri Ngai agĩgĩĩka o ta ũrĩa wothe mũthamaki Ahazu aamwathĩĩte.

17 Naake mũthamaki Ahazu agĩthũũkangia ngaari cia gĩcango cia kũguucio iria ciahũthagĩrwo kũu Hekaarũinĩ, na akĩeheria tũraĩ tũrĩa twarĩ igũrũ wacio. Ningĩ agĩcooka akĩeheria itangi rĩa gĩcango rĩrĩa rĩaigĩrĩirwo igũrũ wa mĩgongo ya ndeegwa iria ikũmi na igĩrĩ cia gĩcango akĩrĩigĩrĩra handũ haakĩĩtwo na mahiga.

18 Ningĩ akĩeheria njukwaa kũu Hekaarũinĩ, harĩa gĩtĩ kĩa mũthamaki kĩaigagwo, o na akĩhinga kĩhingo kĩrĩa mũthamaki atoonyagĩra agĩthiĩ Hekaarũ, nĩguo akenie mũthamaki wa Asiria.

19 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ mũthamaki Ahazu eekire maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Juda.

20 Naake agĩkua, agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki kũu itũũra rĩa Daudi. Naake Hezekia mũũrũwe agĩthamaka ithenya rĩake.

Hoshea mũthamaki wa Isiraeli

1 Na rĩĩrĩ, Hoshea mũrũ wa Ela aambĩrĩirie gũthamaka Isiraeli mwakainĩ wa ikũmi na ĩĩrĩ wa ũthamaki wa Ahazu thĩinĩ wa Juda. Naake agĩthamaka mĩaka kenda kũu Samaria.

2 Naake Hoshea agĩĩka maũndũ maingĩ marĩa moonagwo marĩ mooru nĩ MWATHANI, no ningĩ matiarĩ mooru ta marĩa meekĩĩtwo nĩ athamaki a Isiraeli arĩa maarĩ mbere yake.

3 Naake Shalumaneseri, mũthamaki wa Asiria, akĩmũũkĩrĩra, no naake Hoshea akĩĩneana kũrĩ we, na agĩgĩtuĩka wa kũmũrutagĩra igooti o mwaka.

4 No rĩĩrĩ, Shalumaneseri, mũthamaki wa Asiria, akĩmenya atĩ Hoshea nĩagĩĩte ndundu ya kũmũũkĩrĩra nĩ ũndũ nĩatũmĩĩte andũ gwĩ So, mũthamaki wa Misiri, makamũhooe ũteithio na nĩatigĩĩte kũmũrutĩra igooti rĩrĩa aamũrutagĩra mwaka o mwaka. Tondũ ũcio akĩmũnyiita akĩmũikia njeera.

5 Na rĩĩrĩ, Shalumaneseri agĩtharĩkĩra bũrũri wa Isiraeli wothe, agĩthiũrũrũkĩria itũũra rĩa Samaria ihinda rĩa mĩaka ĩtatũ na thuutha wa mĩaka ĩyo gũthira, akĩrĩtuunyana.

6 Naake mũthamaki wa Asiria agĩtuunyana itũũra rĩa Samaria mwaka wa kenda wa ũthamaki wa Hoshea thĩinĩ wa Isiraeli. Ningĩ agĩtaha Aisiraeli aingĩ marĩ mĩgwate akĩmatwara bũrũri wa Asiria, amwe a Aisiraeli acio akĩmaiga itũũrainĩ rĩa Hala, arĩa angĩ rũgongo rwa Gozani ndeereinĩ cia rũũĩ rwa Haboru, na arĩa angĩ matũũrainĩ ma bũrũri wa Media.

7 Itũũra rĩa Samaria rĩang’aũranirio nĩ ũndũ Asiraeli nĩmeekire maũndũ marĩa moonagwo marĩ mooru nĩ MWATHANI Ngai wao ũrĩa wamahonokirie akĩmaruta ũkomboinĩ wa mũthamaki wa Misiri. Ningĩ nĩmaathaathairie ngai ingĩ,

8 na makĩrũmĩrĩra mĩtugo ya andũ arĩa MWATHANI aingatĩĩte makeehera kũrĩa maathiagĩra, o na ningĩ makĩrũmĩrĩra mĩtugo ĩrĩa yambĩrĩirwo nĩ athamaki a Isiraeli.

9 Nao Asiraeli magĩĩka maũndũ maingĩ marĩa MWATHANI Ngai wao ataakenagio nĩmo. Magĩgĩaka kũndũ gũtũũgĩru kũrĩa gwathaathayagĩrio matũũrainĩ maao moothe, kuuma gatũũra karĩa kaniini kinya itũũra rĩrĩa inene.

10 Ningĩ magĩthondeka itugĩ cia mahiga o na mũhianano wa ngai ĩrĩa yetagwo Ashera irĩmainĩ ciothe o na rungu rwa mũtĩ o wothe mũruru.

