Author: admin

Elija kĩrĩmainĩ gĩa Sinai

1 Naake Ahabu agĩkĩĩra Jezebeli mũtumia wake maũndũ marĩa moothe Elija eekĩĩte, na ũrĩa ooragĩĩte anabii oothe a Baali.

2 Naake Jezebeli akĩrekia mũndũ harĩ Elija akeerwo atĩrĩ, “Elija, ngai ironjũraga angĩkorwo ndigaakorwo ngũũragĩĩte rũũciũ thaa o ta ĩno, o ta ũrĩa ũroragire anabii.”

3 Rĩrĩa Elija aiguire ũguo, agĩĩtigĩra mũno, na nĩ geetha ndakooragwo, akĩoya ndungata yake magĩthiĩ makĩhitha Beerisheba bũrũriinĩ wa Juda.

Agĩtiga ndungata yake kuo,

4 agĩthiĩ rũgendo rwa mũthenya mũgima aroreete werũinĩ. Agĩikara handũ gĩtinainĩ kĩa mũtĩ akĩĩrirĩria gũkua akiuga atĩrĩ, “MWATHANI ndagũthaitha ũnjũrage tondũ haana o ta mũndũ mũkuũ.”

5 Agĩgĩkoma hau rungu rwa mũtĩ ũcio akĩhĩtwo nĩ toro. Na rĩĩri, ihinda iniini rĩathira mũraika wa MWATHANI agĩũka akĩmũũkĩria akĩmwĩra atĩrĩ, “Elija ũkĩra ũrĩe irio.”

6 Naake agĩũkĩra, akĩambĩrĩria kũroranga, akĩona mũgate na gatigithũ ka maaĩ hau mũtweinĩ wake. Naake akĩrĩa na akĩnyua, agĩcooka toro rĩngĩ.

7 Naake mũraika wa MWATHANI agĩũka hĩndĩ ya keerĩ akĩmũũkĩria akĩmwĩra atĩrĩ, “Elija, ũkĩra ũrĩe na ũnyue nĩguo ũhote gũthiĩ na mbere na rũgendo rwaku tondũ nĩ rũritũ.”

8 Naake Elija agĩũkĩra toro akĩrĩa na akĩnyua akĩgĩa na hinya wa gũthiĩ. Agĩgĩthiĩ rũgendo rwa mũthenya na ũtukũ, mĩthenya mĩrongo ĩna, agĩkinya kĩrĩmainĩ kĩa Ngai kĩrĩa gĩĩtagwo Sinai.

9 Agĩgĩtoonya handũ ngurungainĩ akĩraara ho.

Naake MWATHANI akĩmuumĩrĩra akũmũũria atĩrĩ, “Elija, ũreeka atĩa gũũkũ ngurungainĩ?”

10 Naake Elija agĩcookia atĩrĩ, “MWATHANI, Ngai Mwene Hinya Wothe ndũire ngũtungatagĩra, o wee wiki. Rĩu-rĩ, andũ aaku a Isiraeli nĩmooragĩĩte kĩrĩĩkanĩro kĩao nawe, magakĩmomora igongoona ciaku na makooraga anabii aaku oothe. No niĩ nyiiki ndigarĩĩte, na nĩmaranjaria manjũrage.”

11 Naake MWATHANI akĩmwĩra atĩrĩ, “Thiĩ ũrũũgame mbere yakwa kĩrĩma igũrũ.” Naake MWATHANI akĩrekia kĩhuuhũkanio gĩkĩhĩtũkĩra handũ hau, nacio irĩma ĩgĩatũkanga, na ndwaro cia mahiga ikĩmomoka, no MWATHANI ndarĩ ho. Naruo rũhuuho rwahoorera, gũgĩũka gĩthingithia, o nakuo kũu gĩthingithiainĩ MWATHANI ndarĩ kuo.

12 Nakĩo gĩthingithia kĩahoorera, gũgĩũka mwaki, no o nakuo kũu mwakiinĩ MWATHANI ndarĩ kuo. Na rĩĩrĩ, thuutha wa mwaki gũgĩũka kamũgambo gaceke.

13 Rĩrĩa Elija aiguire kamũgambo kau, akĩĩhumbĩra ũthiũ na nguo yake, akiuma na nja ya ngurunga, akĩrũũgama mũromoinĩ wayo. Naake akĩigua mũgambo ũkĩmwarĩria ũkĩmũũria atĩrĩ, “Ũreeka atĩa gũũkũ Elija?”

14 Naake agĩcookia atĩrĩ, “MWATHANI Ngai Mwene Hinya Wothe ndũire ngũtungatagĩra o wee wiki. Rĩu-rĩ, andũ aaku a Isiraeli nĩmatiganĩirie kĩrĩĩkanĩro kĩao nawe, magakĩmomora igongoona ciaku na makooraga anabii aaku oothe. No niĩ nyiiki ndigarĩĩte, no o na niĩ nĩmaranjaria manjũrage.”

15 Naake MWATHANI akĩĩra Elija atĩrĩ, “Cooka werũinĩ ũrĩa ũkuhanĩrĩirie na itũũra rĩa Damasiki, wakinya kuo ũitĩrĩrie Hazaeli maguta atuĩke mũthamaki wa Siria.

16 Ũcooke ũitĩrĩrie Jehu mũrũ wa Nimushi maguta atuĩke mũthamaki wa Isiraeli. Naake Elisha mũrũ wa Shafatu wa kuuma Abeli Mehola ũmũitĩrĩrie maguta atuĩke mũnabii ithenya rĩaku.

17 Na rĩĩrĩ, ũrĩa ũkaahonoka kũũragwo nĩ Hazaeli, akooragwo nĩ Jehu, na ũrĩa ũkaahonoka kũũragwo nĩ Jehu, akooragwo nĩ Elisha.

18 No rĩĩrĩ, nĩngwĩtigĩria andũ ngiri mũgwanja (7,000) gũũkũ Isiraeli; acio nĩ arĩa mehokeete rĩĩtwa rĩakwa, na matarĩ maaturĩria Baali maru kana makĩmĩmumunya.”

Gwĩtwo kwa Elisha

19 Naake Elija agĩgĩkiuma hau, agĩkora Elisha mũrũ wa Shafatu akĩrĩma na mũraaũ wa ndeegwa igĩrĩ, na hau mbere yake nĩhaarĩ na mĩraaũ ĩngĩ ikũmi na ũmwe ya ndeegwa igĩrĩ igĩrĩ. Naake Elija akĩruta nguo yake akĩmĩhumba Elisha.

20 Na ihinda o ro rĩu agĩtiganĩria mũraaũ wake, akĩmũrũmĩrĩra na ihenya akĩmwĩra atĩrĩ, “Njĩtĩkĩria thiĩ ngoigĩre baaba na maitũ ũhoro, njooke njũke tũthiĩ nawe.” Naake Elija akĩmũcookeria atĩrĩ, “Thiĩ ndikũgirĩrĩirie.”

21 Naake Elisha agĩgĩcooka kwĩ mũraaũ wa ndeegwa ciake agĩcithĩnja na akiunanga icooki rĩacio rĩgĩtuĩka ngũ, agĩakia mwaki akĩruga nyama icio. Ciahĩa, akĩhe andũ arĩa maarutaga wĩra naake, nao makĩrĩa. Thuutha wa ũguo, agĩthiĩ akĩrũmĩrĩra Elija akamũtungatagĩre.

Mbaara na Siria

1 Na rĩĩrĩ, Benihadadi mũthamaki wa Siria agĩcookanĩrĩria ita ciake ciothe, na agĩteithĩrĩrio nĩ anene angĩ mĩrongo ĩtatũ na eerĩ marĩ na mbarathi na ngaari ciao cia mbarathi. Nao magĩthiĩ magĩthiũrũrũkĩria itũũra rĩa Samaria makĩrĩtharĩkĩra.

2 Naake akĩrekeria Ahabu mũthamaki wa Isiraeli arekio o kũu itũũrainĩ akeerwo atĩrĩ, “Mũthamaki Benihadadi oiga

3 ũmũhe betha na thahabu yaku, na atumia aaku, o na ciana ciaku iria ng’ima.”

4 Naake Ahabu akĩmacookeria atĩrĩ, “Thiĩi mwĩre mũthamaki Benihadadi mwathi wakwa atĩrĩ, ũguo wothe oiga nĩndeetĩkĩra, niĩ ndĩ wake o hamwe na indo ciakwa.”

5 Nao arekio acio magĩcooka rĩngĩ he Ahabu na ũndũ ũngĩ mwerũ kuuma kũrĩ mũthamaki Benihadadi makĩmwĩra atĩrĩ, “Nĩ ma nĩndĩragũtũmanĩire ũndeehere betha o na thahabu yaku ningĩ o na atumia aaku, o na ciana ciaku.

6 O na kũrĩ ũguo-rĩ, rũũciũ thaa o ta ĩno, nĩngaatũma njaama ciakwa ciũke ibirigiceene nyũmba yaku o na nyũmba cia njaama ciaku ikuue indo ciothe iria cia bata.”

7 Kwahaana ũguo-rĩ, Ahabu agĩĩta atongoria oothe a bũrũri akĩmeera atĩrĩ, “Taroraai mwone atĩ mũndũ ũyũ nĩ haaro arenda gũtũrutĩra. Na rĩĩrĩ, nĩarandũmanĩire akĩenda ndĩmũhe atumia aakwa, ciana ciakwa, o na betha na thahabu yakwa, na ndĩreetĩkĩra.”

8 Nao andũ oothe na atongoria oothe makĩmwĩra atĩrĩ, “Mũndũ ũcio ndũkaamũthikĩrĩrie o na kana ũmũhe kĩndũ.”

9 Hĩndĩ ĩyo Ahabu agĩcookeria arekio a Benihadadi ũhoro makamwĩre atĩrĩ, “Mwathi wakwa mũthamaki, nĩndĩharĩirie gũkũhingĩria ũrĩa wanjathĩĩte njĩke ihinda rĩa mbere, no rĩĩrĩ, ũndũ ũyũ wanjũũria ihinda rĩĩrĩ rĩa keerĩ ũcio ndigwĩka.”

Nao arekio acio magĩthiĩ magĩcookia ũhoro. Naake Benihadadi agĩcookia na ndũmĩrĩri ĩngĩ ĩkuuga atĩrĩ,

10 “Nĩngũtũma thigari cia kũigana imomore itũũra rĩĩrĩ rĩaku, na ikuue mahiga moothe itegũtigia kĩndũ o na kĩmwe. Ngai ironjũraga ingĩaga kũhingia ũguo!”

11 Naake Ahabu agĩcookia atĩrĩ, “Mwĩreei atĩrĩ, mũthigari etĩĩaga arĩĩkia kũhootana mbaarainĩ, no ti atahootanĩĩte.”

12 Naake Benihadadi agĩkinyĩrio ũhoro ũcio o rĩrĩa we na athamaki arĩa angĩ maamũteithagĩrĩria maarĩ hemainĩ ciao makĩnyua njoohi. Naake aigua ũguo akĩmeera atĩ o mũndũ aikare handũ haake ehaarĩirie gũtharĩkĩra itũũra. Nao makĩhaarĩria nĩguo makahũũre itũũra rĩa Samaria.

13 Na ihinda o rĩu mũnabii ũmwe agĩthiĩ kwĩ Ahabu akĩmwĩra atĩrĩ, “Ahabu, MWATHANI aroiga atĩrĩ, ‘Ndũgeetigĩre ita icio o na angĩkorwo nĩguo cingĩhĩĩte. Ũũmũũthĩ nĩngũkũhe hinya wa gũcihoota, nawe ũkĩmenye atĩ nĩ niĩ MWATHANI.’ ”

14 Naake Ahabu akĩũria mũnabii ũcio atĩrĩ, “Nũũ ũkũũhootanĩra?”

Naake mũnabii ũcio akĩmũcookeria atĩrĩ, “MWATHANI aroiga atĩ ũkũhũthĩra thigari cia aanake itongoreetio nĩ anene a ng’ongo cia bũrũri waku.” Ahabu akĩmũũria rĩngĩ atĩrĩ, “Nũũ ũkwambĩrĩria mbaara?” Naake mũnabii akĩmũcookeria, “Nĩ we.”

