Month: March 2020

-6-

1 Waikara thĩ kũrĩa irio na mũthamaki-rĩ,

baarĩrĩra wega ũmenye ũcio nũũ mwĩ naake.

2 Nĩ kaba kũnyiihia mũhaaha, angĩkorwo wĩ mũndũ wa mũhaaha.

3 Ndũkaanakorokere irio icio irĩ na cama;

no gũkorwo hiihi nĩ cia gũkũheenereria.

-7-

4 Tuĩka mũndũ mũũgĩ nĩguo ndũkaaneanange ũgĩetha ũtonga.

5 Nĩ ũndũ-rĩ, ũtonga ũcio waku wahota gũthira o narua,

o ta ũmereetie mathagu ũkoombũka ta rwĩgĩ.

-8-

6 Tiga kũrĩa irio cia mũndũ mũkarĩ;

o na kana ũkorokere irio icio irĩ na cama.

7 Ahota gũkwĩra, “Ũka ũrĩe na ũnyue”

ĩndĩ ũguo ti guo atuĩte agwĩke.

Ũguo areciiria noguo we mwene atariĩ.

8 Nĩũgũtahĩka kĩrĩa ũkũrĩĩte,

nayo mĩario yaku mĩega ĩtuĩke ya tũhũ.

9 Ndũkaanaarie ũhoro wa bata na kĩrimũ

nĩ ũndũ no kĩũnyarare.

-10-

10 Menya gũkaanakũũra mũtĩ wa tene wa mũhaka

kana ũtuunye andũ a ndigwa mĩgũnda yao.

11 Nĩ gũkorwo MWATHANI nĩ we mũmarĩhĩria,

na nĩ we mũmaarĩrĩria.

12 Thikagĩrĩria mũrutani waku

na wĩrute maũndũ moothe marĩa ũngĩhota.

-12-

13 Ndũkaanage kũherithia mwana,

amu o na wamũhũũra na rũthanju ndangĩkua.

14 Wamũhũũra na rũthanju nĩwahonokia muoyo wake

ndũgaathiĩ kwa arĩa akuũ.

-13-

15 Mwana wakwa, ũngĩũhĩga-rĩ,

o na niĩ ngoro yakwa no ĩkene.

16 Ngoro yakwa nĩrĩcanjamũkaga,

hĩndĩ ĩrĩa ũkwaria maũndũ ma ũũgĩ.

-14-

17 Ndũkaanaiguĩre andũ arĩa eehia ũiru;

tũũra ũrũmĩĩtie ũhoro wa gũtĩĩa MWATHANI.

18 Nĩ amu weka ũguo,

kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku gĩa thuutha gĩgatũũra gĩ kĩega.

-15-

19 Mwana wakwa, tathikĩrĩria nĩguo ũkĩũhĩge;

menyagĩrĩra mũno mĩthiĩre ĩrĩa ũthiaga nayo.

20 Ndũkaanathiĩ thiritũ na andũ arĩa meendaga kũnyua ndibei mũno,

o na kana andũ arĩa makorokagĩra nyama.

21 Amu mũrĩĩu na mũkoroku acio megũtũũra marĩ athĩĩni;

ũgũũta-rĩ, ũtũmaga mũndũ ehumbe matangari.

-16 –

22 Thikagĩrĩria thooguo ũrĩa wagũciarire,

na ũmenye gũkaananyarara maitũguo,

o na akorwo nĩ mũkũrũ.

23 Wĩgũrĩre ũhoro wa ma, ũũgĩ, ũtaaro na ũtaũku;

menya ũgaacooka gũciendia.

24 Ithe wa mũndũ mũthingu aikaraga e mũcanjamũku,

mũciari wa mwana mũũgĩ no gũkena ekenagĩra.

25 Tũmaga aciari aaku makenage nĩ ũndũ waku,

ĩĩni, gĩcanjamũrage maitũguo ngoro.

-17-

26 Mwana wakwa, thikagĩrĩria mataaro maakwa

na ningĩ wĩrutage na mũtũũrĩre wakwa.

27 Mũmaraaya nĩ irima iriku,

mũndũ wa nja mũhuhungĩki naake nĩ mũtego mũũru.

28 Nĩgũtega ategaga andũ o ta mĩkora,

ningĩ agatũma arũme aingĩ maage kwĩhokeka kũrĩ atumia aao.

-18

29-30 Rĩu-rĩ, tanyonia mũrĩĩu,

ũrĩa ũngĩenda kwĩongerera ũrĩĩu,

niĩ na niĩ nĩngũkuonia mũndũ wĩ na kĩeha o na wĩthikĩire,

mũndũ wa haaro hĩndĩ ciothe,

na ũikaraga akĩnugunaga.

Maitho maake matuunĩhĩĩte ta mwaki,

na e na nguraro cia kwĩgĩrĩrĩra.

31 Atĩrĩ, ndũkaanamererie ndibei mata,

o na angĩkorwo ĩmatĩĩte atĩa,

o na angĩkorwo ĩgĩita mũhũũyũ ĩrĩ gĩkombeinĩ,

o na yatuĩka nĩnyororokaga wega ĩkĩmerũka.

32 Mũthiainĩ ĩtũmaga ũigue ta ũrũmĩĩtwo nĩ nyoka

kana ta ũtuĩrĩirwo mata nĩ gĩĩko.

33 Maitho maaku makoonaga maũndũ mageni,

na ndũngĩhota gwĩciiria kana kwaria ũrũngĩrĩirie wega.

34 Ĩĩni, ũgakĩiguaga ta mũndũ ũrathambĩra eekĩĩte kĩĩhindiĩ

kana ta mũndũ ũkomeete macuainĩ ĩracũũgacũũgio nĩ iria.