11 Nakuo kũndũ kũu gũtũũgĩru, nĩkuo maacinagĩra ũbaani, o ta ũrĩa ndũũrĩrĩ iria MWATHANI aingatĩĩte ikeehera mbere yao ciekaga. Nao makĩraakaria MWATHANI na maũndũ macio mooru meekĩĩte,

12 o na gũkararia ũrĩa aamaathĩĩte atĩ matikaanahooe mĩhianano.

13 Na rĩĩrĩ, MWATHANI nĩatũmĩĩte arekio aake, o na anabii nĩguo akaanie andũ a Isiraeli na a Juda akĩmeera atĩrĩ, “Tiganaai na mĩthiĩre yanyu mĩũru mũcooke gwathĩkagĩra mawatho na maathani maakwa marĩa ndaheire maithe maanyu, o na marĩa ndamũreehithĩirie na anabii ndungata ciakwa.”

14 No rĩĩrĩ, matiigana gwathĩka, maatwĩkire aremi o ta maithe maao arĩa mateehokire MWATHANI Ngai wao.

15 Ningĩ magĩkararia mawatho maake, kĩrĩĩkanĩro gĩake kĩrĩa aarĩĩkanĩire na maithe maao, o na maũndũ moothe marĩa aamakaanĩĩtie. Magĩgĩthaathaiya mĩhianano na magĩgĩtuĩka andũ a tũhũ o ta yo. Ningĩ makĩrũmĩrĩra mĩtugo ya ndũũrĩrĩ iria ciamarigiicĩirie o iria MWATHANI aamakaanĩĩtie atĩ mũtikaanarũmĩrĩre mĩtugo yacio.

16 Nao magĩtigana na maathani moothe ma MWATHANI Ngai wao, magĩgĩĩthondekera mĩhianano ya ndeegwa igĩrĩ cia cuuma nĩguo macihooyage, o na magĩgĩthondeka mũhianano wa ngai yetagwo Ashera, magĩthaathaiya njata na mweri, o na magĩtungatĩra Baali.

17 Ningĩ makarahagĩra ngai cia mĩhianano aanake na airĩĩtu aao ta magongoona, magatuĩragia ũhoro kuuma kũrĩ ago o na ooni maũndũ, na magĩkĩrĩrĩria gwĩka maũndũ moothe marĩa moonagwo marĩ mooru nĩ MWATHANI makĩmũraakaria.

18 Naake MWATHANI akĩraakario mũno nĩ andũ a Isiraeli, akĩmaingata meehere mbere yake; gũtirĩ o na ũmwe wao watigarire o tiga mũhĩrĩga wa Juda wiki.

19 Ningĩ o nao andũ a Juda nĩmaakararirie maathani ma MWATHANI Ngai wao, magĩgĩthiĩ na mbere gwĩka maũndũ o ta marĩa meekagwo nĩ andũ a Isiraeli.

20 Naake MWATHANI akĩrega andũ oothe a Isiraeli, akĩmaherithia na kũmaneana kũrĩ andũ matarĩ tha o nginya akĩmeeheria mbere yake.

21 Na rĩĩrĩ, MWATHANI arĩĩkia kwamũrania andũ a Isiraeli na a Juda, Aisiraeli magĩtua Jeroboamu mũrũ wa Nebati mũthamaki wao. Naake Jeroboamu agĩtũma matirĩke MWATHANI na akĩmatoonyia meehiainĩ mooru.

22 Nao andũ a Aisiraeli magĩgĩthiĩ na mbere gwĩka meehia o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ Jeroboamu na matiigana gũtigana namo.

23 Maathiire na mbere kwĩhia o nginya MWATHANI akĩmarutũrũra akĩmeeheria mbere yake o ta ũrĩa aameerĩĩte na tũnua twa anabii ndungata ciake atĩ nĩageeka. Nĩ ũndũ ũcio Aisiraeli magĩtahwo magĩtwarwo Asiria kũrĩa matũũraga kinyagia ũũmũũthĩ.

Aasiria gũtũũra bũrũriinĩ wa Isiraeli

24 Naake mũthamaki wa Asiria akĩruta andũ kuuma matũũrainĩ ma Babiloni, Kutha, Iva, Hamathu, na Sefarivaimu, akĩmatwara magatũũre matũũrainĩ ma bũrũri wa Samaria handũinĩ ha Aisiraeli arĩa maathaamĩĩtio. Nao makĩĩgwatĩra matũũra macio ma Samaria magĩtũũra kuo.

25 Na rĩrĩa maambĩrĩirie gũtũũra kuo, makĩaga gũtĩĩa MWATHANI, na nĩ ũndũ ũcio akĩmarekeria mĩrũũthi, nayo ĩkĩũraga amwe aao.