15 Naake mũthamaki agĩcookanĩrĩria thigari cia aanake magana meerĩ na mĩrongo ĩtatũ na eerĩ (232) arĩa maarĩ atongoria a ng’ongo. Ningĩ agĩcooka agĩcookanĩrĩria mbũtũ ya thigari cia Isiraeli ngiri mũgwanja (7,000) cia arũme.

16 Nao makiumagara gũtharĩkĩra mathaa ma mĩaraho o hĩndĩ ĩrĩa Benihadadi na athamaki mĩrongo ĩtatũ na eerĩ, arĩa mamũteithagĩrĩria maanyuaga njoohi hemainĩ ciao.

17 Nacio thigari cia aanake ikĩambĩrĩria gũtharĩkĩra. Naake Benihadadi nĩarekeetie athigaani, nao makĩmũcookeria ũhoro makĩmwĩra atĩ kwĩ na mbũtũ ya thigari yoimaga Samaria.

18 Naake Benihadadi agĩcookia atĩrĩ, “Angĩkorwo mookĩĩte na haaro, o na kana na thaayũ, manyiiteei me muoyo.”

19 Nao arĩa maambĩrĩirie gũtharĩkĩra nĩ thigari cia aanake marũmĩrĩirwo nĩ mbũtũ ya thigari cia Isiraeli.

20 Na o mũndũ akĩũraga mũndũ ũrĩa marũaga naake. Nao andũ a Siria makĩũra, nao Aisiraeli makĩmateng’eria mũno. No Benihadadi mũthamaki wa Siria akĩhaica mbarathi agĩthara me hamwe na thigari ciake cia mbarathi.

21 Naake Ahabu mũthamaki wa Isiraeli akiumagara akĩanangambarathi nyingĩ, o hamwe na ngaari cia mbarathi na akĩhoota andũ a Siria mũno.

22 Naake mũnabii ũrĩa, agĩkuhĩrĩria mũthamaki wa Isiraeli akĩmwĩra atĩrĩ, “Thiĩ ũkeehotore na ũkeebange wega ũrĩa ũgeeka nĩ ũndũ kĩambĩrĩria kĩa mwaka ũyũ ũngĩ mũthamaki wa Asiria nĩagaagũũkĩrĩra ahũũrane nawe rĩngĩ.”

Andũ a Siria gũtharĩkĩra hĩndĩ ya keerĩ

23 Hĩndĩ ĩyo njaama cia mũthamaki Benihadadi ikĩmwĩra atĩrĩ, “Ngai cia andũ a Isiraeli nĩ ngai cia irĩmainĩ na nĩkĩo maatũhootire. Kwoguo, reke tũkarũĩre nao kũndũ kwaraganu na nĩ ma nĩtũkũmakĩria hinya.

24 Na wĩke atĩrĩ, weherie anene acio mĩrongo ĩtatũ na eerĩ o mũndũ kuuma handũ haake, ũcookie anene a mbũtũ cia ita ithenya rĩao.

25 Ningĩ ũcooke wĩthondekere mbũtũ ĩngĩ nene o ta iria ya gũtiganĩirie, na mbarathi na ngaari cia mbarathi ciigana o ta cia hĩndĩ ya mbaara ya mbere. Tũcooke tũkarũĩre nao kũrĩa kwaraganu na nĩ ma nĩtũkũmahoota.”

Naake mũthamaki Benihadadi agĩĩtĩkania nao, akĩrũmĩrĩra mataaro maao.

26 Na rĩĩrĩ, kĩambĩrĩria kĩa mwaka ũyũ ũngĩ Benihadadi akĩhaarĩria ita ciake cia andũ a Siria, akiumagara magĩthiĩ itũũra rĩa Afeku nĩguo makahũũrane na Aisiraeli.

27 Nao Aisiraeli nĩmaarĩĩkĩĩtie kwĩyoha indo cia mbaara na makeehaarĩria; kwoguo makiumagara nĩ geetha makang’ethanĩre. Nao makĩũmba itutu igĩrĩ mang’ethanĩire na andũ a Siria. Nao Aisiraeli moonekaga ta tũrũũru twĩrĩ twa mbũri maigananĩĩtio na andũ a Siria, arĩa maiyũrĩĩte kũndũ guothe.

28 Na rĩĩrĩ, mũnabii agĩthiĩ he mũthamaki Ahabu akĩmwĩra atĩrĩ, “MWATHANI aroiga atĩrĩ, ‘Tondũ andũ a Siria maroiga atĩ ndĩ Ngai wa irĩmainĩ na ti Ngai wa kũrĩa kwaraganu-rĩ, nĩngũneana mbũtũ ĩno yao mookoinĩ maaku na hĩndĩ ĩyo wee na andũ aaku mũkĩmenye atĩ niĩ nĩ niĩ MWATHANI.’ ”

29 Nao Aisiraeli na andũ a Siria magĩikara hemainĩ ciao mang’ethanĩire handũ ha mĩthenya mũgwanja. Naguo mũthenya wa mũgwanja mbaara ĩkĩambĩrĩria kũrũo. Nao Aisiraeli makĩũraga thigari cia Siria ngiri igana rĩmwe (100,000).

30 Nao arĩa maatigarire makĩũrĩra itũũrainĩ rĩa Afeku kũrĩa maagwĩrĩirwo nĩ rũthingo, magĩkua andũ ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na mũgwanja (27,000). Naake Benihadadi akĩũra agĩthiĩ itũũrainĩ akĩhitha handũ heehithĩĩte mũno o kũu nyũmba thĩinĩ.

31 Hĩndĩ ĩyo njaama ciake igĩthiĩ harĩ we ikĩmwĩra atĩrĩ, “Nĩtũiguĩte atĩ athamaki a Isiraeli nĩ andũ marĩ tha nyingĩ. Nĩ ũndũ ũcio twagũthaitha ũtwĩtĩkĩrie twĩyohe nguo cia makũnia njohero na twĩrigiicĩrie mĩkanda ngingo tũthiĩ harĩ mũthamaki wa Isiraeli, no gũkorwo hiihi ndegũtũũraga.”

32 Kwoguo makĩyoha makũnia njohero na makĩrigiicĩria mĩkanda ngingo magĩthiĩ harĩ Ahabu mũthamaki wa Isiraeli makĩmwĩra atĩrĩ, “Ndungata yaku Benihadadi nĩragũthaitha ndũkaamĩũrage.”

Naake Ahabu akĩmooria atĩrĩ, “Arĩ o muoyo hiihi? Angĩkorwo e muoyo nĩ wega! Ũcio-rĩ nĩ ta mũrũ wa baaba!”

33 Nacio njaama cia Benihadadi ciaikarĩĩte irorereirie cione kana Ahabu nĩ egwĩka gĩĩko gĩa thaayũ, na rĩrĩa maiguire oiga “Mũrũ wa baaba” ciugo icio magĩciamũkĩra na ihenya; makiuga atĩrĩ, “O ta ũguo woiga nĩ ma Benihadadi nĩ mũrũ wa thooguo!”

Naake akĩmeera atĩrĩ, “Thiĩ mũmũreehe” Na rĩrĩa Benihadadi aakinyire, Ahabu akĩmũhaicia thĩinĩ wa ngaari yake ya mbarathi.

34 Hĩndĩ ĩyo Benihadadi akĩmwĩra atĩrĩ, “Matũũra moothe marĩa baaba aatuunyĩĩte thooguo nĩngũgũcookeria, na no wĩthondekithĩrie kũndũ kwa wonjoria kũu Damasiki o ta ũrĩa baaba eethondekithĩirie Samaria.”

Naake Ahabu akĩmũcookeria atĩrĩ “Tondũ nĩtwaiguanĩra ũguo nawe, nĩngũkũrekereria ũthiĩ.”

Magĩthondeka kĩrĩĩkanĩro, naake Ahabu agĩcooka akĩrekereria Benihadadi ethiĩre.

Mũnabii kũmenereria Ahabu

35 Na rĩĩrĩ, mũndũ ũmwe wa gĩkundi kĩa anabii, akĩĩra ũrĩa ũngĩ ũrĩa aathĩĩtwo nĩ MWATHANI atĩrĩ, “Ndagũthaitha ngũtha.” Naake akĩrega.

36 Naake mũndũ ũcio akĩmwĩra atĩrĩ, “Tondũ nĩwakararia watho wa MWATHANI, ngũkwĩra atĩrĩ, o rĩu warĩĩkia kũndiga ũthiĩ, ũkũũragwo nĩ mũrũũthi.” Na arĩĩkia gũthiĩ, agĩkorererwo nĩ mũrũũthi ũkĩmũũraga.

37 Naake mũnabii ũcio agĩthiĩ akĩĩra ũngĩ atĩrĩ, “Ndagũthaitha ngũtha.” Naake mũndũ ũcio ũngĩ akĩmũgũtha na hinya akĩmũtiihia.

38 Naake mũnabii ũcio akĩyoha na gĩtambaya ũthiũ nĩguo egarũre mũhianĩre wake, agĩthiĩ akĩrũũgama handũ njĩrainĩ agĩeterera mũthamaki wa Isiraeli akĩhĩtũka.

39 Na rĩĩrĩ, hĩndĩ ĩrĩa mũthamaki aahĩtũkaga, mũnabii ũcio akĩmwanĩrĩra akĩmwĩra atĩrĩ, “Mwathi wakwa mũthamaki, nĩkũrũa ngũrũagĩra kũrĩa mbaara ĩkũrũrĩire, hĩndĩ ĩrĩa mũthigari ũmwe andeeheire thũ amĩnyiitĩĩte anjĩĩra atĩ ndĩmĩmenyerere. Anjĩĩra atĩ ingĩũra, nĩkũũragwo ngooragwo kana ndĩhe baĩni ya icunjĩ cia betha ngiri ithatũ (3,000).

40 Na rĩĩrĩ, mwathi wakwa mũthamaki, tondũ wa ũrĩa nyuma na mĩhang’o mĩingĩ, mũndũ ũcio akĩũra.”

Naake Ahabu mũthamaki wa Isiraeli akĩmũcookeria atĩrĩ, “Wee nĩ we wetuĩra ciira waku, na nĩwagĩrĩirwo nĩkũrĩha na kĩrĩa ũtwĩrĩirwo.”

41 Naake mũndũ ũcio akĩeheria gĩtambaya kĩrĩa eyoheete ũthiũ nakĩo, naake mũthamaki akĩmũmenya o rĩmwe atĩ nĩ ũmwe wa gĩkundi kĩa anabii.

42 Hĩndĩ ĩyo mũnabii akĩĩra mũthamaki atĩrĩ, “MWATHANI oigĩĩte ũũ: ‘Tondũ nĩwareka mũndũ ũrĩa ndoigĩĩte ooragwo oore, we mwene nĩ we ũkũũragwo handũ haake, nayo mbũtũ yaku ya thigari ĩniinwo handũ ha mbũtũ yake.’ ”

43 Naake mũthamaki Ahabu agĩkĩinũka gwake mũciĩ Samaria e na kĩeha mũno o na arĩ mũritũhĩre ngoro.

Mũgũnda wa Nabothu wa mĩthabibũ

1 Na rĩĩrĩ, kũu Jezireeli hakuhĩ na nyũmba ya mũthamaki Ahabu, nĩhaarĩ na mũgũnda wa mĩthabibũ wa mũndũ wetagwo Nabothu.

2 Mũthenya ũmwe Ahabu agĩĩkĩra Nabothu atĩrĩ, “Njĩtĩkĩria mũgũnda ũyũ waku wa mĩthabibũ ndĩũtue wa kũhanda mboga nĩ ũndũ wĩ hakuhĩ mũno na mũciĩ wakwa. Nĩngũcooka ngũhe mũgũnda ũngĩ mwega wa kũhanda mĩthabibũ, o na kana ũngĩenda nĩngũũgũra na thogora mwega.”

3 Naake Nabothu agĩcookeria mũthamaki atĩrĩ, “Mũgũnda ũyũ wa mĩthabibũ nĩ igai ndagaĩirwo nĩ maithe maakwa. Nĩ ũndũ ũcio MWATHANI arongirĩrĩria gwĩka ũguo!”