35 Ũgagĩkiuga atĩrĩ, “No mũhaka ngorwo ndĩmũgũthe,

o na kũhũũrwo ndĩmũhũũre, no ndĩraririkana.

Nĩ kĩĩ kĩragiria njũkĩre?

Nĩmbatarĩĩtio nĩgũthiĩ kũnyua rĩngĩ.”

-19-

1 Ndũkaanaiguĩre andũ arĩa ooru ũiru,

kana ũtume ũraata nao.

2 Amu o meciiragia ũhoro wa haaro,

maaragia o ndeto cia kũiguithia mũndũ ũũru.

-20-

3 Mĩciĩ yakagwo na njĩra ya ũũgĩ,

ũmenyo nĩguo ũtũmaga ĩtũũre ĩhandĩĩte.

4 Ũũgĩ ũtũmaga nyũmba ciyũrio indo cia bata,

indo ciothe iria njega cigakĩiyũrio kuo.

-21-

5 Ũũgĩ wĩ mbere ya hinya,

nakuo kũgĩa na ũũgĩ kwĩ bata gũkĩra kũgĩa na hinya.

6 Thuuthuuria maũndũ maaku wega ũtarĩ ũrathiĩ mbaarainĩ,

ũtaaro mwega wahota gũtũma ũhootane.

-22-

7 Maũndũ ma ũũgĩ nĩ hinya mũno kĩrimũ gĩkĩmamenya,

gĩtitumũraga kanua rĩrĩa maũndũ ma bata mekwario.

-23-

8 Mũndũ ũthugundaga gwĩka ũũru,

arĩĩtagwo mũndũ wa haaro.

9 Irimũ ithugundaga o maũndũ ma meehia,

na andũ nĩmathũire mũndũ wa kĩnyũrũri.

-24-

10 Angĩkorwo ndũngĩtiirĩrĩria hĩndĩ ya mathĩĩna

gũtirĩ nganja wĩ mũhũthũ.

-25-

11 Tuĩka wa gũteithũra arĩa maratwarwo gĩkuũinĩ;

arĩa marathiĩ kũũragwo hatarĩ gĩtũmi tuĩka wa kũmahonokia.

12 Wahota kuuga atĩ ũcio ti ũhoro waku,

ĩndĩ Ngai nĩoĩ, na nĩ we ũthuuthuuragia meciiria maaku.

Aikaraga agitĩire muoyo waku, na nĩoĩ ũguo,

naake akaahe mũndũ mũcaara kũringana na ũrĩa eekaga.

-26-

13 Mwana wakwa, rĩaga ũũkĩ, amu nĩũrĩ cama.

O ta ũrĩa mũruru wa maguainĩ wĩ mũrĩo wĩ rũrĩmĩinĩ rwaku,

14 kĩmenye na ma atĩ ũguo noguo ũũgĩ ũtariĩ harĩ ngoro yaku.

Wĩnyiitĩre ũũgĩ na mũtũũrĩre waku wa thuutha nĩ ũkaagacĩra.

15 Ndũgaatuĩke mũndũ mwaganu wa kuohagĩria andũ arĩa athingu

kana ũtuĩke wa gũtharĩkĩra mĩciĩ yao.

16 Nĩ amu mũndũ mũthingu o na angĩgũa maita mũgwanja,

agũaga o agĩũkagĩra;

ĩndĩ ũrĩa mwaganu agũithagio na mũnduru

nĩ waganu wake na ndookagĩra.

-28-

17 Ndũkaanakene rĩrĩa thũ yaku yona thĩĩna,

ningĩ ndũkaanacanjamũke ngoro rĩrĩa yarũndwo.

18 Nĩ ũndũ MWATHANI ndakenagio nĩ ũndũ ta ũcio;

amu ahota kwĩricũkwo eeherie maraakara maake harĩ thũ ĩyo.

-29-

19 Tiga gwakanagwo nĩ ngoro nĩ ũndũ wa andũ arĩa ooru,

na ndũkaanaigue ũũru nĩ ũndũ wa acio aaganu.

20 Nĩ gũkorwo mũndũ ũrĩa mũũru ndarĩ ũndũ mwega eetereire thuuthainĩ,

na nĩkũniinwo aniinagwo.

-30-

21 Mwana wakwa, tĩĩaga MWATHANI,

o na mũthamaki wa gũũkũ thĩ;

ndũkaananyiitanĩre na andũ arĩa meendaga kũmakararia.

22 Amu-rĩ, andũ ta acio maniinagwo o narua,

ningĩ-rĩ, nũũ ũngĩhota kũmenya iherithia

rĩrĩa MWATHANI Ngai kana mũthamaki wa gũũkũ thĩ angĩmareehithĩria?

Thimo ingĩ

23 O na thimo ici irũmĩrĩire ciarĩĩtio no andũ oogĩ.

Gũthuutũkania ciirainĩ-rĩ, ti ũndũ mwega.

24 Mũndũ ũrĩa ũtuaga ũrĩa mwaganu mwega,

nĩkũrumwo arumagwo na agathũũrwo nĩ andũ oothe.

25 Ũrĩa ũherithagia mũndũ ũrĩa mwaganu nĩagaacagĩra,

ningĩ andũ nĩmamũraathimaga.

26 Icookia rĩa kwĩhokeka rĩonanagia wendo mũnene.

27 Amba ũthagathage indo ciothe cia mwako wothe,

warĩĩkia gwĩka ũguo no ũgĩake nyũmba yaku.

28 Ndũkaanaigĩrĩre mũndũ ũrĩa ũngĩ kĩgeenyo,

o na kana warie maheeni igũrũ rĩake.

29 Menya gũkaanoiga, “Njĩka na njĩka ndĩrĩ marũrũ,

mũndũ ũcio ngũmwĩka o ta ũguo anjĩkĩĩte.”

