Kũmenya rĩrĩa ũngĩaria
1 Nĩkũrĩ kũruta mahĩtia gwĩkagwo hĩndĩ ĩtaagĩrĩire,
na nĩkũrĩ mũndũ ũkiraga no nĩ mũũgĩ.
2 Kaba kũrutana mahĩtia gũkĩra gũikara ũraakarĩĩte.
Mũndũ ũrĩa uumbũraga mahĩtia maake nĩehonokagĩria maũndũ maingĩ.
3 Ĩtĩkĩra mahĩtia maaku,
na nĩũgũthengera gĩconoko.
4 Mũndũ ũrĩa ũkinyagĩra kĩhooto na hinya
atariĩ ta mũndũ mũhakũre ũrĩa wĩriragĩria kũnyiita mũirĩĩtu na hinya.
5 Nĩkũrĩ mũndũ wonagwo e mũũgĩ nĩ ũndũ wa ũkiri wake,
na nĩkũrĩ ũngĩ ũmenagwo nĩ ũndũ wa kwaria mũno.
6 Nĩkũrĩ mũndũ ũkiraga tondũ ndarĩ na wa kuuga,
na nĩkũrĩ ũngĩ ũkiraga tondũ nĩoĩ rĩrĩa aagĩrĩirwo nĩkwaria.
7 Mũndũ mũũgĩ akiraga nginya hĩndĩ ĩrĩa njagĩrĩru ĩkinye,
no kĩrimũ gĩa kwĩgana kĩaragia o na rĩrĩa gĩtaagĩrĩirwo.
8 Mũndũ ũrĩa ũheanaga ũhoro mũingĩ nĩanyararagwo,
na mũndũ ũteetĩkagĩra arĩa angĩ maarie nĩamenagwo.
Mũnyaka wa mũndũ kũgarũrũka o rĩmwe
9 Mũndũ ahota kũnyiita mũnyaka e mathĩĩnainĩ,
na ũndũ wa mũnyaka wahota gũkũreehera mathĩĩna.
10 Nĩkũrĩ kũheana gũtarĩ uumithio,
na nĩkũrĩ kũheana kũreehage uumithio maita mangĩ meerĩ.
11 Nĩkũrĩ ũnene ũreehage ũthĩĩni,
na nĩkũrĩ andũ manenehaga kuuma maũndũinĩ matarĩ kĩene.
12 Nĩkũrĩ mũndũ ũngĩgũra kĩndũ mbeeca nyiinyi,
no acooke arĩhe kĩndũ kĩu goro.
13 Mũndũ mũũgĩ atũmaga eendwo nĩ andũ na mĩario yake,
no wĩnyiihia wa mũndũ mũkĩĩgu ndũmũteithagia.
14 Kĩheeo kuuma kũrĩ kĩrimũ gĩtirĩ kĩguni,
amu kĩonaga kĩndũ kĩu gĩ kĩnene gũkĩra ũrĩa kĩrĩ.
15 Aheanaga kĩndũ kĩnyiinyi no akaaria ndeto nyingĩ,
agathiĩ akĩaragia nĩguo andũ oothe maigue.
Angĩgũkombera kĩndũ ũũmũũthĩ rũũciũ nĩagaakũrandũra.
Mũndũ ta ũcio nĩ wa kũmenwo.
16 Kĩrimũ kiugaga atĩrĩ, “Niĩ ndirĩ mũraata,
ndicookagĩrio ngaatho ingĩĩka ũndũ mwega.
Andũ arĩa marĩaga indo ciakwa
macookaga o kwaria ndeto njũru ingoniĩ.”
17 Kaĩ andũ oothe nĩmarĩmũthekagĩrĩra kaingĩ-ĩ!
Mĩario ĩtaagĩrĩire
18 Nĩ kaba gũtenderũka ũgwe mahiga igũrũ,
gũkĩra gũtenderũka kwa rũrĩmĩ;
gũthira kwa mũndũ mwaganu gũũkaga o rĩmwe
ta ũrĩa mũndũ atenderũkaga akagũa.
19 Mũndũ ũtarĩ mĩtugo ahaana ta rũgano rũkĩheanwo rĩrĩa rũtaagĩrĩire,
rũrĩa andũ aaganu maheanaga hingo ciothe.
20 Thimo yumĩĩte kanua ga kĩrimũ nĩregagwo
amu gĩtimĩheanaga rĩrĩa yagĩrĩire.
21 Ũthĩĩni wahota kũrigĩrĩria mũndũ kwĩhia,
kwoguo rĩrĩa ahuurũka ndaiguaga agĩciirithio nĩ thamiri yake.
22 Mũndũ ahota kwĩimithia gĩtĩĩo nĩ ũndũ wa thoni,
kana oorwo nĩkĩo nĩ ũndũ wa ũrimũ wake.
23 Mũndũ ahota kwĩrĩra mũraatawe kĩndũ nĩ ũndũ wa kũrĩĩo nĩ thoni,
na kwoguo agĩtue mũraatawe thũ na ũndũ ũtarĩ bata.
24 Maheeni nĩ kĩrema gĩcong’i marĩ na mũndũ,
no makoragwo hingo ciothe me mĩarioinĩ ya andũ arĩa akĩĩgu.
25 Nĩ kaba gũtuĩka mũici handũ ha gũtuĩka mũndũ wa kũheenania,
no eerĩ maroreete gũthiranĩra hamwe.
26 Mũndũ wa maheeni ndangĩheeo gĩtĩĩo
atũũraga aconokeete hingo ciothe.
Ũramati wa ũũgĩ
27 Mũndũ ũrĩa waragia mĩario ya ũũgĩ nĩathiaga na mbere,
na mũndũ ũheanaga rĩciiria rĩega nĩakenagĩrwo nĩ anene.
28 Mũndũ ũrĩa ũrĩmaga nĩagethaga,
na ũrĩa ũkenagia anene nĩarekagĩrwo angĩhĩtia.
29 Iheeo na mahaki nĩituruuragia andũ oogĩ,
nĩimagiragia makorwo marĩ ehokeku makĩrutana mahĩtia.
30 Ũũgĩ mũhithe na ũtonga mũhithe nĩ cia bata ũrĩkũ?
31 Nĩ kaba mũndũ ũrĩa ũhithaga ũrimũ wake
gũkĩra ũrĩa ũhithaga ũũgĩ wake.