4 Naake Ahabu akĩinũka gwake mũciĩ araakarĩĩte mũno o na arĩ mũritũhĩre ngoro nĩ ũndũ wa macookio macio acookeirio nĩ Nabothu. Naake agĩkoma ũrĩrĩ wake aroreete rũthingoinĩ na akĩrega kũrĩa irio.

5 Naake Jezebeli mũtumia wake agĩthiĩ harĩ we akĩmũũria atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gũkũritũhĩire ũguo nginya ũkaaga kũrĩa irio?”

6 Naake akĩmũcookeria atĩrĩ, “Nĩ ũndũ wa macookio marĩa Nabothu anjookeirie. Tondũ rĩĩrĩ, ngwendaga kũgũra mũgũnda ũrĩa wake wa mĩthabibũ, o na kana ndĩmũkũũranĩrie na ũngĩ angĩenda, no naake aarega naguo.”

7 Naake Jezebeli mũtumia wake akĩmũcookeria atĩrĩ, “Githĩ ti we wathanaga gũũkũ Isiraeli? Gĩũkĩre ũrĩe irio na wĩkenie. Mũgũnda wa Nabothu ũcio Mũjezireeli nĩ niĩ ngũkũhe!”

8 Tondũ ũcio Jezebeli akĩandĩka marũa, akĩmeekĩra thaĩri ya Ahabu na akĩmeekĩra mũhũũri wa Ahabu, akĩmatũmĩra njaama ciothe o na atongoria a bũrũri ũcio arĩa maarĩ igweta arĩa maatũũranagia na Ahabu.

9 Marũa macio maandĩĩkĩĩtwo ũũ: “Anĩrĩraai atĩ andũ macookanĩrĩre hamwe mehinge kũrĩa irio, na mũhe Nabothu handũ ha gĩtĩĩo.

10 Ningĩ mũcooke mũige andũ eerĩ aaganu nĩguo mang’ethanĩre naake mamũthitange atĩ Nabothu nĩarumĩĩte Ngai o na akaruma mũthamaki. Mũcooke mũmuumagarie nja ya itũũra mũmũhũũre na mahiga nyuguto akue.”

11 Nacio njaama icio na athuuri arĩa maarĩ igweta a kũu Jezireeli magĩĩka o ta ũrĩa Jezebeli aathanĩĩte.

12 Magĩgĩkĩanĩrĩra mũthenya wa kwĩhinga kũrĩa irio. Magĩgĩĩta andũ oothe mooke hamwe na makĩhe Nabothu handũ ha gĩtĩĩo.

13 Na rĩĩrĩ, andũ arĩa eerĩ aaganu, magĩthitanga Nabothu andũ oothe makĩiguaga, makiuga atĩ nĩarumĩĩte Ngai o na akaruma mũthamaki. Hĩndĩ o ro ĩyo akiumagario nja ya itũũra akĩhũũrwo na mahiga nyuguto, agĩkua.

14 Naake Jezebeli agĩtũmanĩrwo akĩĩrwo atĩrĩ, “Nabothu nĩahũũrĩĩtwo na mahiga na nĩakuĩte.”

15 Na rĩĩrĩ, Jezebeli arĩĩkia kũmenyithio atĩ Nabothu nĩakuĩte, akĩĩra Ahabu atĩrĩ, “Ũkĩra wĩyoere mũgũnda wa Nabothu wa mĩthabibũ ũrĩa araaregire gũkwenderia tondũ ndarĩ muoyo nĩakuĩte!”

16 Naake Ahabu arĩĩkia kũigua atĩ Nabothu ndarĩ ho nĩakuĩte agĩũkĩra o rĩmwe, agĩthiĩ kwĩyoera mũgũnda ũcio wa mĩthabibũ wa Nabothu ũrĩa Mũjezireeli.

17 Naake MWATHANI akĩarĩria Elija mũnabii ũrĩa woimĩĩte itũũra rĩa Tishibi akĩmwĩra atĩrĩ,

18 “Ũkĩra ũthiĩ Samaria na nĩũgũkora mũthamaki Ahabu kuo. Ũkũmũkora mũgũndainĩ wa Nabothu wa mĩthabibũ tondũ nĩehaarĩirie kũwĩyoera ũtuĩke wake.

19 Ũkĩmwĩre atĩ niĩ MWATHANI ndooria atĩrĩ, ‘Kaĩ ũrakĩũragire mũndũ, o na nacio indo ciake ũcooke ũikuue?’ Ũcooke ũmwĩre niĩ MWATHANI ndoiga ũũ, ‘O harĩa ngui ciracũnĩire thakame ya Nabothu, no ho igaacũnĩra yaku o na we.’ ”

20 Naake Ahabu rĩrĩa oonire Elija akĩmũũria atĩrĩ, “Kaĩ wangorerera wee thũ ĩno yakwa?” Naake Elija akĩmũcookeria atĩrĩ, “Ĩĩ nĩndagũkorerera tondũ nĩwĩhaarĩirie gũthiĩ na mbere gwĩka maũndũ moothe marĩa matakenagia MWATHANI.

21 Nĩ ũndũ ũcio MWATHANI arakwĩra atĩrĩ, ‘Nĩngũkũreehithĩria mũthiro. Wee-rĩ, nĩndĩhaarĩirie gũkweheria uume mbere yakwa, na ningĩ njooke niine arũme oothe a mũciĩ waku arĩa ngombo o na arĩa matarĩ ngombo.

22 Mũciĩ waku ũkahaana o ta mũciĩ wa Jeroboamu mũrũ wa Nebati kana ta mũciĩ wa Baasha mũrũ wa Ahija, nĩ ũndũ nĩũndaakarĩĩtie nĩgũtũma Aisiraeli meehie.’

23 Ningĩ ha ũhoro wa Jezebeli, MWATHANI oigĩĩte atĩ ũcio akaarĩĩrwo nĩ ngui itũũrainĩ rĩa Jezireeli.

24 Na rĩĩrĩ, mũndũ o wothe wa nyũmba yaku ũrĩa ũgaakuĩra itũũrainĩ, ũcio akaarĩĩo nĩ ngui, na ũrĩa ũgaakuĩra gĩthakainĩ, ũcio naake akaarĩĩo nĩ nyoni cia rĩerainĩ.”

25 (Na rĩĩrĩ, gũtiacookire kuonekana mũndũ ũngĩ werutanĩirie gwĩka waganu mũingĩ maithoinĩ ma MWATHANI ta Ahabu na nĩ mũtumia wake Jezebeli wamũtaaraga gwĩka ũguo.

26 Ningĩ agĩĩka meehia ma gĩconoko kĩnene nĩ ũndũ wa gũthaathaiya mĩhianano o ta ũrĩa Aamori meekaga arĩa MWATHANI aingatire meehere bũrũriinĩ wao nĩguo Aisiraeli matũũre kuo.)

27 Na rĩĩrĩ, rĩrĩa Ahabu aiguire ciugo icio, agĩtembũranga nguo ciake, na agĩĩkĩra nguo cia ikũnia. Ningĩ akĩĩhinga kũrĩa irio na agĩkomera nguo cia makũnia agĩikara atukĩĩte gĩthiithi na aritũhĩirio mũno ngoro.

28 Naake MWATHANI akĩarĩria Elija akĩmũũria atĩrĩ,

29 “Elija, nĩũrĩĩkĩĩtie kuona ũrĩa Ahabu enyiihĩĩtie mbere yakwa? Tondũ wa kwĩnyiihia kũu gwake ndikũreehe mũthiro hĩndĩ ĩno arĩ muoyo. No rĩĩrĩ, matukũinĩ ma mũũrũwe nĩrĩo ngaareehere mũciĩ wake mũthiro ũcio.”

Mũnabii Mikaya gũkaania Ahabu

1 Na rĩĩrĩ, andũ a Siria na a Isiraeli magĩikarania na thaayũ handũ ha mĩaka ĩĩrĩ.

2 No rĩĩrĩ, mwakainĩ wa gatatũ Jehoshafatu mũthamaki wa Juda agĩthiĩ kuona Ahabu mũthamaki wa Isiraeli.

3 Naake Ahabu mũthamaki wa Isiraeli akĩĩra njaama ciake atĩrĩ, “Nĩmũũĩ atĩ itũũra rĩa Ramothu bũrũriinĩ wa Gileadi nĩ riitũ. Nĩ kĩĩ gĩtũmĩĩte tũikare ũguo twĩrigĩĩtwo tũtegwĩka ũndũ o na ũmwe wa kũrĩruta mookoinĩ ma mũthamaki wa Siria?”

4 Hĩndĩ ĩyo Ahabu akĩũria Jehoshafatu atĩrĩ, “Nĩũgũtwarana na niĩ tũgatharĩkĩre Ramothu?”

Naake Jehoshafatu akĩmũcookeria atĩrĩ, “Nĩndĩhaarĩirie angĩkorwo nĩwĩhaarĩirie. Ningĩ thigari ciakwa, o na thigari ciakwa cia mbarathi nĩcihaarĩirie.”

5 Jehoshafatu agĩcooka akĩĩra Ahabu mũthamaki wa Isiraeli atĩrĩ, “Reke twambe tũũrie MWATHANI rũũtha mbere ya gwĩka ũguo.”

6 Kwoguo Ahabu agĩĩta anabii ta magana mana (400) akĩmooria atĩrĩ, “Nĩ wega thiĩ ngatharĩkĩre itũũra rĩa Ramothu kana aaca?”

Nao makĩmũcookeria atĩrĩ, “Thiĩ ũkarĩtharĩkĩre MWATHANI nĩegũkũhe ũhootani.”

7 No naake Jehoshafatu akĩũria atĩrĩ, “Gũũkũ-rĩ, kwĩ na mũnabii ũngĩ wa MWATHANI tũngĩhooya kĩrĩra?”

8 Ahabu agĩcookeria Jehoshafatu atĩrĩ, “Kwĩ na ũmwe ũtigarĩĩte, naake eetagwo Mikaya mũrũ wa Imula. No nĩndĩmũthũire tondũ ndarathaga maũndũ meega mangoniĩ tiga o marĩa mooru.”

Naake Jehoshafatu akĩmũcookeria atĩrĩ, “ndwagĩrĩirwo nĩkuuga ũguo.”

9 Hĩndĩ ĩyo Ahabu agĩtũma mũnjaama ũmwe wake akĩmwĩra atĩrĩ, “Thiĩ ũgĩĩre Mikaya mũrũ wa Imula na ihenya.”

10 Hĩndĩ ĩyo athamaki acio eerĩ magĩkorwo meehumbĩĩte nguo ciao cia ũthamaki magaikarĩra itĩ ciao cia ũthamaki. Nao maarĩ kĩhuuhĩroinĩ kĩa ngano hau kĩhingoinĩ gĩa itũũra rĩa Samaria, nao anabii oothe nĩkũratha maarathaga maũndũ marĩ mbere yao.

11 Na ũmwe wao, wetagwo Zedekia mũrũ wa Kenaana agĩthondeka hĩa cia cuuma akĩĩra Ahabu atĩrĩ, “MWATHANI arakwĩra atĩrĩ, ‘Ũkaahũũra andũ a Siria na hĩa ici kinya ũmahoote biũ.’ ”

12 Na rĩĩrĩ, anabii acio angĩ makĩratha ũhoro o ta ũcio Zedekia aarathĩĩte makiuga atĩrĩ, “Thiĩ ũgatharĩkĩre Ramothu na nĩũkũhootana. MWATHANI-rĩ, nĩegũkũhe ũhootani.”

13 Na ihinda o rĩu mũnjaama ũrĩa wagĩrire Mikaya akĩmwĩra atĩrĩ, “Tarora wone atĩ anabii oothe mararatha maũndũ meega makoniĩ mũthamaki. O na we-rĩ, noguo wagĩrĩirwo nĩgwĩka.”

14 No naake Mikaya akiuga atĩrĩ, “O ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo-rĩ, ũrĩa ekũnjĩĩra noguo nguuga!”

15 Na rĩrĩa aathiire he mũthamaki, Ahabu akĩmũũria atĩrĩ, “Mikaya, nĩ wega niĩ na mũthamaki Jehoshafatu tũthiĩ tũgatharĩkĩre itũũra rĩa Ramothu kana aaca?”

Naake Mikaya akĩmũcookeria atĩrĩ, “Thiĩi mũgatharĩkĩre! Nĩ ma nĩmũkũhootana. MWATHANI nĩekũmũhe ũhootani.”