30 Ndĩragereire mũgũndainĩ wa mũndũ

kĩgũũta na kĩrimũ o na ndĩragerera mũgũndainĩ wake wa mĩthabibũ,

31 ndĩrona yothe ĩramereete mĩigua, o na ĩkaiyũrwo nĩ ria,

na ningĩ rũirigo rwayo rwa mahiga rũkamomoka.

32 Ndĩraũbaara mũno na ndĩrecũũrania ũhoro

ũcio na ndĩreruta ũndũ.

33 Ũngĩenda gũkoma-rĩ, koma,

o na ũngĩenda gũkumbatanĩria mooko ũhurũke, ĩka guo.

34 No ũrĩkorererwo nĩ ũthĩĩni ta mũici,

naguo wagi ũgũtharĩkĩre o ta arĩ mũndũ ũgwete mĩguĩ.

Thimo ingĩ cia Solomoni

1 Ici o nacio nĩ thimo ingĩ cia Solomoni, o ta ũrĩa ciandĩkirwo nĩ tũrani twa Hezekia mũthamaki wa Juda.

2 Ngai ekagĩrĩrwo nĩ ũndũ wa kũiga maũndũ hithoinĩ,

nao athamaki meekagĩrĩrwo nĩ ũndũ wa kũhithũria hitho.

3 O ta ũrĩa igũrũ rĩraihĩte, o nayo thĩ ĩkarika,

ũguo noguo ngoro cia athamaki itangĩtuĩrĩka.

4 Theria betha ĩthire gutu,

naake mũturi ature kĩndũ kĩega.

5 Andũ arĩa aaganu ndũkaameetĩkĩrie gũtuĩka ataari a mũthamaki

na ũthamaki wake ũgũtuĩka wa kĩhooto.

6 Ndũkaanetũgĩrie mbere ya mũthamaki

o kana ũikaranie na atongoria;

7 nĩ kaba gwĩtwo ũthiĩ ũikarĩre itĩ cia mbere,

gũkĩra kwĩrwo ũũkĩrĩrie gĩtĩ mũtongoria aikarĩire.

8 Wona ũndũ na maitho maaku, ndũkanaũtware igootiinĩ na ihenya.

Mũndũ ũngĩ angĩruta ũira mwega kũrĩ waku,

githĩ wee to ũconoke?

9 Aranĩriai ũndũ ũcio mũrĩ inyuerĩ mũiguithanie,

ndũkaanatuĩke wa kũumia nja.

10 Wauumia nja nĩũkwĩyagithia gĩtĩĩo

ũgĩtũũre ũnyararĩĩtwo.

11 Ũhoro warĩĩtio ũhaarĩrĩĩtio wega,

nĩ ta kĩndũ gĩthondekeetwo na thahabu

ĩthondekereirwo wega na betha.

12 Irũithia rĩa mũndũ mũũgĩ harĩ mũndũ ũkũigua,

nĩ ta gĩcũhĩ gĩa gũtũ gĩa thahabu

kana mũgathĩ wa ngingo wa mahiga ma goro.

13 Mũrekio mwĩhokeku nĩ gĩkeno harĩ mũmũrekia,

atariĩ ta maaĩ mahehu hĩndĩ ya ũrugarĩ wa hĩndĩ ya magetha.

14 Mũndũ wĩranagĩra indo atangĩhota kũheana,

nĩ ta matu na rũhuuho itangiuria mbura.

15 Gũkirĩrĩria gũtũmaga mũnene ateithie mũndũ

nacio ciugo njega iguucagĩrĩria athamaki.

16 Wona ũũkĩ rĩa ũrĩa ũgũkũigana,

nĩ ũndũ mũrĩo nĩwĩrũmagĩra.

17 Ndũkaanatue mũciĩ wa mũndũ wa mũhaka gĩtindo,

wahota kũmwĩkĩra kĩnyiria akũmene.

18 Mũndũ ũrĩa ũiganagĩrĩra igeenyo,

atariĩ ta njũgũma, kana ta rũhiũ rwa njora

o na kana ta mũguĩ mũnoore.

19 Kwĩhoka mũndũ ũtarĩ mwĩhokeku hĩndĩ ya mathĩĩna,

no ta kũrĩa na igego rĩũnĩkĩru,

kana ta gũthiĩ na kũgũrũ kuonju.

20 Kũinĩra mũndũ wĩ na kĩeha ngoroinĩ

no ta kũruta nguo hĩndĩ ya heho,

kana kũhaka kĩronda cumbĩ.

21 Thũ yaku ĩngĩkorwo ĩhũtiĩ mĩhe gĩa kũrĩa,

na ĩngĩkorwo ĩnyootiĩ mĩhe gĩa kũnyua;

22 amu weka ũguo nĩũgũtũma ĩconoke,

naake MWATHANI nĩegũkũgaathĩrĩria.

23 Mũceneneko ũreehage maraakara,

o ta ũrĩa rũhuuho rwa na rũgongo, rũreehage mbura.

24 Nĩ kaba gũtũũra nyũmba igũrũ,

gũkĩra gũtũũrania na mũtumia wa inegene kũu nyũmbainĩ thĩinĩ.

25 Kũigua ũhoro mwega wa bũrũri wa kũraaya,

no ta kũnyua maaĩ mahehu wĩ mũnyootu.

26 Mũndũ mũthingu ũnyiitanagĩra na mwĩhia,

no ta karũũĩ ke na munju kana gĩthima kiunjuge.

27 Kũrĩa ũũkĩ mũingĩ nĩkuoria nda,

ningĩ kũganwo mũno nĩkũũra.

28 Mũndũ ũraakaraga na ihenya,

no ta itũũra rĩmomorangĩĩtwo rĩgatigwo rĩtarĩ na thingo.