26 Tondũ ũcio mũthamaki wa Asiria akĩheeo ũhoro akĩĩrwo atĩrĩ, “Andũ arĩa watwarire ũkĩiga matũũrainĩ ma Samaria matiũĩ watho wa Ngai ya bũrũri ũcio, na tondũ ũcio ngai ĩyo nĩmarekeirie mĩrũũthi, nayo mĩrũũthi nĩkũũraga ĩramooraga.”

27 Hĩndĩ ĩyo mũthamaki agĩgĩathana akiuga atĩrĩ, “Tũmaai mũthĩnjĩri Ngai ũmwe wa arĩa twatahire kuo nĩguo agatũũre kuo, amarutaga mawatho ma ngai ya bũrũri ũcio.”

28 Tondũ ũcio mũthĩnjĩri Ngai Mũisiraeli, ũmwe wa arĩa maatahĩĩtwo Samaria, agĩthiĩ gũtũũra Betheli akarutaga andũ ũrĩa maagĩrĩirwo nĩgũtĩĩa MWATHANI.

29 No rĩĩrĩ, andũ arĩa maatũũraga kũu Samaria magĩgĩthiĩ na mbere gwĩthondekera ngai cia mĩhianano, magĩciiga kũndũ gũtũũgĩru gwa gũthaathaĩria kũrĩa Aisiraeli maathondekeete. O gĩkundi kĩa andũ, gĩgĩĩthondekera ngai ciakĩo o kũrĩa gĩatũũraga.

30 Nayo mĩhianano ĩrĩa maathondekire, yahaanaga ta ũũ: andũ a Babiloni magĩthondeka mĩhianano ya ngai yetagwo Sukothu Benothu; andũ a Kuthi mĩhianano ya ngai yetagwo Nerigali; andũ a Hamathu mĩhianano ya ngai yetagwo Ashima;

31 andũ a Iva mĩhianano ya ngai yetagwo Nibihazu na Taritaki; nao andũ a Sefarivaimu makĩrutĩra ngai ciao iria cietagwo Adirameleki na Anameleku ciana ciao irĩ magongoona.

32 Nao andũ acio magĩthaathaiya MWATHANI, no magĩthuura athĩnjĩri ngai kuuma gatagatĩinĩ kaao a kũrutagĩra ngai cia mĩhianano magongoona kũndũ gũtũũgĩru kũrĩa gwathaathayagĩrio.

33 Tondũ ũcio magĩthaathaiya MWATHANI, no o na magĩĩkaga ũguo magĩthiĩ na mbere gũthaathaiya ngai ciao o ta ũrĩa mĩtugo ya kũrĩa moimĩĩte yatariĩ.

34 Nao andũ acio matũire marũmagĩrĩra mĩtugo ĩyo ya tene nginyagia ũũmũũthĩ. O na rĩĩrĩ, matitĩĩaga MWATHANI o na kana magaathĩkĩra mawatho na maathani maake marĩa aaheire njiarwa cia Jakubu ũrĩa aatuire Isiraeli.

35 MWATHANI nĩarĩĩkanĩire na andũ a Isiraeli akĩmeera atĩrĩ, “Mũtikaanathaathaiye ngai ingĩ o na kana mũcihooe. Ningĩ mũtikaanacitungatĩre o na kana mũcirutĩre magongoona.

36 Mwagĩrĩirwo nĩkũnjathĩkagĩra o niĩ nyiiki, o niĩ MWATHANI ũrĩa wamũrutire bũrũri wa Misiri na guoko kũrĩ hinya mũnene. No niĩ nyiiki mwagĩrĩirwo nĩkũhooyaga o na kũrutagĩra magongoona.

37 Ningĩ nĩmwagĩrĩirwo nĩgwathĩkagĩra mawatho o na maathani maakwa marĩa ndamwandĩkĩire. Mũtikaanathĩkĩre ngai ingĩ

38 na mũtikaariganĩrwo nĩ kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa ndarĩĩkanĩire na inyuĩ.

39 Mwagĩrĩirwo nĩkũnjathĩkagĩra, o niĩ MWATHANI Ngai wanyu, na nĩndĩrĩmũhonokagia kuuma kũrĩ thũ cianyu.”

40 No rĩĩrĩ, andũ acio matiigana kũmũthikĩrĩria, no gũthiĩ maathiire na mbere na mĩtugo yao ya tene.

41 Tondũ ũcio, andũ acio magĩthiĩ na mbere gũthaathaiya MWATHANI, no o na magĩĩkaga ũguo, magĩthiĩ na mbere gũthaathaiya ngai ciao cia mĩhianano. O na njiarwa ciao itũire ciĩkaga ũguo o na ũũmũũthĩ.