16 Naake Ahabu akĩmũcookeria atĩrĩ, “Menyerera mũno atĩ hĩndĩ ĩrĩa ũkũnjarĩria ũkĩgwetaga rĩĩtwa rĩa MWATHANI waragie ũhoro wa ma! Ũkwenda ngwĩre ũguo maita maigana?”

17 Naake Mikaya akĩmũcookeria atĩrĩ, “Njikĩĩtie maitho irĩmainĩ ngoona mbũtũ ya ita cia Isiraeli ihurunjĩĩtwo ta ng’ondu itarĩ na mũrĩithi. Naake MWATHANI anjĩĩra atĩrĩ, ‘Andũ aya matirĩ na mũtongoria; reke mainũke kwao na thaayũ.’ ”

18 Hĩndĩ ĩyo Ahabu mũthamaki wa Isiraeli akĩĩra Jehoshafatu atĩrĩ, “Githĩ ndikwĩrire atĩ ndangĩratha ũndũ mwega ũngoniĩ? Ũyũ-rĩ, arathaga o ũũru mũtheri.”

19 Naake Mikaya agĩthiĩ na mbere kwaria akiuga atĩrĩ, “Rĩu thikĩrĩria ũrĩa MWATHANI aroiga! Niĩ nĩndĩroonire MWATHANI aikarĩire gĩtĩ gĩake kĩa ũthamaki kũu igũrũ na athiũrũrũkĩirio nĩ araika aake oothe.

20 MWATHANI arooria atĩrĩ, ‘Nũũ ũgũthiĩ kũheenereria Ahabu nĩguo athiĩ Ramothu akooragĩrwo kuo?’ Nao araika acio maracookia ũndũ ngũũrani ngũũrani.

21 Hĩndĩ ĩyo roho ũmwe ũrathengerera MWATHANI ũroiga atĩrĩ, ‘Nĩ niĩ ngũthiĩ kũmũheenereria.’ Naake MWATHANI arooria roho ũcio atĩrĩ,

22 ‘Ũgũthiĩ kũmũheenereria atĩa?’ Naguo roho ũcio ũracookia atĩrĩ, ‘Nguumagara thiĩ ngatũme anabii oothe a Ahabu mamũheenererie.’ Naake MWATHANI areera roho ũcio atĩrĩ, ‘Umagara ũkamũheenererie na nĩũkũhootana.’ ”

23 Naake Mikaya akĩrĩĩkia na kuuga atĩrĩ, “Ũguo nĩguo gwĩkĩkĩĩte. MWATHANI nĩatũmĩĩte anabii aya aaku oothe makũheenererie. No naake we mwene nĩatuĩte atĩ no ũgũkorererwo nĩ mũthiro!”

24 Hĩndĩ ĩyo mũnabii Zedekia agĩkuhĩrĩria Mikaya akĩmũgũtha rũhĩ, akĩmũũria atĩrĩ, “Nĩ ta rĩ roho wa MWATHANI aanandiganĩria agooka gũkwarĩria?”

25 Naake Mikaya akĩmũcookeria atĩrĩ, “Nĩũrĩmenya ũhoro ũcio wega rĩrĩa ũrĩthiĩ nyũmba thĩinĩkwĩhitha harĩa hegitĩĩtie mũno.”

26 Hĩndĩ ĩyo Ahabu agĩatha mũtongoria ũmwe wake atĩrĩ, “Nyiita Mikaya ũmũtware kwa Amoni ũrĩa mũnene wa itũũra, na kwĩ Joashu mũrũ wa mũthamaki.

27 Meere mamũhingĩre njeera na mamũheage mũgate na maaĩ o nginya rĩrĩa ngaacooka na thaayũ.”

28 Naake Mikaya akĩmwĩra atĩrĩ, “Ũngĩgaacooka na thaayũ, no gũtwĩkire ti MWATHANI ũhũthĩrĩĩte ngĩaria.” Ningĩ agĩcooka akĩĩra anabii acio atĩrĩ, “O na inyuothe nĩmweiguĩra.”

Ahabu gũkua

29 Thuutha ũcio Ahabu mũthamaki wa Isiraeli na Jehoshafatu mũthamaki wa Juda makiumagara magĩthiĩ gũtharĩkĩra itũũra rĩa Ramothu bũrũriinĩ wa Gileadi.

30 Naake Ahabu akĩĩra Jehoshafatu atĩrĩ, “Wona twoimagara tũthiĩ mbaarainĩ, niĩ nĩkwĩgarũra ngwĩgarũra ũrĩa haana nĩguo ndikaamenyeke, no wee ĩkĩra nguo ciaku cia ũthamaki.” Nĩ ũndũ ũcio mũthamaki wa Isiraeli agĩthiĩ mbaarainĩ egarũrĩĩte ũrĩa aahaanaga.

31 Naake mũthamaki wa Siria nĩathĩĩte anene mĩrongo ĩtatũ na eerĩ a ngaari ciake cia mbarathi akameera atĩ matigatharĩkĩre mũndũ ũngĩ o wothe o tiga mũthamaki wa Isiraeli.

32 Kwoguo rĩrĩa moonire mũthamaki Jehoshafatu, magĩciiria atĩ nĩwe mũthamaki wa Isiraeli, magĩkĩmũgarũrũkĩra nĩguo mamũtharĩkire. Na rĩrĩa aakaire,

33 magĩkũũrana o rĩmwe atĩ ti we mũthamaki wa Isiraeli magĩtigana naake.

34 No rĩĩrĩ, mũthigari ũmwe wa ita cia Siria agĩikia mũguĩ o ũguo, akĩrathĩra mũthamaki Ahabu o magathĩkanĩroinĩ ma nguo ciake cia mbaara. Naake Ahabu agĩkaya akiuga atĩrĩ, “Hĩ ndĩkũrathwo!” Agĩkĩĩra mũtwari wa ngaari yake ya mbarathi atĩrĩ, “Garũra ngaari ũndute mbaarainĩ!”

35 Nayo mbaara ĩgĩkĩrĩrĩria gũthiĩ na mbere, naake Ahabu agĩtinda atiirĩrĩirwo ngaariinĩ yake ya mbarathi acũũthĩrĩirie thigari cia Siria. Naho handũ hau aatiihĩĩtio hakiura thakame mũno o nginya ĩkĩnyaaga kũu thĩinĩ wa ngaari yake. Na hwaĩinĩ agĩkua.

36 Na riũa rĩgĩthiĩ gũthũa, gũkĩanĩrĩrwo na mũgambo mũnene kũu mbũtũinĩ ya ita cia Isiraeli atĩrĩ,

“Inyuothe mũndũ o mũndũ nĩainũke bũrũriinĩ wake na itũũrainĩ rĩake!”

37 Ũguo nĩguo mũthamaki Ahabu aakuire, agĩgĩtwarwo Samaria, agĩthikwo kuo.

38 Nayo ngaari yake ya mbarathi makĩmĩthambĩria kariainĩ ga kũu Samaria, nayo thakame yake ĩgĩcũnĩrwo nĩ ngui kuo. Ningĩ aka a maraaya o nao magĩĩthamba na maaĩ macio o ta ũrĩa MWATHANI oigĩĩte.

39 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Ahabu eekire o na ũhoro wa nyũmba yake ya mĩguongo ĩrĩa aakithĩĩtie, o na wa matũũra marĩa moothe aakithĩĩtie-rĩ, maandĩĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

40 Naake Ahabu arĩĩkia gũkua Ahazia mũũrũwe agĩthamaka ithenya rĩake.

Jehoshafatu mũthamaki wa Juda

41 Na rĩĩrĩ, mwakainĩ wa ĩna wa ũthamaki wa Ahabu mũthamaki wa Isiraeli, Jehoshafatu agĩtuĩka mũthamaki wa Juda.

42 Naake aarĩ wa mĩaka mĩrongo ĩtatũ na ĩtaano hĩndĩ ĩyo na agĩthamaka kũu Jerusalemu mĩaka mĩrongo ĩĩrĩ na ĩtaano. Nyina eetagwo Azuba, mwarĩ wa Shilihi.

43 Naake agĩgĩĩka maũndũ meega ma gũkenia MWATHANI o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ ithe Asa. No rĩĩrĩ, kũndũ kũrĩa gũtũũgĩru kũrĩa gwathaathayagĩrio mĩhianano gũtiigana kweherio, na ningĩ andũ no maathiaga na mbere kũrutĩra magongoona na gũcinĩra ũbaani kuo.

44 Naake Jehoshafatu agĩthondeka kũgĩe na thaayũ gatagatĩinĩ gaake na mũthamaki wa Isiraeli.

45 Na rĩĩrĩ, maũndũ marĩa mangĩ Jehoshafatu eekire, ũcamba wake ũrĩa oonanirie, na ũhoro wa mbaara iria aarũire maandĩĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Juda.

46 Naake agĩthengia biũ bũrũriinĩ ũcio matigari ma ũmaraaya wa arũme na wa andũ a nja arĩa matigarĩĩte o kuuma hĩndĩ ya ũthamaki wa ithe.

47 Na rĩĩrĩ, bũrũriinĩ wa Edomu gũtiarĩ na mũthamaki, tiga o mũikarĩrĩria wathuurĩĩtwo nĩ Jehoshafatu mũthamaki wa Juda.

48 Naake Jehoshafatu agĩthondekithia meeri cia gũthiaga Ofiri kũgĩĩra thahabu, no itiathire nĩ ũndũ ciathũũkĩire Ezionigeberi.

49 Hĩndĩ ĩyo Ahazia mũthamaki wa Isiraeli akĩmwĩra areke ndungata ciake itwarane na ndungata cia Jehoshafatu, no Jehoshafatu akĩrega.

50 Naake Jehoshafatu agĩkua, agĩthikwo mbĩĩrĩrainĩ cia athamaki kũu itũũrainĩ rĩa Daudi; naake Jehoramu mũũrũwe agĩthamaka ithenya rĩake.

Ahazia mũthamaki wa Isiraeli

51 Na rĩĩrĩ, mwakainĩ wa ikũmi na mũgwanja wa ũthamaki wa Jehoshafatu mũthamaki wa Juda, Ahazia mũrũ wa Ahabu agĩtuĩka mũthamaki wa Isiraeli. Naake agĩthamakĩra Aisiraeli mĩaka ĩĩrĩ arĩ Samaria.

52 Agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru maithoinĩ ma MWATHANI o ta marĩa meekĩĩtwo nĩ ithe Ahabu na nyina Jezebeli o na Jeroboamu mũrũ wa Nebati ũrĩa watũmire Aisiraeli meehie.

53 Naake agĩgĩthaathaiya Baali na akĩmĩtungatĩra, ningĩ o ta ũrĩa ithe eekĩĩte akĩrurumũkia maraakara ma MWATHANI, Ngai wa Isiraeli.

Gũtaarĩria

Ibuku rĩa Keerĩ rĩa Athamaki rĩheanĩĩte ũhoro wa maũndũ marĩa meekĩkire hĩndĩ ya moothamaki marĩa meerĩ ma Aisiraeli kuuma harĩa ibuku rĩa Mbere rĩa Athamaki rĩkinyĩĩtie ũhoro ũcio. Ibuku rĩĩrĩ rĩahota kũgayanio icunjĩ igĩrĩ: (1) Maũndũ marĩa meekĩkire thĩinĩ wa moothamaki macio meerĩ kuuma mwaka wa 850 mbere ya gũciarwo kwa Jesũ Kristũ o nginya rĩrĩa itũũra rĩa Samaria rĩang’aũranirio na ũthamaki wa na rũgongo ũkĩharaganio mwaka wa 722 mbere ya gũciarwo kwa Jesũ Kristũ. (2) Maũndũ marĩa meekĩkire thĩinĩ wa ũthamaki wa Juda kuuma rĩrĩa ũthamaki wa Isiraeli wangaũranirio o nginya rĩrĩa itũũra rĩa Jerusalemu rĩanangirwo na rĩgĩtuunyanwo nĩ mũthamaki Nebukadinezaru wa Babiloni mwaka wa 586 mbere ya gũciarwo kwa Jesũ Kristũ. Ibuku rĩĩrĩ rĩrĩĩkĩrĩirie na kũheana ũhoro wa Gedalia ta barũũthi wa Juda rĩrĩa yathagwo nĩ Ababilonia. Ningĩ rĩkaheana ũhoro wa kũrekererio kwa Jehoiakini mũthamaki wa Juda kuuma njeera ya Babiloni.