1 Ta mbarabu ĩgũĩte hĩndĩ ya ũrugarĩ,

kana ta mbura hĩndĩ ya magetha,

no taguo gĩtĩĩo gĩtaagĩrĩire kĩrimũ.

2 O ta ũrĩa nyoni ciũmbũkaga na itiũmbe,

noguo irumi itarĩ gĩtũmi itangĩgwata mũndũ.

3 Hũũra mbarathi na kĩboko,

nayo ndigiri ũmĩohe na matamu,

nakĩo kĩrimũ ũkĩhũre na rũthanju.

4 Ndũkaanacookerie kĩrimũ na ũrimũ wakio,

ũngĩĩka ũguo ũkũhaana o ta kĩo.

5 Cookeria kĩrimũ na ũrimũ wakĩo,

gĩtigaakĩone ta gĩtuĩkĩĩte kĩũgĩ.

6 Mũtũmi wa kĩrimũ na ũhoro-rĩ,

nĩ we mwene wĩigwithagia ruwo,

na akeegĩrĩra thĩĩna.

7 Kĩrimũ kĩraaria na thimo,

no ta kĩonje gĩgĩĩtwara na magũrũ maakĩo

8 Kũgaathĩrĩria kĩrimũ

no ta gũikia ihiga na kĩgũtha.

9 Ta mũigua ũgĩtheeca guoko kwa mũrĩĩu,

no taguo ngerekano itariĩ ikĩario nĩ tũnua twa irimũ.

10 Ta mũgwĩmi ũrĩa ũikagia mĩguĩ yake o ũguo,

Noguo mũndũ atariĩ ũrĩa wandĩkaga kĩrimũ na mũrĩĩu.

11 Kĩrimũ kĩrĩa gĩtindagĩrĩra ũrimũ wakio,

no ta ngui ĩgũcookera matahĩko maayo.

12 Nĩwonaga mũndũ ũrĩa wĩtuaga atĩ nĩ mũũgĩ?

Kĩrimũ-rĩ, nĩkĩmũkĩrĩĩte.

13 Kĩgũũta gĩikaraga o ro mũciĩ

tondũ kĩĩgwatagia nĩgĩkũrĩĩo nĩ mũrũũthi kĩoimagara.

14 Ta ũrĩa mũrango ũtindaga ũgĩcuuha na marenji maguo,

no taguo kĩgũũta kĩĩgarũraga gĩkomeete ũrĩrĩ.

15 Kĩgũũta nĩkĩremagwo nĩkwĩyoera irio kĩrĩe.

16 Kĩgũũta kĩyonaga gĩ kĩũgĩ

gũkĩra andũ mũgwanja arĩa mangĩcookia na ũũgĩ.

17 Mũndũ wa gũtoonyerera ngũĩ yene,

no ta mũndũ ũranyiita ngui matũ.

18-19 Mũndũ ũrĩa ũhĩtithagia mũndũ ũrĩa ũngĩ wa mũhaka

na akoiga atĩ no itherũ-rĩ,

ahaana mũgũrũki ũretwarĩrĩria gĩkuũinĩ.

20 Mwaki waga kuongererwo ngũ, nĩũhoraga

ngarari ingĩaga haaro nĩithiraga.

21 O ta ũrĩa makara magwatagia mangĩ mwaki

na ngũ igatũma mwaki wakane makĩria,

naguo mũndũ wa ngũĩ aringanagĩrĩria haaro.

22 Mũhuuhu ũrĩ cama mũno,

mũndũ aũigua ndũriganagĩra.

23 Ciugo nyoroku cia maheeni,

no ta nyũngũ ĩthondekeetwo na rĩũmba rĩtacinĩĩtwo wega.

24 Hinga ĩhithagĩrĩra rũthũũro rwayo na ciugo nyoroku wega.

25 Tiga gwĩtĩkia ndeto icio ciayo o na i njega

nĩ ũndũ ngoroinĩ ya yo ĩiyũire rũthũũro.

26 O na ĩngĩhithĩrĩra rũthũũro rwayo,

maciaro maaruo no makoimbũka.

27 Mwenji wa irima nĩ we mwene ũgũaga rĩo,

na mũhingiritia wa ihiga nĩ we mwene uunagwo kũgũrũ nĩrĩo.

28 Mũndũ wa maheeni, nĩathũire arĩa aheenanagia igũrũ rĩao,

namo maheeni nĩkũharagania maharaganagia.

1 Tiga kwĩraha na rũũciũ,

tondũ rũũciũ maũndũ mahota kũgarũrũka.

2 Tiga kwĩgana wee mwene kaba ũganwo nĩ andũ angĩ,

kana andũ matakũũĩ.

3 Gĩtango gĩa kĩrimũ,

nĩ kĩritũ gũkĩra ihiga hamwe na mũthanga.

4 Marũrũ matirĩ tha, no kwananga maanangaga

ĩndĩ ũiru nĩ mũũru makĩria.

5 Kaba kũrũithia mũndũ ũtekũmwĩtigĩra

gũkĩra wendo wa ngunguĩ.

6 Nguraro cia gwĩkĩrwo nĩ mũraata itĩrĩ ruwo,

ĩndĩ thũ yaku o na ĩngĩkũmumunya mĩĩmenyerere.

7 Mũndũ ũhũniĩ, o na ũũkĩ kũrĩ we ndũrĩ cama,

ĩndĩ mũndũ ũhũũtiĩ, o na irio ng’andu no arĩe.

8 Mũndũ wa mbũrũũrũ ahaana o ta kanyoni gatiganĩirie gĩtara gĩako.

9 Maraaci o na mũtararĩko wa maguta nĩikenagia mũndũ,

ĩndĩ mathĩĩna meekagĩra mũndũ kĩeha.