Hezekia mũthamaki wa Juda

1 Na rĩĩrĩ, Hezekia mũrũ wa Ahazu, aambĩrĩirie gũthamaka Juda mwakainĩ wa gatatũ wa ũthamaki wa Hoshea mũrũ wa Ela thĩinĩ wa Isiraeli.

2 Naake aambĩrĩirie gũthamaka arĩ wa mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtaano. Naake agĩthamaka mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ na kenda kũu Jerusalemu. Nyina eetagwo Abija, mwarĩ wa Zekaria.

3 Naake agĩĩka maũndũ marĩa maakenagia MWATHANI o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ guukawe Daudi.

4 Nĩamomoranirie kũndũ gũtũũgĩru kũrĩa gwathaathayagĩrio mĩhianano, akiunanga itugĩ cia mahiga, na agĩtemenga mĩhianano ya ngai ĩrĩa yetagwo Ashera. Ningĩ agĩcooka akiunanga nyoka ya gĩcango ĩrĩa yathondekeetwo nĩ Musa nayo yetagwo Nehushitani. Gĩtũmi nĩ tondũ o na nginyagia hĩndĩ ĩyo andũ a Isiraeli no maamĩcinagĩra ũbaani.

5 Naake Hezekia agĩgĩtũũra ehokeete MWATHANI Ngai wa Isiraeli.Thĩinĩ wa athamaki a Juda arĩa maarĩ ho mbere o na arĩa maacookire gũũka thuutha wake gũtiarĩ mũthamaki wahaanaga taake kuo.

6 Nĩ ũndũ nĩatũũrire eetĩkĩĩtie MWATHANI mũno, na ndaigana kũmũkararia, no gũthiĩ aathire na mbere kũrũmĩrĩra maathani marĩa aaheete Musa.

7 Naake MWATHANI agĩgĩtũũrania hamwe naake, namo maũndũ maake moothe marĩa eekaga no kũgaacĩra maagaacagĩra. Naake agĩkararia mũthamaki wa Asiria, agĩtiga kũmũtungatĩra.

8 Naake akĩhoota Afilisiti, na agĩtharĩkĩra matũũra maao, arutĩĩtie itũũra rĩrĩa iniini kinya rĩrĩa inene, o na nginyagia Gaza o na kũrĩa gwagũthiũrũrũkĩirie.

9 Na rĩĩrĩ, Shalumaneseri mũthamaki wa Asiria agĩtharĩkĩra Isiraeli na agĩthiũrũrũkĩria itũũra rĩa Samaria. Hĩndĩ ĩyo kwarĩ mwaka wa ĩna wa ũthamaki wa Hezekia na nĩguo mwaka wa mũgwanja wa ũthamaki wa Hoshea mũrũ wa Ela bũrũriinĩ wa Isiraeli.

10 Thuutha wa mĩaka ĩtatũ magĩtuunyana itũũra rĩa Samaria na nĩguo warĩ mwaka wa ĩtandatũ wa ũthamaki wa Hezekia na mwaka wa kenda wa ũthamaki wa Hoshea.

11 Naake mũthamaki wa Asiria agĩtaha Aisiraeli aingĩ marĩ mĩgwate akĩmatwara bũrũriinĩ wa Asiria, amwe akĩmaiga itũũrainĩ rĩa Hala, arĩa angĩ Gozani ndwereinĩ cia rũũĩ rwa Haboru, na arĩa angĩ matũũrainĩ ma bũrũri wa Media.

12 Itũũra rĩa Samaria rĩang’aũranirio nĩ ũndũ Aisiraeli nĩmaaregire gwathĩkĩra MWATHANI Ngai wao, magĩthũũkia kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa aarĩĩkanĩire nao, na magĩkararia watho ũrĩa wothe Musa ndungata ya MWATHANI aathanĩĩte. Matiathikagĩrĩria na matiathĩkaga.

Aasiria kũmakia Jerusalemu

13 Mwakainĩ wa ikũmi na ĩna wa wathani wa mũthamaki Hezekia, Senakeribu mũthamaki wa Aasiria nĩatharĩkĩire matũũra moothe ma Juda marĩa maarĩ mairigĩre na thingo cia hinya na akĩmanyiita.

14 Naake Hezekia mũthamaki wa Juda akĩrekania Lakishi kwĩ Senakeribu akeerwo atĩrĩ, “Nĩnjĩhĩĩtie, ndagũthaitha tiga gũũtharĩkĩra na nĩngũkũhe kĩrĩa gĩothe ũkwenda.” Naake mũthamaki wa Aasiria agĩgĩtua atĩ Hezekia amũhe kiro ngiri ikũmi (10,000) cia betha na kiro ngiri ĩmwe (1,000) cia thahabu.

15 Naake Hezekia agĩtwarĩra Senakeribu betha yothe ĩrĩa yarĩ Hekaarũinĩ o na ĩrĩa yarĩ mũthiithũinĩ wa nyũmba ya mũthamaki.