Maũndũ macio moothe meekĩkire bũrũriinĩ nĩ ũndũ wa athamaki na andũ a Juda na a Isiraeli kwaga gũkorwo marĩ ehokeku. Kwanangwo kwa itũũra rĩa Jerusalemu, o na gũthaamio kwa andũ aingĩ a Juda, nĩkuo kwarĩ ũgarũrũku mũnene mũno wa hisitoria ya Aisiraeli.

Mũnabii ũrĩa ũheanĩĩtwo ũhoro wake mũno thĩinĩ ibuku rĩĩrĩ nĩ Elisha ũrĩa wacookire handũ ha Elija.

Maũndũ marĩa marĩ ibukuinĩ rĩĩrĩ

Ũthamaki gwatũkana 1.1–17.41

(a) Mũnabii Elisha 1.1–8.15

(b) Athamaki a Juda na a Isiraeli 8.16–17.4

(c) Kũng’aũranio gwa Samaria 17.5-41

Ũthamaki wa Juda 18.1–25.30

(a) Kuuma Hezekia kinya Josia 18.1–21.26

(b) Wathani wa Josia 22.1–23.30

(c) Athamaki a kũrĩĩkĩrĩria a Juda 23.31–24.20

(d) Kũng’aũranio kwa Jerusalemu 25.1-30

Elija na mũthamaki Ahazia

1 Na rĩĩrĩ, Ahabu mũthamaki wa Isiraeli arĩĩkia gũkua, Amoabi makĩremera Aisiraeli.

2 Naake Ahazia mũthamaki wa Isiraeli akĩgũa thĩ oimĩĩte ndiricainĩ ya ngoroba ya nyũmba yake kũu Samaria, agĩtiihio mũno. Na nĩ ũndũ ũcio, akĩrekia arekio mathiĩ makahooe kĩrĩra he Baalizebubu, ngai ya itũũra rĩa Afilisiti rĩetagwo Ekironi makamĩũrie kana nĩekũhona.

3 No rĩĩrĩ, mũraika wa MWATHANI agĩatha Elija, mũnabii ũrĩa woimĩĩte Tibishi athiĩ agacemanie na arekio acio a Ahazia akamoorie atĩrĩ, “Kaĩ gũtarĩ Ngai gũũkũ Isiraeli guothe atĩ nĩguo mũthiĩ mũkahooe kĩrĩra he Baalizebubu Ngai ya Ekironi?

4 Thiĩi mũkeere mũthamaki atĩ, MWATHANI oiga atĩ ndekũhona, nĩegũkua!”

Naake Elija agĩthiĩ agĩĩka o ta ũguo MWATHANI aamwathĩĩte.

5 Nao arekio acio magĩcooka he mũthamaki; naake akĩmooria atĩrĩ, “Kaĩ mwacooka nĩkĩ?”

6 Nao makĩmũcookeria atĩrĩ, “Nĩgũcemania twacemania na mũndũ aatwĩra tũcooke, tũkwĩre MWATHANI arakũũria atĩrĩ, ‘Kaĩ gũtarĩ Ngai gũũkũ Isiraeli guothe atĩ nĩguo ũtũme arekio makahooe kĩrĩra he Baalizebubu ngai ya Ekironi? Ndũkũhona nĩũgũkua!’ ”

7 Naake mũthamaki akĩmooria atĩrĩ, “Mũndũ ũcio mũcemanirie naake amũhe ũhoro ũcio wothe ekũhaanaga atĩa?”

8 Makĩmũcookeria atĩrĩ, “Nĩ mũndũ ũkwĩhumbĩĩte nguo ya rũũa rwa nyamũ, na akeyoha mũcibi wa rũwa njohero.”

Naake mũthamaki akĩanĩrĩria akiuga atĩrĩ, “Ũcio nĩ Elija Mũtishibi!”

9 Hĩndĩ ĩyo mũthamaki akĩrekeria mũtongoria ũmwe wa thigari mĩrongo ĩtaano e hamwe na thigari ciake makanyiite Elija. Naake mũtongoria ũcio agĩkora Elija aikaire handũ kĩrĩma igũrũ, akĩmwĩra atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ wa Ngai, mũthamaki agwatha ũikũrũke.”

10 Naake Elija agĩcookeria mũtongoria ũcio atĩrĩ, “Ingĩkorwo niĩ ndĩ mũndũ wa Ngai-rĩ, mwaki nĩume igũrũ ũkũũrage hamwe na thigari ici ciaku mĩrongo ĩtaano! Hĩndĩ ĩyo mwaki ũkiuma igũrũ ũkĩmooraga oothe.”

11 Ningĩ mũthamaki akĩmũrekeria o rĩngĩ mũtongoria wa thigari mĩrongo ĩtaano na thigari ciake. Naake mũtongoria wao agĩthiĩ harĩ Elija akĩmwĩra atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ wa Ngai, mũthamaki nĩaragwatha ũikũrũke na ihenya!”

12 Naake Elija akĩmũcookeria atĩrĩ, “Ingĩkorwo niĩ ndĩ mũndũ wa Ngai-rĩ, mwaki nĩume igũrũ ũkũũrage hamwe na thigari ici ciaku!” Hĩndĩ ĩyo mwaki wa Ngai ũkiuma igũrũ o rĩmwe, ũkĩmooraga oothe.

13 Ningĩ akĩrekia gĩkundi kĩngĩ gĩa gatatũ o gĩa thigari mĩrongo ĩtaano itongoreetio nĩ mũtongoria wao. Naake mũtongoria wao agĩthiĩ o hau Elija aarĩ kĩrĩmainĩ, agĩturia maru hau mbere yake akĩmũthaitha akĩmwĩra atĩrĩ, “Mũndũ ũyũ wa Ngai, njiguĩra tha o na ũiguĩre andũ aya aakwa tha o nao. Ndagũthaitha ndũgaatũniine.

14 Atĩrĩĩrĩ, mwaki nĩũroimire igũrũ ũracina anene arĩa eerĩ o hamwe na thigari ciao marakua; no niĩ ndagũthaitha ũnjiguĩre tha!”

15 Naake mũraika wa MWATHANI akĩĩra Elija atĩrĩ, “Ikũrũka ũtwarane naake na ndũgeetigĩre.” Kwoguo Elija agĩũkĩra, agĩikũrũka hamwe na mũtongoria ũcio magĩthiĩ he mũthamaki.

16 Naake Elija akĩĩra mũthamaki atĩrĩ, “Mũthamaki, MWATHANI oigĩĩte ũũ: ‘Tondũ nĩwatũmire arekio mathiĩ makahooe kĩrĩra he Baalizebubu ngai ya Ekironi, ta gũtaarĩ Ngai gũũkũ Isiraeli guothe wa kũhooywo kĩrĩra, ndũkũhona, nĩũgũkua!’ ”

17 Naake Ahazia agĩkua o ta ũrĩa MWATHANI aarĩĩtie na kanua ka Elija. Naake Joramumũrũ wa nyina agĩthamaka ithenya rĩake, tondũ Ahazia ndarĩ na kaana ga kahĩĩ. Aatwĩkire mũthamaki mwakainĩ wa keerĩ wa ũthamaki wa Jehoramu mũrũ wa Jehoshafatu mũthamaki wa Juda.

18 Rĩu-rĩ, maũndũ moothe marĩa mũthamaki Ahazia eekire, maandĩkĩĩtwo Ibukuinĩ rĩa Hisitoria ya Athamaki a Isiraeli.

Elija gũtwarwo igũrũ

1 Na rĩĩrĩ, ihinda rĩgĩkinya rĩa MWATHANI kuoya Elija amũtware igũrũ na kĩhuuhũkanio. Naake Elija na Elisha, magĩkiumagara kuuma Giligali,

2 na marĩ njĩra Elija akĩĩra Elisha atĩrĩ, “Rĩu ikara haaha tondũ MWATHANI nĩanjathĩĩte thiĩ o nginya Betheli.”

No Elisha akĩmũcookeria atĩrĩ, “O ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo, o na ta ũrĩa wee mwene ũtũũraga muoyo-rĩ, ndingĩgũtiga.” Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ o nginya Betheli.

3 Na rĩĩrĩ, kũu Betheli nĩkwarĩ na gĩkundi kĩa thiritũ ya anabii, nao magĩthiĩ he Elisha makĩmũũria atĩrĩ, “Nĩũramenya atĩ MWATHANI nĩekuoya mwathi waku amũtigithũkanie nawe ũũmũũthĩ?”

Naake Elisha agĩcookia atĩrĩ, “Ũguo nĩnjũũĩ, no rĩĩrĩ, rekeei ũhoro ũcio ũkinye o hau.”

4 Hĩndĩ ĩyo Elija agĩcooka akĩĩra Elisha atĩrĩ, “Rĩu ikara haaha tondũ MWATHANI nĩanjathĩĩte thiĩ o nginya Jeriko.”

No Elisha akĩmũcookeria atĩrĩ, “O ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo, o na ta ũrĩa wee mwene ũtũũraga muoyo-rĩ, ndingĩgũtiga.” Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ o nginya Jeriko.

5 Na rĩĩrĩ, kũu nakuo nĩkwarĩ na gĩkundi kĩa thiritũ ya anabii, nao magĩthiĩ he Elisha makĩmũũria atĩrĩ, “Nĩũramenya atĩ MWATHANI nĩekuoya mwathi waku amũtigithũkanie nawe ũũmũũthĩ?”

Naake Elisha agĩcookia atĩrĩ, “Ũguo nĩnjũũĩ, no rĩĩrĩ, rekeei ũhoro ũcio ũkinye o hau.”

6 Hĩndĩ ĩyo Elija agĩcooka akĩĩra Elisha atĩrĩ, “Rĩu ikara haaha tondũ MWATHANI nĩanjathĩĩte thiĩ o nginya rũũĩinĩ rwa Jorodani.”

No Elisha akĩmũcookeria atĩrĩ, “O ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo, o na ta ũrĩa wee mwene ũtũũraga muoyo-rĩ, ndingĩgũtiga.” Nĩ ũndũ ũcio magĩthiĩ na mbere na rũgendo rwao.

7 Na rĩĩrĩ, anabii mĩrongo ĩtaano a thiritũ ya anabii makĩmarũmĩrĩra o nginya rũũĩ rwa Jorodani. Naake Elija na Elisha makĩrũũgama rũteereinĩ rwa rũũĩ, nao anabii acio makĩrũũgama o haraaya.

8 Naake Elija akĩruta nguo yake ya igũrũ, akĩmĩkũnja, akĩgũtha maaĩ, namo makĩgayũkana maita meerĩ, nao makĩringĩra thĩ nyũmũ o nginya mũrĩmo ũũrĩa ũngĩ.

9 Hĩndĩ ĩyo Elija akĩĩra Elisha atĩrĩ, “Njĩĩra ũndũ ũrĩa ũkwenda ngwĩke itarĩ ndĩreeherio kuuma harĩ we.” Naake Elisha akĩmwĩra atĩrĩ, “Ndagũthaitha ũngaĩre hinya wa roho waku maita meerĩ.”

10 Elija akĩmwĩra atĩrĩ, “Ũndũ ũcio woria nĩ mũritũ, no rĩĩrĩ, nĩũrĩhingĩrio ũndũ ũcio angĩkorwo nĩũrĩnyona ngĩeherio kuuma harĩ we, no waga kũnyona ndũrĩhingĩrio.”

11 Na rĩĩrĩ, hĩndĩ ĩrĩa maathiaga na njĩra o makĩaragia-rĩ, makiumĩrĩrwo nĩ ngaari ya mbarathi yarĩrĩmbũkaga mwaki yaguucĩĩtio nĩ mbarathi ciarĩrĩmbũkaga mwaki. Ikĩamũrania Elija na Elisha, naake Elija akĩoywo agĩtwarwo igũrũ nĩ kĩhuuhũkanio.

12 Na rĩrĩa Elisha oonire ngaari ĩyo, akiugĩrĩria agĩĩtaga Elija akiugaga atĩrĩ, “Ũi baaba, baaba! O we mũgitĩri mũnene wa Isiraeli! Nĩwathiĩ!” Naake Elisha ndacookire kũmuona rĩngĩ.