10 Menyagĩrĩra araata aaku mwene,

o na ningĩ ndũkaanatirike araata a thooguo;

ndũkaanathiĩ kwa mũrũ wa maitũguo

hĩndĩ ĩrĩa ũrĩ na thĩĩna.

Mũndũ ũrĩa mũrigainie naake no agũteithie

gũkĩra mũrũ wa maitũguo wĩ kũraaya.

11 Mwana wakwa, wĩgĩĩre na ũũgĩ na nĩũkũnjanjamũra ngoro,

hĩndĩ ĩyo ngĩe na macookio ma kwĩra mũnjũgiti.

12 Mũndũ mũbaarĩrĩri oonaga ũgwati ũgĩũka akaweherera,

ĩndĩ kĩrimũ nĩgũtũnga kĩũtũngaga gĩgakĩniinwo.

13 Mũndũ angĩtuĩka wa kũrĩhĩra mũndũ atooĩ thiirĩ,

nĩ indo ciake we mwene atoonyagia ũgwatiinĩ.

14 Kũgũtũkĩra mũndũ na ngeithi rũũciinĩ

no ta kũmũtũngia mũtino.

15 Mũtumia mũnegeni no ta maaĩ magĩtaata, ta ta ta, hĩndĩ ya mbura.

16 Kũmũgirĩrĩria no ta kũhũũra maaĩ na ndĩrĩ,

kana gũkumbacĩria maguta matweku na rũhĩ.

17 Cuuma nĩnooraga iria ingĩ,

naguo noguo mũndũ mũũgĩ oohĩgagia ũrĩa ũngĩ.

18 Mũceehi wa mũkũyũ nĩarĩaga matunda maaguo.

Ndungata ĩrĩa ĩmenyagĩrĩra mũmĩathi nĩheyagwo gĩtĩĩo.

19 O ta ũrĩa mũndũ oonaga kĩĩruru gĩake maaĩinĩ,

noguo we mwene eyonaga ngoroinĩ yake.

20 Gĩkuũ o na kwa arĩa akuũ itiiganagia,

na noguo maitho ma mũndũ matariĩ.

21 Betha na thahabu iniinagwo ngaanga nĩ mwaki,

naake mũndũ ageragio na kũganwo gwake.

22 O na ũngĩhũũra kĩrimũ gĩtigairie haniini gĩkue,

ndũrĩ ũndũ ũngĩĩka ũrimũ ũcio wakĩo.

23 Menyaga ũrĩa mahiũ maaku maikaire,

ũkĩmenyagĩrĩre wega ndũũru ciaku;

24 amu ũtonga nĩũthiraga,

o na moothamaki matitũũraga.

25 Mũndũ atuaga thaara na agatũgũta nyeki ciandainĩ,

o rĩrĩa kwĩ na thaara ũngĩ ũrakũra mũgũnda.

26 No wĩthondekere nguo na guoya wa ng’ondu ciaku,

na wĩgũrĩre mũgunda na wendia wa mbũri imwe ciaku.

27 Nacio mbũri icio ingĩ ikũheage iria

wee mwene, andũ a mũciĩ waku, o na ndungata ciaku cia airĩĩtu.

1 Mũndũ mwaganu amakagio nĩ kĩĩruru,

no mũndũ mũthingu eyũmagĩrĩria ta mũrũũthi.

2 Bũrũri ũngĩĩhia, nĩũgĩaga na aathani aingĩ.

Ĩndĩ mũthamaki mũũgĩ na mũtaũku nĩatũmaga bũrũri wĩkindĩre.

3 Mũthamaki ũhinyagĩrĩria mũndũ mũkĩa

no ta mbura ya rũhuuho ĩkomeetie irio.

4 Mũndũ ũtiganĩirie watho,

agaathagĩrĩria andũ arĩa aaganu.

Ĩndĩ mũndũ wathĩkagĩra watho,

ndangĩnyiitanĩra nao.

5 Andũ aaganu matimenyaga kĩhooto,

no arĩa mathaathayagia MWATHANI nĩmakĩmenyaga wega.

6 Kaba mũthĩĩni mwĩhokeku kũrĩ gĩtonga gĩkoroku.

7 Mwana mũtaũku nĩathĩkagĩra Watho

ĩndĩ ũrĩa ũthiaga thiritũ na mĩkora

nĩgũconorithia aconorithagia mũciari wake.

8 Atĩrĩ, ũtonga wa kwĩonera na njĩra ya kuongerera uumithio ũrĩa gũtaagĩrĩire,

ũrigagia na andũ arĩa maiguagĩra athĩĩni tha.

9 Mũndũ ũtaiguaga watho

o na mahooya maake Ngai ndangĩmaigua.

10 Mũndũ ũhĩtithagia mũndũ ũrĩa mwĩhokeku

acookaga kũgũa o meehiainĩ maake mwene.

No mũndũ ũtarĩ na mahĩtia nĩaraathimagwo.

11 Gĩtonga kĩyonaga gĩ kĩũgĩ

ĩndĩ mũthĩĩni wĩ na mĩthiĩre mĩega nĩagĩkĩrĩĩte.

12 Rĩrĩa arĩa athingu matũũgĩrio andũ nĩmakenaga,

no arĩa aaganu matũũgĩra andũ magakua ngoro.

13 Mũndũ ũhithagĩrĩra meehia maake ndangĩgaacĩra

ĩndĩ ũrĩa ũmoimbũraga na akamatiganĩria,

nĩaiguagĩrwo tha.

14 Mũndũ ũrĩa ũtĩĩaga MWATHANI aikaraga akeneete,

ĩndĩ ndũrĩka nĩkũniinwo ĩniinagwo.