16 Ningĩ agĩcooka akĩruta thahabu yothe ĩrĩa yarĩ mĩrangoinĩ ya Hekaarũ o na thahabu ĩrĩa yothe yahumbĩrĩĩte buremu ciayo, akĩmũtwarĩra.

17 Naake mũthamaki wa Aasiria agĩtũma mbũtũ yake ya ita kuuma Lakishi ĩtongoreetio nĩ njaama ciake ithatũ iria nene mũno, igatharĩkĩre Hezekia kũu Jerusalemu. Nacio ciakinya kuo, ciarũũgamire ciĩhandĩĩte barabarainĩ hakuhĩ na harĩa athambia nguo maarutagira wĩra, harĩa haarĩ mũtaro ũrĩa warutaga maaĩ karũũĩinĩ ka mwena wa na rũgongo.

18 Nacio ciarĩĩkia gũtũmanĩra mũthamaki Hezekia ooke, Eliakimu mũrũ wa Hilikia, ũrĩa warĩ mũnene wa nyũmba ya mũthamaki, na Shebina ũrĩa warĩ karani ka mũthamaki, na Joa mũrũ wa Asafu, ũrĩa warĩ mũmenyereri wa rekondi ciothe, makiumagara gũcitũnga.

19 Naake ũmwe wa njaama icio cia Aasiria akĩmeera atĩrĩ, “Thiĩ mwĩre mũthamaki Hezekia atĩ mũthamaki wa Aasiria arooria atĩrĩ, ‘Nĩ kĩĩ kĩu wĩhokeete ũguo?’

20 Ũgwĩciiria mĩgambo iiki no ĩĩtiirie wara na hinya wa thigari? Nũũ wĩhokeete agũteithĩrĩrie kũremera Aasiria?

21 No gũkorwo wĩhokeete Misiri. Misiri no ta karũthanju kogondoku mũndũ etirimĩĩtie nako, gatheecaga mũndũ ũcio guoko gagatũrĩkania. Ũguo nĩguo mũthamaki wa Misiri ahaana harĩ mũndũ o wothe ũmwĩhokeete.”

22 Naake mũnjaama ũcio agĩthiĩ na mbere kuuga atĩrĩ, “Mwahota kũnjĩĩra atĩrĩ, ‘Mwĩhokeete MWATHANI Ngai wanyu. Githĩ Hezekia ndamomorire kũndũ gũtũũgĩru gwa gũthaathaĩria na akĩmomora igongoona cia MWATHANI? Githĩ ndeerire andũ a Juda na Jerusalemu atĩ marĩthaathayagĩria o kĩgongoonainĩ kĩmwe kũu Jerusalemu?

23 Rĩu-rĩ, rĩĩtwainĩ rĩa mũthamaki wa Aasiria, ngwĩhĩta atĩ no ndĩmũhe mbarathi cia mbaara ngiri igĩrĩ (2,000), mũngĩhota kuona thigari ciigana ũguo cia gũthiĩ icihaicĩĩte!’

24 Mũngĩkĩhota atĩa kũhũndũra o na mũtongoria ũrĩa mũniini wa thigari cia Aasiria, o rĩrĩa mwĩhokeete Amisiri mamũtũmĩre ngaari cia mbarathi o na thigari cia mbarathi?

25 Ningĩ-rĩ, mũgwĩciiria njũkĩĩte gũtharĩkĩra na kũhũũra bũrũri wanyu itarĩ na ũteithio wa MWATHANI? Nĩ MWATHANI we mwene wanjĩĩrire ndĩũtharĩkĩre na ndĩwanange.”

26 Hĩndĩ ĩyo Eliakimu, Shebina na Joa makĩĩra mũnjaama ũcio atĩrĩ, “Twagũthaitha twarĩrie na Kĩaramaika. Ithuĩ nĩtũũĩ rũthiomi rũu na nĩtũkũigua. Tiga gũtwarĩria na Kĩhibirania andũ aarĩa maikaire rũthingo igũrũ makĩiguaga.”

27 No mũnjaama ũcio agĩcookia atĩrĩ, “Mũgwĩciiria mũnene wakwa andũmire njũke njĩĩre o inyuĩ inyuiki na mũthamaki wanyu maũndũ macio? Githĩ ndandũmire o na kũrĩ andũ acio maikaire rũthingo igũrũ arĩa makaarĩa mai maao na manyue mathugumo maao o ta ũrĩa inyuĩ mũgeeka?”