Naake Elisha akĩruta nguo yake ya igũrũ akĩmĩtembũranga maita meerĩ.

13 Agĩcooka akĩoya nguo ya igũrũ ya Elija ĩrĩa yagũĩte yumĩĩte harĩ we, agĩthiĩ nayo o nginya rũteereinĩ rwa rũũĩ rwa Jorodani.

14 Akĩgũtha maaĩ na nguo ĩyo ya Elija akiuga atĩrĩ, “MWATHANI o we Ngai wa Elija arĩ ha?” Agĩcooka akĩgũtha maaĩ rĩngĩ, namo makĩgayũkana maita meerĩ akĩringa mũrĩmo ũũrĩa ũngĩ.

15 Na hĩndĩ ĩrĩa anabii arĩa mĩrongo ĩtaano a thiritũ ya anabii arĩa moimĩĩte Jeriko maamuonire, makiuga atĩrĩ, “Rĩu roho wa Elija ũrĩ na Elisha.” Nao magĩthiĩ kũmũtũnga, magĩturumithia moothiũ maao thĩ mbere yake,

16 makiuga atĩrĩ, “Ithuĩ tũrĩ andũ mĩrongo ĩtaano marĩ na hinya. Twagũthaitha ũreke tũthiĩ tũgacarie mwathi waku. No gũkorwo nĩkũiyũkio aiyũkirio nĩ roho wa MWATHANI wamũtiga handũ kĩrĩmainĩ kana handũ gĩtuambainĩ.”

Naake Elisha akĩmacookeria atĩrĩ, “Aaca, mũtiagĩrĩirwo nĩgũthiĩ.”

17 Nao makĩmũringĩrĩria o nginya akĩmareka mathiĩ. Nao andũ acio mĩrongo ĩtaano magĩthiĩ magĩcaria Elija kũu irĩmainĩ na ciandainĩ handũ ha mĩthenya ĩtatũ, no matiamuonire.

18 Nao makĩhũndũka harĩ Elisha tondũ aameetereire Jeriko, akĩmeera atĩrĩ, “Githĩ ndiamwĩrire mũtigaathiĩ?”

Ciama iria Elisha aaringire

19 Nao andũ a itũũra rĩu rĩa Jeriko makĩĩra Elisha atĩrĩ, “Tarora wone ũrĩa itũũra rĩrĩ handũ heega ha gũtũũrwo, no rĩĩrĩ, maaĩ maarĩo nĩ mooru na nĩmahunithagia mahiũ o na andũ.”

20 Naake Elisha akĩmeera atĩrĩ, “Ndeehereei cumbĩ ũrĩ mbakũriinĩ njerũ.” Nao makĩmũreehere.

21 Naake agĩthiĩ agĩikia cumbĩ ũcio gĩthimainĩ kĩu akiuga atĩrĩ, “MWATHANI aroiga atĩrĩ, ‘Nĩndathondeka maaĩ maya, nĩguo matikaanatũme kũgĩe gĩkuũ, kana mahiũ na andũ macooke kũhuna.’ ”

22 Namo maaĩ macio matũũraga marĩ meega kĩnyagia ũũmũũthĩ, o ta ũguo Elisha oigire.

23 Na rĩrĩa Elisha oimaga Jeriko athiĩ Betheli-rĩ, tũhĩĩ tũkiuma na itũũrainĩ tũgĩcemania naake, tũkĩambĩrĩria kũmũruma tũkĩmwĩraga atĩrĩ, “Uma gũũkũ kĩhara gĩĩkĩ! Ĩ nduume gũũkũ wee kĩhara gĩĩkĩ!”

24 Naake Elisha akĩĩhũgũra agĩtũrora, agĩtũruma thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa MWATHANI. Hĩndĩ o ĩyo hakiuma nduba igĩrĩ cia mĩgoma na kũu gĩthakainĩ ikĩũraga tũhĩĩ mĩrongo ĩna na twĩrĩ.

25 Naake Elisha akiuma Betheli agĩthiĩ kĩrĩmainĩ gĩa Karimeli, na thuutha ũcio agĩcooka Samaria.

Isiraeli na Moabi kũrũa

1 Na rĩĩrĩ, Joramu, mũrũ wa Ahabu aatuĩkire mũthamaki wa Isiraeli, mwakainĩ wa ikũmi na ĩnaana wa ũthamaki wa Jehoshafatu mũthamaki wa Juda. Naake agĩthamaka mĩaka ikũmi na ĩĩrĩ kũu Samaria.

2 Naake agĩgĩĩka maũndũ maingĩ mooru marĩa mataakenagia MWATHANI, no ti ta marĩa ithe na nyina Jezebeli meekĩĩte, nĩ tondũ nĩoinangire mũhianano wa Baali ũrĩa ithe aathondekithĩĩtie.

3 Na o na eeka ũguo, nĩatũmire Aisiraeli meehie o ta ũrĩa Jeroboamu mũrũ wa Nebati eekĩĩte, na ndatigithĩirie gwĩka ũguo.

4 Na rĩĩrĩ, Mesha mũthamaki wa Moabi aarĩ mũrĩithi mũnene wa ng’ondu, naake nĩaheaga mũthamaki wa Isiraeli o mwaka tũtũrũme ngiri igana rĩmwe (100,000), na guoya wa kuuma ng’ondu ngiri igana rĩmwe (100,000).

5 No rĩĩrĩ, rĩrĩa Ahabu mũthamaki wa Isiraeli aakuire, Mesha mũthamaki wa Moabi agĩũkĩrĩra mũthamaki wa Isiraeli.

6 Naake mũthamaki Joramu akiuma Samaria agĩcookanĩrĩria mbũtũ cia ita.

7 Agĩcooka agĩtũma ndũmĩrĩri kũrĩ Jehoshafatu mũthamaki wa Juda akĩmwĩra atĩrĩ, “Mũthamaki wa Moabi nĩanjũkĩrĩire; rĩu-rĩ, nĩũgwĩtĩkĩra kũndeithĩrĩria gũthiĩ kũhũũrana naake?”

Naake mũthamaki Jehoshafatu akĩmũcookeria atĩrĩ, “Ĩĩ nĩngwĩtĩkĩra. Niĩ na andũ aakwa, o na mbarathi ciakwa nĩtwĩhaarĩirie ũtuonie ũrĩa tũkwambĩrĩria.

8 Ũkwenda twambĩrĩrie mwena ũrĩkũ?”

Naake Joramu agĩcookia atĩrĩ, “Tũgũthiĩ tũgereire werũinĩ wa Edomu.”

9 Tondũ ũcio Joramu mũthamaki wa Isiraeli, na mũthamaki wa Juda, na wa Edomu magĩkiumagara. Na thuutha wa rũgendo rwa mĩthenya mũgwanja maaĩ marĩa maakuuĩĩte magĩthira, makĩaga o na tũniini mangĩanyuire kana mahe nyamũ iria ciakuuĩĩte matharaita maao.

10 Hĩndĩ ĩyo mũthamaki Joramu akĩanĩrĩra akiuga atĩrĩ, “Wũi, nĩtwathira-ĩ! MWATHANI nĩatũneana ithuĩ athamaki atatũ mookoinĩ ma mũthamaki wa Moabi!”

11 Hĩndĩ o ĩyo mũthamaki Jehoshafatu akĩũria atĩrĩ, “Gũũkũ-rĩ, nĩkũrĩ mũnabii ũngĩtũhoera kĩrĩra kũrĩ MWATHANI?”

Naake mũtongoria ũmwe wa mbũtũ cia ita cia mũthamaki Joramu agũcookia atĩrĩ, “Elisha mũrũ wa Shafatu e kuo. Nĩ we watungatagĩra mũnabii Elija.”

12 Naake Jehoshafatu akiuga atĩrĩ, “Mũnabii ũcio nĩaragia na Ngai.” Tondũ ũcio athamaki acio atatũ magĩthiĩ kũrĩ we.

13 Naake Elisha akĩũria mũthamaki wa Isiraeli atĩrĩ, “Ũkwenda ngũteithie nĩkĩ? Thiĩ ũkahooe kĩrĩra kũrĩ anabii arĩa thooguo na maitũguo maahooyaga kĩrĩra.”

Naake Joramu mũthamaki wa Isiraeli akĩmũcookeria atĩrĩ, “Aaca, tondũ MWATHANI nĩatũneanĩĩte ithuĩ athamaki atatũ mookoinĩ ma mũthamaki wa Moabi.”

14 Naake Elisha akiuga atĩrĩ, “Nĩndehĩta ndoiga atĩ, o ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo, o we ndungatagĩra, ndingĩakwarĩria tiga nĩ ũndũ wa gĩtĩĩo kĩa mũraataguo Jehoshafatu mũthamaki wa Juda.

15 Rĩu-rĩ, tandeehereei mũndũ ũũĩ kũina na wandĩndĩ.” Na rĩrĩa mũhũũri wa wandĩndĩ aahũũraga wandĩndĩ yake-rĩ, roho wa MWATHANI agĩikũrũkĩra Elisha,

16 akiuga atĩrĩ, “MWATHANI aroiga ũũ, ‘Enjaai mĩtaro ĩiyũre gĩtuamba gĩĩkĩ gĩothe.

17 O na angĩkorwo mbura ndĩkuura, o na kana rũhuuho rũhuruutane-rĩ, gĩtuamba gĩĩkĩ gĩothe nĩgĩkũiyũra maaĩ, mũmanyue, o na mahiũ maanyu, o na nyamũ cianyu ciothe cia gũkuua mĩrigo.’ ”

18 Ningĩ Elisha agĩthiĩ na mbere akiuga atĩrĩ, “Gaaka nĩ kaũndũ kaniini mũno he MWATHANI nĩ ũndũ nĩekũmũhe ũhoti wa kũhoota Amoabi.

19 Nĩ ũndũ-rĩ, nĩmũkũhũũra matũũra moothe marĩa mathaka na mairige na thingo cia hinya, muunange mĩtĩ yao yothe ya matunda, mũthike ithima ciao ciothe, na mathũũkangie mĩgũnda yao yothe ĩrĩa mĩnoru na ũndũ wa gũita mahiga kuo.”

20 Na rĩĩrĩ, rũũciinĩ rũũrũ rũngĩ, o ta ihinda rĩrĩa kũrutagwo magongoona, maaĩ magĩũka moimĩĩte na mwena wa Edomu, makĩiyũra kĩaragana kĩu gĩothe.

21 Na rĩrĩa Amoabi maiguire atĩ athamaki acio atatũ nĩmookĩĩte nĩguo mahũũrane nao, andũ oothe, mũniini na mũnene, o mũndũ ũngĩahotire gũkuua indo cia mbaara, makĩrutũrũrwo oothe, makĩbangwo mũhakainĩ wa bũrũri wao.

22 Na rĩĩrĩ, rĩrĩa Amoabi maarookire gũũkĩra rũũciinĩ tene, makĩona riũa rĩarĩĩte maaĩinĩ macio igũrũ, namo magatuunĩha o ta thakame.

23 Nao makiugĩrĩria makiuga atĩrĩ, “Ĩno nĩ thakame! Ti itherũ athamaki acio atatũ nĩmooraganĩĩte o eene. Rĩu gĩũkeei tũgatahe indo kambĩinĩ yao!”

24 Na rĩĩrĩ, rĩrĩa maakinyire kambĩinĩ ya Aisiraeli, Aisiraeli makĩmatharĩkĩra makĩmaingatithia o nginya makĩũra. Magĩthiĩ na mbere kũmaingatithia makĩmooragaga

25 na makĩanangaga matũũra maao kũrĩa guothe maahĩtũkagĩra. Aisiraeli maathiaga magĩthũũkangagia mĩgũnda ĩrĩa mĩnoru na ũndũ wa gũita mahiga kuo. O na ningĩ nĩmaathikire ithima ciothe cia maaĩ na magĩtemenga mĩtĩ yothe ya matunda. Thuutha wa kũruta wĩra ũcio wothe, no itũũra rĩa Kiri Haresi rĩatigarire. Nao aikia a mahiga na igũtha makĩrĩthiũrũrũkĩria, makĩrĩtuunyana.