15 Athĩĩni matingĩĩguna kuuma harĩ mũtongoria mwaganu,

ahaana ta mũrũũthi ũkĩrarama, kana ta njũũi ĩraguĩma.

16 Mũtongoria kĩrimũ nĩahinyagĩrĩria andũ aake

ĩndĩ ũrĩa ũthũire ungumania nĩathanaga matukũ maingĩ.

17 Mũndũ ũrathĩĩnio nĩ thakame ya mũndũ ooragĩĩte,

nĩ we mwene wĩĩnjeire mbĩĩrĩra, tigana naake.

18 Tũũra wĩ mwĩhokeku na nĩũrĩikaraga na thaayũ,

no mũndũ ũtarĩ mwĩhokeku arĩrũndagwo o rĩmwe.

19 Mũrĩmi wĩ kĩyo ndaagaga gĩa kũrĩa,

ĩndĩ kĩgũũta gĩtũũraga na thĩĩna.

20 Mũndũ mwĩhokeku arĩtũũraga araathimagwo

no mũndũ wa kwenda gũtonga na ihenya arĩonaga o ndirũ.

21 Gũthuutũkania ti ũndũ mwega,

mũndũ ahota kwĩhia nĩ ũndũ wa keenyũ ka mũgate.

22 Mũndũ mwĩyendi eendaga gũtonga narua,

ĩndĩ ndooĩ atĩ ũthĩĩni no ũmũkorerere.

23 Rũithia mũndũ na thuuthainĩ nĩarĩgũtĩĩa

gũkĩra ũrĩa ũmũgaathagĩrĩria.

24 Mũndũ ũiyaga aciari aake na akoiga ũcio ti ũndũ,

ndarĩ ngũũrani na mũici.

25 Mũndũ mwĩyendi nĩ thĩĩna egĩĩragĩrĩra,

no mũndũ wĩhokeete MWATHANI

ũcio nĩarĩonaga wega.

26 Mũndũ ũrĩa wĩhokaga meciiria maake nĩ kĩrimũ

no mũndũ ũrĩa ũthikagĩrĩria mataaro ma andũ oogĩ nĩahonokaga.

27 Mũtugi athĩĩni ndathĩĩnaga,

ĩndĩ ũrĩa ũthunaga guoko ndoonaga kĩraathimo.

28 Arĩa aaganu maatũũgĩra, andũ nĩkwĩhitha mehithaga;

ĩndĩ maagũa kuuma ũneneinĩ, arĩa athingu nĩmoongererekaga.

1 Mũndũ ũrĩa ũng’athagia o na arũithio

agũaga na ndoone wa kũmũũkĩria,

oinĩkangaga na ndoonaga kĩhonia.

2 Rĩrĩa mũndũ mũthingu atuĩka mũthamaki

andũ nĩgũkena makenaga.

Ĩndĩ rĩrĩa ũrĩa mwaganu aathana,

andũ nĩkũnuguna manugunaga.

3 Mwana ũrĩa wendeete ũũgĩ atũmaga mũciari akene,

ĩndĩ ũrĩa ũgĩaga thiritũ na aka a maraaya

nĩgũitanga aitangaga indo ciake.

4 Mũthamaki ũrĩa ũrũmbũyanagia na kĩhooto

bũrũri wake nĩwĩkindagĩra.

Ĩndĩ mũthamaki wendeete o mbia

nĩkũwananga awanangaga.

5 Mũndũ ũheenagĩrĩria ũrĩa ũngĩ,

nĩ wemwene wĩigagĩra mũtego.

6 Wĩhia wa mũndũ ũrĩa mwaganu nĩ mũtego kũrĩ we mwene;

mũndũ ũrĩa mũthingu aikaraga egangarĩĩte nĩgũkena.

7 Mũndũ mũthingu nĩamenyagĩrĩra ihooto cia athĩĩni,

ĩndĩ mũndũ ũrĩa mwaganu ti mũtaũkĩre nĩ maũndũ macio.

8 Andũ a njiinũ matũmaga itũũra rĩgĩe ngũĩ,

no arĩa oogĩ nĩkũhooreria marĩhooreragia.

9 Mũciiri na kĩrimũ, o na e mũũgĩ,

ndarĩ uumithio oonaga, tiga o gĩconoko gĩtheri.

10 Ooragani nĩmathũire mũndũ mwĩhokeku,

no arĩa athingu nĩkũgitĩra magitagĩra muoyo wake.

11 Kĩrimũ gĩtingĩhota kũhithĩrĩra maraakara,

no mũndũ mũũgĩ nĩakiragĩrĩria na akamahooreria.

12 Mũthamaki angĩtuĩka wa gũthikagĩrĩria maheeni,

njaama ciake ciothe ituĩkaga cia maheeni.

13 Mũthĩĩni na mũmũhinyĩrĩria eerĩ marĩ ũndũ ũmwe mahaanainie.

MWATHANI nĩ we wamaheire maitho.

14 Mũthamaki ũrĩa ũgitagĩra ihooto cia athĩĩni,

ũthamaki wake nĩũikaraga ihinda iraaya.

15 Kũrũnga na gũtaarana nĩciĩkagĩra mũndũ ũũgĩ,

no mwana mwĩĩri nĩaconorithagia mũmũciari.

16 Rĩrĩa arĩa aaganu megwathana waganu nĩũingĩhaga,

ĩndĩ arĩa athingu nĩmakeerorera kũgũa kwa andũ arĩa aaganu.

17 Ruta mwana mĩtugo, na nĩũrĩkenaga,

ĩĩ, ũgĩkĩiguage gĩkeno ngoro.

18 Rũũrĩrĩ rũtarĩ kĩrĩra kĩa Ngai nĩ rũhĩtanu,

no kũraathimwo nĩ mũndũ ũrĩa ũrũmagia watho.