28 Agĩkĩrũũgama akĩĩhandahanda, akĩaria na rũthiomi rwa Kĩhibirania aanĩrĩire akiuga atĩrĩ, “Taiguai ũrĩa mũthamaki wa Aasiria ekuuga! Mũthamaki wa Aasiria aroiga atĩrĩ:

29 Tigaai gwĩtĩkĩra mũthamaki Hezekia amũheenie; ndangĩhota kũmũhonokia.

30 Tigaai kũreka Hezekia amũringĩrĩrie mwĩhoke MWATHANI atĩ nĩakaamũhonokia hatarĩ nganja, na atĩ itũũra rĩanyu rĩtikũneanwo mookoinĩ ma Aasiria.

31 Tigaai gũthikĩrĩria Hezekia! Mũthamaki wa Aasiria aramwatha muumĩre itũũrainĩ na mwĩneane. Inyuothe nĩmũgwĩtĩkĩrio o mũndũ arĩage thabibũ cia mĩthabibũ yake na ngũyũ cia mĩkũyũ yake. Nĩmũgwĩtĩkĩrio mũnyuage maaĩ kuuma ithimainĩ cianyu,

32 o nginya rĩria ngooka ndĩmũtware mũgatũũre bũrũri ũngĩ ũhaana o ta ũyũ wanyu. Kũu nĩgũgaakorwo mĩgũnda ya mĩthabibũ na ya ngano, na nĩmũkaahotaga gũthondeka ndibei, o na mĩgate. Nĩ bũrũri wa mĩtamaiyũ, maguta ma mĩtamaiyũ na ũũkĩ. Mũngĩĩka ũguo aramwatha, mũtigũkua nĩmũgũtũũra muoyo. Wĩmenyerereei Hezekia ndakaamũheenererie akĩmwĩra atĩ MWATHANI nĩekũmũhonokia.

33 Nĩ ngai cia ndũũrĩrĩ ingĩ irĩkũ ciahonokirie bũrũri wacio kuuma harĩ mũthamaki wa Aasiria?

34 Rĩu-rĩ, ngai cia Hamathu na Aripadi irĩ ha? Cia Sefarivaimu, Hena na Iva-rĩ, irĩ ha? Nĩciahonokirie Samaria?

35 Atĩrĩĩrĩ, kũrĩ ngai o na ĩmwe ya mabũrũri macio yahonokirie bũrũri wacio kuuma mookoinĩ maakwa. Mũgwĩciiria atĩ MWATHANI no ahonokie Jerusalemu kuuma mookoinĩ maakwa?”

36 Andũ acio no gũkira maakirire na matiamwarĩirie o ta ũrĩa mũthamaki Hezekia aameerĩĩte.

37 Thuutha ũcio Eliakimu, Shebina, na Joa magĩtembũranga nguo ciao nĩ kĩeha, magĩthiĩ magĩkinyĩria mũthamaki ũrĩa mũnjaama ũcio wa Aasiria oigĩĩte.

Mũthamaki Hezekia kũũria Isaia ũtaaro

1 Rĩrĩa mũthamaki Hezekia aiguire ũhoro ũcio, o naake agĩtembũranga nguo ciake nĩ kĩeha, agĩcooka agĩĩkĩra nguo ya ikũnia, agĩthiĩ Hekaarũinĩ ya MWATHANI.

2 Ningĩ agĩtũma Eliakimu ũrĩa warĩ mũnene wa nyũmba ya mũthamaki marĩ na Shebina ũrĩa warĩ karani ka mũthamaki, hamwe na athĩnjĩri Ngai arĩa maikangĩĩtie matukũ mathiĩ kũrĩ mũnabii Isaia mũrũ wa Amozu. O nao magĩthiĩ meehumbĩĩte nguo cia makũnia.

3 Aameerire mathiĩ meere Isaia atĩrĩ, “Ũũmũũthĩ nĩ mũthenya wa ruwo, nĩkũherithio tũraherithio na tũgaconorwo. Ithuĩ tũhaana o ta mũtumia ũkinyĩrĩirwo nĩ ihinda rĩake rĩa gũciara, na ndarĩ na hinya wa gwĩka ũguo.

4 Mũthamaki wa Aasiria nĩatũmĩĩte mũnjaama wake ũrĩa mũnene ooke arume Ngai ũrĩa ũrĩ muoyo. MWATHANI Ngai waku aroigua irumi icio na aherithie acio marumanĩĩte. Kwoguo hoera andũ aitũ arĩa matigarĩĩte.”

5 Ndungata cia mũthamaki Hezekia ciakinya kwa Isaia aaciĩrire

6 ithiĩ ikeere Hezekia atĩrĩ, “MWATHANI arakwĩra atĩ ndũkaamakio nĩ mĩgambo ĩrĩa waiguire mũthamaki wa Aasiria akĩnjambia nayo.

7 Nĩngũmwĩkĩra ngoro ĩngĩ na nĩakũreeherwo ndũmĩrĩri ya mũhuuhu na amĩigua nĩegũcooka bũrũri wake mwene. Nĩngaatũma ooragĩrwo o bũrũriinĩ wake na rũhiũ rwa njora.”