26 Rĩrĩa mũthamaki wa Moabi oonire atĩ nĩekũhootwo, akĩoya thigari magana mũgwanja (700) cia kũrũa na hiũ cia njora nĩ geetha imũteithie gũtuĩkanĩria gatagatĩ ga thũ akinyĩre mũthamaki wa Edomu no akĩremwo.

27 Hĩndĩ o ro ĩyo akĩoya mũũrũwe ũrĩa mũkũrũ, ũrĩa ũngĩathamakire ithenya rĩake, akĩmũcina ta igongoona rĩa njino hau rũthingo igũrũ rĩa itũũra. Naguo ũndũ ũcio ũkĩraakaria Aisiraeli mũno, o nginya magĩtigana naake magĩcooka bũrũri wao.

Elisha gũteithia mũtumia wa ndigwa mũthĩĩni

1 Na rĩĩrĩ, mũtumia ũmwe wa ndigwa, warĩ wa mũndũ ũmwe wa thiritũ ya anabii akĩĩra Elisha atĩrĩ, “Mũthuuri ũyũ, mũthuuri wakwa nĩakuĩte! Nawe nĩũũĩ wega atĩ araarĩ mũndũ ũratĩĩĩte MWATHANI mũno. Rĩu-rĩ, nĩaraarĩ na thiirĩ wa mũndũ, na mũndũ ũcio nĩokĩĩte kũgĩĩra ciana ciakwa igĩrĩ agacitu e ngombo nĩguo eerĩhe thiirĩ wake.”

2 Naake Elisha akĩũria mũtumia ũcio atĩrĩ, “Ũkwenda ngwĩke atĩa? Tanjĩĩra nĩ kĩĩ wĩ nakĩo gwaku mũciĩ?”

Naake akĩmũcookeria atĩrĩ, “Gũtirĩ kĩndũ ndĩ nakĩo o tiga kamũtũngi ka maguta ma mĩtamaiyũ.”

3 Naake Elisha akĩmwĩra atĩrĩ, “Thiĩ ũkahooe mĩtũngi mĩtheri kũrĩ andũ arĩa mũhakaine nao mĩingĩ o ta ũrĩa ũngĩhota.

4 Thuutha wa ũguo wee na aariũ aaku mũtoonye nyũmba mwĩhingĩre, mwambĩrĩrie gwĩkĩra maguta thĩinĩ wa mĩtũngi ĩyo, o mũtũngi waiyũra makaũiga mwanya.”

5 Tondũ ũcio agĩthiĩ akĩĩhingĩra nyũmba e na aariũ aake, nao mamũtwarĩra mĩtũngi ageekĩra maguta.

6 Na rĩĩrĩ, marĩĩkia kũiyũria mĩtũngi yothe, akĩĩra aariũ aake mamũreehere ĩngĩ. Naake ũmwe wa aariũ aake akĩmwĩra atĩrĩ, “Hatirĩ na ĩngĩ, maitũ.” Oiga ũguo maguta magĩtiga kuuma.

7 Naake mũtumia ũcio agĩthiĩ akĩĩra Elisha ũhoro ũcio, naake akĩmwĩra atĩrĩ, “Thiĩ ũkeendie maguta macio, ũrĩhe thiirĩ, na marĩa megũtigara wendie mwĩteithie.”

Elisha na mũtumia mũtongu wa Shunemu

8 Na rĩĩrĩ mũthenya ũmwe Elisha agĩthiĩ itũũra rĩa Shunemu, naake mũtumia warĩ gĩtonga wa itũũra rĩu akĩmũthaitha akarĩe irio gwake. Gũgĩgĩtuĩka atĩ kuuma hĩndĩ ĩyo, Elisha akĩhĩtũkĩra kũu aathiaga kũrĩa irio kwa mũtumia ũcio.

9 Naake mũtumia ũcio akĩĩra mũthuuriwe atĩrĩ, “Ndĩ na ma atĩ mũndũ ũyũ ũhĩtũkagĩra kaingĩ haaha haitũ nĩ mũndũ mũthingu wa Ngai.

10 Nĩ wega tũmũthondekere kanyũmba kaniini igũrũ wa nyũmba, na tũige ũrĩrĩ, meetha, gĩtĩ, na taawa nĩ geetha atũceerera, akahuurũka ho.”

11 Mũthenya ũmwe, Elisha agĩthiĩ Shunemu, agĩtoonya kanyũmba kau akĩhuurũka ho.

12 Naake akĩĩra Gehazi, ndungata yake, ĩgeete mũtumia ũcio. Na rĩrĩa ookire,

13 Elisha akĩĩra Gehazi atĩrĩ, “Tamũũrie nĩ atĩa angĩenda ndĩmwĩkĩre nĩ ũndũ wa ũrĩa atũtugĩĩte wega. No gũkorwo e na ũndũ angĩenda twĩre mũthamaki kana mũnene wa thigari mamwĩkĩre.”

Naake mũtumia ũcio agĩcookia atĩrĩ, “Maũndũ maakwa moothe nĩ meega gũũkũ ndũũraga.”

14 Elisha agĩcooka akĩũria Gehazi atĩrĩ, “Rĩu nĩ atĩa ingĩmwĩkĩra?”

Gehazi agĩcookia atĩrĩ, “Mũtumia ũyũ ndarĩ kahĩĩ na mũthuuriwe nĩ mũkũrũ.”

15 Naake Elisha akĩĩra Gehazi atĩrĩ, “Mwĩre ooke.” Naake ooka akĩrũũgama hau mũromoinĩ.

16 Naake Elisha akĩmwĩra atĩrĩ, “Ihinda o ta rĩĩrĩ, mwaka ũyũ ũrooka, nĩũgaakorwo ũnyiitĩĩte kaana ga kahĩĩ na mooko maaku.”

Naake mũtumia ũcio agĩkayũrũrũka akiuga atĩrĩ, “Ũi! Ndagũthaitha mũndũ ũyũ wa Ngai tiga kũheenia!”

17 No rĩĩrĩ, mũtumia ũcio akĩgĩa nda, na ihinda rĩa mwaka rĩa kinya agĩciara kaana ga kahĩĩ o ta ũrĩa Elisha oigĩĩte.

18 Na rĩĩrĩ, kaana kau gaakũrakũra-rĩ, gagĩthiĩ gwĩ ithe mũthenya ũmwe hĩndĩ ya magetha kũrĩa aarĩ hamwe na agethi.

19 Nako gagĩkaĩra ithe gakiugaga atĩrĩ, “Nĩndĩratuurwo nĩ mũtwe! Nĩndĩratuurwo nĩ mũtwe!”

Naake ithe akĩĩra ndungata ĩmwe atĩrĩ, “Gakuue ũgatwarĩre nyina.”

20 Nayo ndungata ĩyo ĩgĩkooya ĩgĩgatwarĩra nyina. Naake nyina agĩkaigĩrĩra cieroinĩ ciake na gwakinya thaa thita gagĩkua.

21 Naake nyina agĩgakuua akĩambata nako o kanyũmbainĩ karĩa ka Elisha, agĩgakomia ũrĩrĩinĩ wake akĩhinga mũrango akiuma.

22 Agĩgĩĩta mũthuuriwe, akĩmwĩra atĩrĩ, “Ndagũthaitha ndũmanĩra ndungata ĩmwe yũke na ndigiri nĩ ũndũ nĩngwenda gũthiĩ kuona mũnabii Elisha. Ndigũikara, nĩngũcooka o narua.”

23 Naake mũthuuriwe akĩmũũria atĩrĩ, “Ũkwenda gũthiĩ kũmuona ũũmũũthĩ nĩkĩ, na ti mũthenya wa Thabatũ kana wa karũũgamo ka mweri.”

Naake akĩmũcookeria atĩrĩ, “Hatirĩ ũndũ ũkũhĩtana.”

24 Naake mũtumia arĩĩkia gũtandĩkithia ndigiri, akĩĩra ndungata atĩrĩ, “Mĩhanyũkie o ũrĩa kwahoteka, na ndũkaamĩreke ĩthiĩ kahora o na haniini itakwĩrĩĩte.”

25 Naake agĩkiuma hau agĩthiĩ kĩrĩmainĩ gĩa Karimeli kũrĩa Elisha aarĩ.

Naake Elisha aacũũthĩrĩria akĩona mũtumia ũcio agĩũka na kũrĩ we, akĩĩra Gehazi ndungata yake atĩrĩ, “Ũũrĩa nĩ mũtumia ũrĩa wa kuuma Shunemu.

26 Mũtũnge na ihenya ũmũũrie kana nĩ mwega, o na kana mũthuuriwe na mwana wao no eega.”

Naake mũtumia ũcio agĩcookeria Gehazi atĩ maũndũ moothe maarĩ meega.

27 No rĩrĩa aakinyire hau kĩrĩmainĩ harĩa Elisha aikarĩĩte, akĩinamĩrĩra akĩmũnyiita magũrũ. Naake Gehazi agĩtambũrũkia guoko amweherie ho, no Elisha akĩmwĩra atigane naake. Elisha agĩthiĩ na mbere kwaria, akĩĩra Gehazi atĩrĩ, “Mũtumia ũyũ e na mathĩĩna maingĩ mũno, no MWATHANI nĩahithĩĩte ũndũ ũcio.”

28 Naake mũtumia ũcio akĩũria Elisha atĩrĩ, “Mwathi wakwa, nĩndakũhoeete mwana? Githĩ ndiakwĩrire ndũkaae kũheenia?”

29 Naake Elisha akĩĩra Gehazi atĩrĩ, “Oya rũthanju rwakwa narua uumagare ũthiĩ na ndũkaarũũgame handũ. Ningĩ wacemania na mũndũ njĩrainĩ ndũkaamũgeithie. O na ningĩ mũndũ o na ũrĩkũ akũgeithia, ndũgaacookie. Ũgĩthiĩ o nyũmba ũigĩrĩre rũthanju rũũrũ rwakwa o ũthiũinĩ wa kaana kau.”

30 Naake mũtumia ũcio akĩĩra Elisha atĩrĩ, “O ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo, o na ta ũrĩa wee mwene ũtũũraga muoyo-rĩ, ndingĩgũtiga.” Elisha na mũtumia ũcio magĩkiumagara magĩthiĩ hamwe.

31 Naake Gehazi agĩthiĩ mbere yao, akĩigĩrĩra rũthanju rũu ũthũinĩ wa kaana kau, no rĩĩrĩ, gatiigana kwĩnyagunyia. Kwoguo agĩcooka gũtũnga Elisha akĩmwĩra atĩrĩ, “Kaana gatinookĩra.”

32 Rĩrĩa Elisha aakinyire mũciĩ kwa mũtumia ũcio, agĩgĩtoonya nyũmba arĩ o wiki akĩona kaana kau ge gakuũ na gakomeetio ũrĩrĩinĩ wake.

33 Akĩhinga mũrango kũu kaana kaarĩ, akĩhooya MWATHANI.

34 Agĩcooka agĩkomera kaana kau, agĩĩkĩra kanua gaake kanuainĩ gaako, na maitho maroranĩĩte na maitho maako, namo mooko agatambũrũrũkia igũrũ rĩa mooko maako. Na rĩrĩa aathire na mbere gũkomera kaana kau etambarũkĩĩtie igũrũ wako, mwĩrĩ wako ũkĩambĩrĩria kũgĩa na ũrugarĩ.

35 Naake Elisha agĩgookĩrĩria akĩambĩrĩria gũceeranga kũu nyũmba, na thuutha ũcio agĩcooka agĩgakomera rĩngĩ. Nako kaana kau gagĩathimũra maathimũra mũgwanja, na gakĩhingũra maitho.

36 Elisha agĩĩta Gehazi akĩmwĩra eete nyina wa kaana kau, naake akĩmwĩta. Rĩrĩa aatoonyire harĩa Elisha aarĩ, Elisha akĩmwĩra ooe kaana gaake.

37 Naake agĩturumithia ũthiũ wake thĩ o hau Elisha aarĩ, agĩcooka akĩoya kaana gaake agĩĩthiĩra.

Ciana ingĩ igĩrĩ

38 Na rĩĩrĩ, gũkĩgĩa ng’aragu nene mũno bũrũriinĩ ũcio, naake Elisha agĩcooka Giligali. Na hĩndĩ ĩmwe rĩrĩa aathoomithagia gĩkundi kĩa anabii, akĩĩra ndungata ĩmwe yake ĩhagĩre nyũngũ nene mũno riiko nĩguo ĩrugĩre anabii acio irio.