19 Ndungata ndĩngĩrũngwo na kwarĩrio gũtheri

yahota gũtaũkĩrwo na yage kwĩrũmbũyia.

20 Kĩrimũ kĩrĩ kĩĩrĩgĩrĩro gũkĩra

mũndũ ũrĩa waragia atabaarĩrĩire mĩario yake.

21 Mũndũ ũrĩa ũtũũnagia ndungata yake kuuma ĩ nyiinyi,

marigĩrĩrioinĩ ĩgetũũgĩria o na gũkĩra mũũrũwe.

22 Mũndũ wa maraakara atũmaga kũgĩe haaro

na mũndũ wa marũrũ aikaraga akĩhĩtagia.

23 Mwĩtĩĩo ũgũĩthagia mũndũ njamba,

ĩndĩ mũndũ mwĩnyiihia nĩatĩĩagwo.

24 Mũndũ ũgĩaga ndũgũ na mũici nĩ we mwene wĩthũire,

anyuithagio muuma na ndangiumbũra.

25 Gwĩtigĩra andũ kũreehage ũgwati,

ĩndĩ mwĩhoki MWATHANI nĩmũgitĩre.

26 Andũ aingĩ nĩmeendithagia harĩ mũthamaki,

ĩndĩ MWATHANI no we wiki ũtuaga ciira na kĩhooto.

27 Mũndũ mũthingu ndagwatanagĩra na mũndũ mwaganu,

na mũndũ mwaganu ndagwatanagĩra na mũndũ mũthingu.

Ciugo cia Aguri

1 Ici nĩcio ciugo cia ũrathi wa Aguri mũrũ wa Jake.

“Ngai ndarĩ hamwe na niĩ, Ngai ndarĩ hamwe na niĩ.

Ingĩteithĩka atĩa?

2 Niĩ-rĩ, ndariĩ ta nyamũ ti ta mũndũ;

ndireciiria ta mũndũ.

3 Ndirĩ nderuta ũũgĩ o na atĩa,

o na kana ngamenya Ũrĩa Mũtheru.

4 Nũũ wanamenya maũndũ moothe ma igũrũ?

Nũũ wanakumbatĩria rũhuuho na rũhĩ,

kana akĩoha maaĩ na nguo yake,

o na kana agĩĩkĩra mĩhaka yothe ya thĩ?

Ongorwo nĩũmũũĩ-rĩ, eetagwo atĩa?

Mũũrũwe naake eetagwo atĩa?

5 “Ngai nĩahingagia uuge wake;

we nĩ ngo ya kũgitĩra arĩa oothe mooragĩra harĩ we.

6 Tiga kuongerera ciugo ciake ũndũ

ndakaae gũkũrũithia agũtue wa maheeni.”

Thimo ingĩ

7 Mbere ya ngue,

ndakũhooya maũndũ maya meerĩ, Ngai!

8 Njehereria ũhoro wa wara na wa maheeni;

ndũkaanareke ndonge kana thĩĩne,

heyaga o irio iria bataire.

9 Ingĩhũũna mũno-rĩ, no ndiganĩrwo nĩ we;

ingĩthĩĩna no ngakĩiye,

ndeehithĩrie Ngai wakwa gĩconoko.

10 Ndũkamenererie ndungata harĩ mũnene wayo,

wahota kũgwatwo nĩ kĩrumi, wone thĩĩna.

11 Kũrĩ andũ marumaga maithe maao,

o na mataheyaga maanyina gĩtĩĩo.

12 Kũrĩ andũ meyonaga ta marĩ atheru,

o rĩrĩa marĩ na gĩko.

13 Kũrĩ andũ meyonaga marĩ eega,

ĩĩni, magagĩciiragia o no o.

14 Kũrĩ andũ mahinyagĩrĩria athĩĩni na arĩa angĩ mũno,

na ũguo nĩguo meyonagĩra gĩa kũrĩa.

15 Thambara ĩrĩ airĩĩtu eerĩ;

moigaga “Tũheei! Tũheei!”

Kũrĩ indo inya itaiganagia o na kana ikanyira:

16 Kwa arĩa akuũ, mũtumia ũtaciaraga, thĩ nyũmũ,

na mwaki ũtangĩhoreka.

17 Mũndũ ũnyũrũragia ithe na akanyarara nyina,

aagĩrĩirwo nĩkũrĩĩo nĩ nderi,

kana maitho maake makũũrwo nĩ mahuru.

18 Kũrĩ maũndũ mana ma magegania itahotaga gũtaũkĩrwo nĩ mo:

19 Ũrĩa rwĩgĩ rũmbũkaga rĩerainĩ,

ũrĩa nyoka ĩthiagĩra igũrũ wa ihiga,

ũrĩa meeri imenyaga njĩra iriainĩ,

na ũrĩa mwanake na mũirĩĩtu meendanaga.

20 Mũtugo wa mũtumia mũmaramari nĩ ũy

atharia, ethambaga akoiga atĩrĩ,

“Ndirĩ meehia ndeeka.”

21 Kũrĩ maũndũ mana mainainagia thĩ:

22 ngombo rĩrĩa yatuĩka mũthamaki,

kĩrimũ kĩrĩĩte gĩkahũũna,

23 mũirĩĩtu njong’i angĩhika,

na mũirĩĩtu ndungata ũrĩa ũtuunyaga mũtumia ũrĩa ũmwandĩkĩĩte mũthuuri wake.

24 Gwĩ tũnyamũ tũna thĩinĩ wa thĩ,

tũnyiinyi na tũũgĩ mũno:

25 thigiriri itirĩ hinya

no nĩcihotaga kũiga mũthiithũ wa irio hingo ya ũrugarĩ.