Aasiria gũtũma ndũmĩrĩri ingĩ

8 Na rĩĩrĩ, mũnjaama ũcio Mũasiria nĩamenyire atĩ mũthamaki wake nĩoimĩĩte Lakishi agathiĩ kũhũũra itũũra rĩa Libina. Agĩgĩthiĩ kuo magacookanie ndundu.

9 Na rĩĩrĩ, Aasiria nĩmaanyiitire ũhoro atĩ, mbũtũ cia Amisiri itongoreetio nĩ mũthamaki Tirihaka wa Ethiopia ciarĩ njĩra igĩũka kũmatharĩkĩra. Mũthamaki wa Aasiria aanyiita ũhoro ũcio, agĩtũmĩra Hezekia mũthamaki wa Juda

10 njaama imwĩre atĩrĩ, “Ngai ĩyo wĩhokeete ĩkwĩrĩĩte atĩ ndũkũneanwo mookoinĩ maakwa, no ndũgeetĩkĩre kũheenererio nĩ ũhoro ũcio.

11 Nĩũiguĩte ũrĩa mũthamaki wa Aasiria eekaga bũrũri o wothe ũrĩa atuĩte atĩ nĩekũwananga. Rĩu-rĩ, ũreciiria wee nĩũkũhonoka?

12 Atĩrĩĩrĩ, aabaaba maahũũrire na makĩharagania matũũra ma Gozani, Harani, Rezefu, o na makĩũraga andũ arĩa matũũraga Bethedeni kũu Telasaru, na gũtirĩ ngai o na ĩmwe ya matũũra macio ĩngĩahotire kũmahonokia.

13 Athamaki a matũũra ma Hamathu, Aripadi, Sefarivaimu, Hena na Iva, rĩu marĩ ha?”

14 Naake mũthamaki Hezekia akĩoya marũa macio kuuma harĩ njaama icio na akĩmathooma. Agĩcooka agĩthiĩ Hekaarũinĩ ya MWATHANI, akĩmatambũrũkia kuo,

15 akĩhooya akiuga atĩrĩ, “MWATHANI Mwene Hinya Wothe, o wee Ngai wa Isiraeli, wee ũikarĩire ciũmbe iria irĩ mathagu, wee wiki no we Ngai. Wee nĩ we wathaga moothamaki moothe ma thĩ. Wee nĩ we wombire igũrũ na thĩ.

16 Rĩu MWATHANI, tega matũ ũigue. Hingũra maitho ũbaare maũndũ marĩa matũkorereire. Thikĩrĩria mĩario yothe ĩrĩa Senakeribu aarĩĩtie agakũruma wee Ngai ũrĩa ũrĩ muoyo.

17 MWATHANI, ithuĩ oothe nĩtũũĩ nĩ ma atĩ athamaki a Aasiria nĩmaanangĩĩte ndũũrĩrĩ nyingĩ, na magatiga mabũrũri maacio matarĩ kĩndũ,

18 o na atĩ nĩmacinĩĩte ngai cia mabũrũri macio. No rĩĩrĩ, icio itiarĩ ngai, ciarĩ o mĩhianano yacũhĩĩtio na mooko ma andũ kuuma mĩtĩinĩ na mahigainĩ.

19 Rĩu MWATHANI Ngai witũ, tũhonokie kuuma harĩ Aasiria, nĩ geetha moothamaki moothe thĩinĩ wa thĩ mamenye atĩ wee wiki MWATHANI no we Ngai.”

Ndũmĩrĩri ya Isaia kũrĩ Hezekia

20 Thuutha ũcio Isaia akĩheana ndũmĩrĩri kũrĩ mũthamaki Hezekia akiuga atĩrĩ, “Tondũ nĩũrahoire MWATHANI Ngai wa Isiraeli ũhoro ũkoniĩ Senakeribu mũthamaki wa Aasiria,

21 MWATHANI arĩĩtie ũhoro wake akoiga atĩrĩ:

Itũũra rĩa Jerusalemu rĩkũmenereirie wee Senakeribu

na rĩgakũminja mĩnyĩrĩ.

Itũũra rĩa Zayuni rĩkuumĩĩte thuutha rĩgĩgũkombaga.

22 “Ũreciiria nũũ ũranyiira na ũgathekerera?

Nũũ ũragũũthũkĩra na ũgakũrĩra maitho?

Nĩ niĩ Ngai Ũrĩa Mũtheru wa Isiraeli

ũkoreetwo wagĩire gĩtĩĩo.

23 Ũtũmĩĩte njaama ciaku

ciũke ciĩndahĩre ikĩnjĩĩraga atĩ

nĩũhooteete irĩma iria ndaaya mũno cia Lebanoni,

ũcihooteete ũtũmĩrĩĩte ngaari nyingĩ ciaku cia mbarathi.