39 Mũndũ ũmwe wao akiumagara agĩthiĩ mũgũnda gũtua nyeni. Agĩkĩona rũngũ rwa gĩthaka, na agĩtua maage maingĩ ũũ wega. Acooka mũciĩ akĩmatinangia tũniini tũniini akĩruga atekũmenya nĩ kĩĩ.

40 Na rĩĩrĩ, rĩrĩa maihũrĩirwo, maacama magĩkaĩra Elisha makĩmwĩra atĩrĩ, “Ici itingĩrĩĩka nĩ njũru.”

41 Naake Elisha akĩmeera atĩrĩ, “Ndeehereei mũtu.” Akĩwoya akĩũkia nyũngũinĩ, akĩmeera atĩrĩ, “Maihũrĩreei marĩe.” Nacio irio icio ciothe igĩthira ũũru.

42 Hĩndĩ ĩngĩ mũndũ akiuma Baali Shalisha akĩreehere Elisha mĩgate mĩrongo ĩĩrĩ, ĩkandĩĩtwo kuuma magethainĩ ma mbere ma mbaarĩ ma mwaka ũcio. O na ningĩ akĩmũreehere ngano njigũ ĩtarĩ hũũre. Naake Elisha akĩĩra ndungata yake atĩrĩ, “Mĩhe andũ marĩe.”

43 Nayo akĩmũcookeria atĩrĩ, “Andũ igana matingĩiganwo nĩ mĩgate ĩno.”

Naake Elisha akĩmĩĩra atĩrĩ, “Mahe marĩe, nĩ tondũ MWATHANI oigĩĩte atĩ mekũrĩa na itigare.”

44 Tondũ ũcio ndungata ĩyo ĩkĩmahe mĩgate ĩyo, nao makĩrĩa na igĩtigara o ta ũrĩa MWATHANI oigĩĩte.

Naamani kũhonio mũrimũ mũũru wa ngoothi

1 Na rĩĩrĩ, Naamani mũnene wa mbũtũ cia ita cia Siria, nĩatĩĩĩtwo na ageekĩrĩrwo mũno nĩ mũthamaki wa Siria, nĩ gũkorwo MWATHANI nĩaheete andũ a Siria ũhootani na ũndũ wake. Naamani aarĩ mũthigari njoorua, no rĩĩrĩ, nĩarũarĩĩte mũrimũ mũũru wa ngoothi.

2 Na rĩĩrĩ, hĩndĩ ĩmwe, andũ a Siria nĩmaatharĩkĩire Aisiraeli, magĩtaha kairĩĩtu kuuma kuo, magĩthiĩ nako; nako gagĩtuĩka ndungata ya mũtumia wa Naamani.

3 Kairĩĩtu kau gakĩĩra mũtumia ũcio gaatungataga atĩrĩ, “Naarĩ korwo mũnene wakwa eetĩkĩra gũthiĩ Samaria akoone mũnabii ũtũũraga kuo. Mũnabii ũcio no amũhonie mũrimũ ũyũ wake mũũru wa ngoothi.”

4 Rĩrĩa Naamani aiguire ũhoro ũcio, agĩgĩthiĩ he mũthamaki akĩmwĩra ũrĩa kairĩĩtu kau koigĩĩte.

5 Naake mũthamaki akĩmwĩra atĩrĩ, “Gĩũkĩre ũthiĩ kwĩ mũthamaki wa Isiraeli na ũmũtwarĩre marũa maya.”

Naake Naamani akiumagara agĩthiĩ akuuĩĩte icunjĩ ngiri mĩrongo ĩtatũ cia betha (30,000), na ingĩ ngiri ithathatũ cia thahabu (6,000), na nguo ikũmi iria njega cia magarũrĩra.

6 Marũa marĩa aathiire namo kwa mũthamaki wa Isiraeli maandĩkĩĩtwo ta ũũ: “Marũa maya nĩmagũkũmenyithania na Naamani ndungata yakwa nĩ geetha ũmĩhonie mũrimũ ũcio mũũru wa ngoothi.”

7 Rĩrĩa mũthamaki wa Isiraeli aathoomire marũa macio, agĩtembũranga nguo ciake nĩkũgegeara akiuga atĩ, “Mũthamaki wa Siria angĩhota gũtũma mũndũ nĩguo ndĩmũhonie mũrimũ mũũru wa ngoothi atĩa? Kaĩ egwĩciiria niĩ ndĩ Ngai ũrĩa wĩ na hinya wa gũtũũria muoyo o na wa kũũragana? Nĩ ma atĩ mũthamaki ũcio arenda kũnjũũgita!”

8 No rĩĩrĩ, rĩrĩa mũnabii Elisha aiguire ũrĩa mũthamaki eekĩĩte, akĩmũrekeria mũndũ akamũũrie atĩrĩ, “Nĩ kĩĩ gĩtũmĩĩte ũtembũrange nguo ciaku? Rekia mũndũ ũcio ooke kũrĩ niĩ na nĩekũmenya atĩ gũũkũ thĩinĩ wa Isiraeli nĩkũrĩ mũnabii.”

9 Tondũ ũcio Naamani agĩthiĩ na mbarathi ciake o na ngaari ciake cia mbarathi akĩrũũgama mũromoinĩ wa nyũmba ya Elisha.

10 Naake Elisha akĩrekia ndungata ikamwĩre atĩrĩ, “Thiĩ ũgethambe rũũĩinĩ rwa Jorodani maita mũgwanja na nĩũkũhona mũrimũ ũcio waku.”

11 No Naamani agĩthiĩ araakarĩĩte akiugaga atĩrĩ, “Niĩ ngwĩciiragia atĩ ti itherũ nĩ kuuma ekuuma, ooke ahooere MWATHANI Ngai wake athũngũthie guoko gwake igũrũ rĩa ironda ciakwa ahonie!

12 Githĩ njũũĩ cia Damasiki, Abana na Faripari, itirĩ na maaĩ meega gũkĩra maaĩ moothe ma Isiraeli? Githĩ ndingĩgĩthambire kuo ngĩgĩthere?” Naake akĩhũndũka akĩinũka ang’ũrĩkĩĩte.

13 Nacio ndungata ciake igĩthiĩ harĩ we ikĩmwĩra atĩrĩ, “Ithe witũ, korwo mũnabii nĩgũkwĩra akwĩrire wĩke kĩũndũ kĩnene-rĩ, githĩ ndũngĩkire ũguo? Githĩ ndũngĩĩthambire o ta ũguo akwĩrire na ũngĩrĩ mũhonu?”

14 Nĩ ũndũ ũcio, Naamani agĩikũrũka agĩĩtobokia maita mũgwanja rũũĩinĩ rwa Jorodani o ta ũguo Elisha oigĩĩte, naake akĩhona, mwĩrĩ wake ũgĩthera ũkĩhaana o ta wa mwanake mwĩthĩ.

15 Naake Naamani agĩcooka rĩngĩ harĩ Elisha e hamwe na gĩkundi kĩa andũ oothe, akĩmwĩra atĩrĩ, “Rĩu nĩndamenya atĩ gũtirĩ Ngai ũngĩ gũũkũ thĩ guothe, tiga o gũũkũ Isiraeli. Ndagũthaitha wĩtĩkĩre kwamũkĩra kĩheeo gĩĩkĩ ndakũreehere.”

16 No naake Elisha akĩmũcookeria atĩrĩ, “O ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo, o we ndungatagĩra, nĩndehĩta atĩ ndirĩ kĩheeo ingĩamũkĩra.” Naake Naamani akĩmũringĩrĩria eetĩkĩre kuoya, no naake Elisha akĩrega o akĩrega.

17 Naake Naamani akiuga atĩrĩ, “Kũngĩkorwo ndũgwĩtĩkĩra-rĩ, ndagũthaitha ũreke heeo mĩrigo ya tĩĩri ya nyũmbũ igĩrĩthiĩ nayo, nĩ ũndũ kuuma rĩu ndikaarutĩra ngai o na ĩrĩkũ igongoona o rĩothe o na kana igongoona rĩa njino o tiga MWATHANI.

18 Ningĩ nĩ ihooya rĩakwa atĩ MWATHANI nĩarĩnjohagĩra rĩrĩa ndĩrĩtwaranaga na mũthamaki agĩthiĩ gũthaathaiya ngai ya andũ a Siria ĩrĩa ĩĩtagwo Rimoni hekaarũinĩ ya yo. Ndĩ na ma atĩ o na niĩ ndainamĩrĩra hamwe naake tũmĩthaathaiye, MWATHANI nĩarĩnjohagĩra.”

19 Naake Elisha akĩmwĩra atĩrĩ, “Thiĩ na thaayũ.”

Na rĩĩrĩ, Naamani atanathiĩ gatĩĩna karaaya,

20 Gehazi ndungata ya Elisha agĩkĩyũria kĩrĩa gĩatũma Elisha aage kwamũkĩra iheeo iria Naamani Mũsiria aamũreeheire. Agĩkiuga atĩrĩ, “O ta ũrĩa MWATHANI atũũraga muoyo, nĩngũteng’era ndĩmũkinyĩre nĩ geetha ndĩmwĩtie kĩndũ.”

21 Tondũ ũcio Gehazi agĩkũrĩmĩrĩra Naamani ateng’ereete. Rĩrĩa Naamani oonire mũndũ ũteng’ereete na kũrĩ we, agĩkiuma ngaari yake ya mbarathi agĩthiĩ kũmũtũnga, akĩmũũria atĩrĩ, “Kaĩ kũrĩ ũũru woneka?”

22 Naake Gehazi agĩcookia atĩrĩ, “Gũtirĩ na ũndũ mũũru, no gũtũmwo ndatũmwo nĩ mwathi wakwa. Anjĩĩra ngwĩre atĩ andũ eerĩ a thiritũ ya anabii nĩkũmũkora mamũkora kuuma bũrũri ũrĩa ũrĩ irĩma wa Efiraimu. Kwoguo ũmahe icunjĩ ngiri ithatũ cia betha (3,000) na nguo igĩrĩ iria njega cia magarũrĩra.”

23 Naake Naamani akĩmwĩra atĩrĩ, “Ndagũthaitha wĩtĩkĩre kuoya icunjĩ ngiri ithathatũ cia betha (6,000).” Agĩkĩmũringĩrĩria, agĩcioha ciohe igĩrĩ cia tũkũnia, hamwe na nguo igĩrĩ iria njega cia magarũrĩra akĩne ndungata ciake igĩrĩ imũkuuĩre. Nacio igĩthiĩ itongoreetie Gehazi.

24 Na rĩĩrĩ, makinya kĩrĩmainĩ kũrĩa Elisha aatũũraga, Gehazi akĩoya ciohe icio igĩrĩ agĩcitoonyia nyũmba thĩinĩ. Arĩĩkia gwĩka ũguo akĩrekereria ndungata icio cia Naamani icooke.

25 Agĩgĩcooka o nyũmba rĩngĩ, naake Elisha akĩmũũria atĩrĩ, “Uuma kũ, Gehazi?”

Naake Gehazi agĩcookia atĩrĩ, “Gũtirĩ kũndũ ngũthiĩte, mwathi wakwa.”

26 Naake Elisha akĩĩra Gehazi atĩrĩ, “ Githĩ roho wakwa nduuma hamwe nawe rĩrĩa mũndũ ũcio oimire ngaariinĩ yake ya mbarathi agũtũnga? Anga rĩĩrĩ nĩrĩo ihinda rĩa kwamũkĩra mbeeca, nguo, mĩgũnda ya mĩtamaiyũ na ya mĩthabibũ, ng’ondu, ndeegwa, na ndungata?

27 Tondũ ũcio, rĩu mũrimũ ũcio mũũru wa ngoothi wa Naamani nĩ we ũgũcookerera, na ũgũtũũra naguo hamwe na njiarwa ciaku hĩndĩ ciothe.”

Naake agĩkiuma hau harĩ Elisha, mwĩrĩ wake ũiyũrĩĩte mũrimũ ũcio mũũru wa ngoothi ũkeerũha o ta ira.