26 ikami nacio itirĩ hinya,

no nĩcihotaga gũthondeka kũndũ gwa gũtũũra ndwaroinĩ cia mahiga;

27 ngigĩ o na itarĩ na mũthamaki

nĩcihotaga kũũmbũka irĩ gĩtutu;

28 no ũkumbatĩrie njagathi na guoko,

na no ikoragwo nyũmba cia athamaki.

29 Kũrĩ nyamũ inya ũngĩenda kwĩrorera mũkinyũkĩrie wacio;

30 mũrũũthi arĩ guo njamba gũkĩra nyamũ iria ingĩ ciothe,

na ndũrĩ nyamũ o na ĩmwe wĩtigagĩra;

31 njamba ya ngũkũ, thenge,

na mũthamaki akĩrora thigari ciake.

32 Ũngĩkorwo nĩũkoreetwo ũrĩ mũkĩĩgu

ũgetĩĩa na ũgathugunda waganu,

ikara thĩ wĩcũũranie ũhoro ũcio.

33 Ũngĩhũũra iria, riumaga maguta

ũngĩringa mũndũ iniũrũ nĩanunuhaga,

na ũngĩthooria maraakara nĩũkuona ũũru.

Gũtaara mũthamaki

1 Maya nĩ mo mataaro marĩa mũthamaki Lemueli

aaheirwo nĩ nyina.

2 “Atĩrĩĩrĩ, mũrũ wakwa nyendeete mũno,

o we icookia rĩa mahooya maakwa,

ngũkwĩra atĩa?

3 Ndũgaatũũre ũhanyũkanagia na andũ a nja,

acio maanarũnda athamaki.

4 Atĩrĩĩrĩ, Lemueli, athamaki matiagĩrĩirwo nĩkũnyuaga ndibei

o na kana gũkorokera njoohi.

5 Maarĩo nĩmariganagĩrwo nĩ watho,

na makaaga kũrũmbũyania na ihooto cia arĩa athĩĩni.

6 Njoohi-rĩ, nĩ ya arĩa marathira,

nayo ndibei nĩ ya arĩa me na ruwo ngoro.

7 Reke manyue mariganĩrwo nĩ ũthĩĩni wao,

makĩriganĩrwo nĩ mĩnyamaaro yao.

8 Aragĩrĩria arĩa matangĩhota kwĩarĩrĩria,

ũkĩrũũgamagĩrĩre ihooto cia arĩa oothe matangĩhota kwĩyũrĩria.

9 Aragĩrĩria andũ ta acio,

ũmaaragĩrĩrie na kĩhooto,

na ũmatuithanagie na ũthingu.

Gitagĩra ihooto cia arĩa athĩĩni na arĩa abataru.”

Mũtumia ngatha

10 Kaĩ mũtumia ngatha e hinya kuoneka-ĩ,

nĩ gũkorwo thogora wake ũkĩrĩĩte tũhiga twa goro.

11 Mũthuuriwe nĩamwĩhokeete

na mũthuuri ũcio ndangĩtuĩka mũkĩa.

12 Mũtumia ũcio matukũ moothe ma muoyo wake

eekaga mũthuuri wake wega, ndangĩmwĩka ũũru.

13 Ehang’agia na gũtuma nguo cia guoya na cia gataani.

14 Athũgũraga irio ciake kũraaya agaciinũkia,

o ta meeri cia mbiacara.

15 Ookagĩra kũrĩ o ũtukũ,

agakĩhaarĩria irio cia andũ aake,

na akabangĩra ndungata ciake cia airĩĩtu mawĩra ma kũruta.

16 Eethaga mũgũnda akagũra

na mbeeca iria athũkũmĩĩte,

akahanda mĩthabibũ.

17 Mũtumia ũcio e kĩyo,

arutaga wĩra wake na hinya, erutanĩirie.

18 Nĩoĩ uumithio wa mawĩra maake moothe,

amarutaga o nginya ũtukũ ũgakũra.

19 Nĩ we mwene wĩyogothagĩra ndigi,

agagĩĩtumĩra nguo ciake mwene.

20 Nĩatugaga athĩĩni,

ĩĩ, na arĩa aagi akamoohorera indo.

21 Kwagĩa mbaa we ndamakaga,

tondũ andũ aake me na nguo cia ũrugarĩ.

22 Ningĩ nĩegemagĩria macuka ma kwara ũrĩrĩ

agakĩĩhumbaga nguo cia gataani iria njega na cia babũ.

23 Mũthuuriwe nĩoĩo wega,

nĩ ũmwe wa atongoria a andũ.

24 Mũtumia ũcio agagĩtumaga nguo cia gataani akĩendagia,

nayo mĩcibi agatwaragĩra ahũũri a mbiacara meendie.

25 Arĩ hinya na nĩatĩĩĩtwo,

na ndangĩmakio nĩ ũrĩa ũgooka thuutha.

26 Aaragia na ũũgĩ,

kĩrĩra gĩake no kĩrĩa kĩega.

27 Arĩ kĩyo na maũndũ ma mũciĩ wake,

na ndarĩaga irio atanogeire.

28 Ciana ciake ciugaga atĩrĩ,

“Maitũ aroraathimwo!”

Mũthuuriwe o naake nĩkũgaatha amũgaathaga.

29 Oigaga atĩrĩ, “Atumia aingĩ maanatuĩka ngatha,

no wee-rĩ, nĩũmakĩrĩĩte oothe.”

30 Mĩthaiga nĩyakũheenania, noguo ũthaka nĩũthiraga,

ĩndĩ mũtumia ũtĩĩyaga MWATHANI,

ũcio nĩwagwĩkagĩrĩrwo.

31 Mũgaathageei nĩ ũndũ wa mawĩra moothe marĩa arutaga;

arokumagio nĩ andũ oothe.