Ũreraha ũkiugaga nĩũtemeete mĩtarakwa ĩrĩa mĩraihu

na mĩthengera ĩrĩa mĩthaka mũno kuo.

Ũroiga ũtoonyeete ũgakinya kũrĩa mũtitũ ũtumanĩire mũno.

24 Ũreraha atĩ nĩwenjeete ithima

na ũkanyua maaĩ ma mabũrũri mageni,

na atĩ makinya ma thigari ciaku

marangĩĩte rũũĩ rwa Nailo rũkooma.

25 “Kaĩ ũtarĩ waigua

atĩ ndabangĩĩte ũndũ ũcio o tene?

Ũndũ ũrĩa njerekeire kũhingia

ndaũhaarĩirie mahinda ma tene.

Nĩndakũheire hinya wa kũmomora matũũra

marĩa mairigĩre na thingo cia hinya magĩtuĩka hĩba cia mahiga.

26 Andũ arĩa maatũũraga matũũrainĩ macio nĩmaagire hinya,

makĩmaka na makĩiyũrwo nĩ guoya.

Magĩgĩtuĩka ta nyeki ya gĩthakainĩ

na ta mahuti marakũra nyũmba igũrũ,

marahuurutwo nĩ rũhuuho rwĩ na ũrugarĩ mũingĩ rwa kuuma mwena wa irathĩro.

27 “Nĩnjũũĩ mĩthiĩre yaku yothe,

nĩnjũũĩ ũgĩũkĩra, na ũgĩikara thĩ,

ũkiumagara na ũkĩhũndũka,

o na rĩrĩa ũkũndaakarĩra.

28 Nĩũndaakarĩire,

nĩnginyĩrĩirwo nĩkũigua ũhoro wa mwĩtĩĩo waku.

Nĩngũgwĩkĩra ndwano maniũrũ na matamu kanua,

ngũhũndũre ũcooke na thuutha na njĩra o ĩrĩa wokĩire.”

29 Naake Isaia agĩkĩĩra mũthamaki Hezekia ũũ: “Ũndũ ũrĩa ũgaakũmenyiithia ũguo-rĩ, nĩ ũyũ: mwaka ũyũ mũkũrĩa ngano ya maitĩka. Mwaka wa keerĩ o naguo mũkaarĩa ngano ya maitĩka. No mwaka wa gatatũ mũkaahanda na mũgethe, na mũhande mĩthabibũ na mũrĩe thabibũ ciayo.

30 Andũ a Juda arĩa magaatigara nĩmakaagĩa mĩri, mehande rĩngĩ na magĩe na maciaro.

31 Andũ nĩmagaatigara kũu Jerusalemu, o na kĩrĩmainĩ gĩa Zayuni, tondũ MWATHANI Mwene Hinya Wothe nĩeheanĩĩte kuona atĩ ũndũ ũcio nĩwekĩka.

32 “MWATHANI ekuuga atĩrĩ, ‘Mũthamaki wa Aasiria ndagaatoonya itũũra rĩĩrĩ, o na kana arĩikĩrie mũguĩ o na ũmwe. Ndakaarĩkuhĩrĩria arĩ na thigari irĩ na ngo o na kana arĩakĩrĩre ngathĩ cia kũrĩtharĩkĩra.

33 Njĩra ĩrĩa ookĩire, no yo agacookera, na ndakaingĩra itũũra rĩĩrĩ. Nĩ niĩ MWATHANI ndoiga ũguo.

34 Ngaagitĩra itũũra rĩĩrĩ na ndĩrĩhonokie, nĩ ũndũ wakwa niĩ Mwene na nĩ ũndũ wa Daudi ndungata yakwa.’ ”

35 Mũraika wa MWATHANI akiumagara agĩthiĩ akĩũraga thigari ngiri igana rĩa mĩrongo ĩnaana na ithaano (185,000) kambĩinĩ ya Aasiria ũtukũ ũcio. Mũthenya ũyũ ũngĩ gũgĩkĩa andũ acio oothe maaraganĩĩte kũu marĩ ciimba.

36 Tondũ ũcio Senakeribu, mũthamaki wa Aasiria agĩkĩambũra kambĩ, agĩcooka Nineve gũtũũra kuo.

37 Na rĩĩrĩ, mũthenya ũmwe arĩ hekaarũinĩ ya ngai yake ĩrĩa yetagwo Nisiroku akĩmĩthaathaiya, Adirameleki na Sharezeri aariũ aake, makĩmũkora kũu makĩmũũraga na hiũ cia njora. Maarĩĩkia kũmũũraga makĩũra magĩthiĩ bũrũri wa Ararati. Naake mũũriũ ũngĩ wetagwo Esarihadoni agĩthamaka ithenya rĩake.