Month: March 2020

Judasi Makabai kũhoota Lisia

1 Matukũ maniini mathira thuutha wa Timotheo kũhootwo-rĩ, Lisia ũrĩa warĩ mũmenyereri wa mũthamaki na wa mbarĩ yao, na ũrĩa ningĩ warũũgamĩrĩire thirikaari, akĩigua ũrĩa gwekĩkĩĩte. Naake akĩraakara mũno,

2 akĩũngania thigari cia magũrũ ta ngiri mĩrongo ĩnaana (80,000), na thigari ciake ciothe cia mbarathi agĩthiĩ kũrũa na Ayahudi. Muorooto wake warĩ gũtua itũũra rĩa Jerusalemu kũndũ gwa gũtũũragwo nĩ Angiriki,

3 kuona atĩ Hekaarũ ya Jerusalemu nĩrĩrĩhaga igooti o ta ũrĩa kũndũ guothe kwa ndũũrĩrĩ gwa kũhoera kwarĩhaga, na kũhĩtũkia atĩ wĩra wa Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene nĩkwendio ũrĩendagio mwaka o mwaka.

4 Lisia nĩagĩire hinya wa Ngai gĩtĩĩo tondũ wa ũrĩa aarĩ na thigari nyingĩ mũno cia magũrũ na cia mbarathi, o na ningĩ tondũ nĩarĩ na njogu mĩrongo ĩnaana.

5 Akĩhithũkĩra Judea aambĩrĩirie na gũtharĩkĩra Bethizuri, kũrĩa kwarĩ kũndũ gwa kwĩgitĩra gwakĩĩtwo na thingo cia hinya. Bethizuri ĩrĩ ta kiromita mĩrongo ĩtatũ na mwena wa kĩanda wa Jerusalemu.

6 Rĩrĩa Judasi na andũ aake maamenyire atĩ Lisia nĩgũthiũrũkĩria aathiũrũrũkagĩria kũndũ kwao gwa kwĩgitĩra, kũrĩa gwakĩĩtwo na thingo cia hinya, e hamwe na andũ oothe magĩthaitha Ngai magĩcakayaga na makĩrĩraga atĩ atũme mũraika mwega amahonokie.

7 Judasi we mwene nĩ we warĩ wa mbere kuoya indo ciake cia mbaara, agĩcooka akĩringĩrĩria andũ acio angĩ meeke o taguo nĩguo mateithie Ayahudi arĩa angĩ. Kwoguo makiumagara oothe marĩ kĩndũ kĩmwe me na mwaki mũno.

8 Na rĩĩrĩ, matathiĩte kũraaya na Jerusalemu, makĩona o rĩmwe mũndũ wahaicĩĩte mbarathi na akehumba nguo njerũ, na warĩ na indo cia mbaara cia thahabu amatongoreetie.

9 Nao makĩgooca Ngai na mũgambo ũmwe nĩ ũndũ wa kũmaiguĩra tha, na makĩigua marĩ na ũcamba to wa gũtharĩkĩra andũ oiki, o na wa gũtharĩkĩra nyamũ iria irĩ ũrũme mũno o na thingo iria ciakĩĩtwo na cuuma.

10 Magĩgĩthiĩ meyarĩire wega mehaarĩirie kũrũa, me hamwe na mũndũ ũcio Ngai aatũmĩĩte amateithie nĩ ũndũ wa kũmaiguĩra tha.

11 Nao makĩrũũgĩra thũ icio ta mũrũũthi, makĩũraga thigari cia magũrũ ngiri ikũmi na ĩmwe (11,000) na cia mbarathi ngiri ĩmwe na magana matandatũ (1,600), na makĩingatithia icio ingĩ ciothe.

12 Thigari iria ciorire nyingĩ ciacio ciarĩ ndiihangie na nĩciateete indo ciacio cia mbaara. Lisia we mwene nĩahotire gwĩthara tondũ aateng’erire akĩũra ta ũrĩa kĩguoya kĩũraga.

Lisia gũtuma ndũgũ na Ayahudi

13 Lisia aarĩ mũndũ mũũgĩ; nĩeciiririe ũrĩa aahootirwo, akĩmenya atĩ aagire kũhoota Ayahudi tondũ Ngai ũrĩa ũrĩ hinya aarũaga arĩ mwena wao. Tondũ ũcio agĩtũmĩra Ayahudi marũa

14 ma kũmathaitha meetĩkĩre maiguithanie na akĩmeerĩra atĩ nĩekũgeria o ũrĩa angĩahotire kuona atĩ mũthamaki nĩatuĩka mũraata wao.

15 Tondũ wa ũrĩa Judasi Makabai eendaga mũingĩ ũikare na thaayũ, nĩetĩkĩrire ũrĩa wothe Lisia aamũũrĩĩtie, tondũ naake mũthamaki nĩetĩkĩrĩĩte maũndũ moothe marĩa we Judasi oorĩĩtie Lisia na marũa.

Marũa ma Lisia kũrĩ Ayahudi

16 Marũa marĩa Lisia aandĩkĩire Ayahudi maatariĩ ta ũũ:

“Niĩ Lisia, nĩndamũgeithia inyuĩ Ayahudi.

17 Arekio aanyu, Johana na Abisalomu nĩmanginyĩirie marũa marĩa mwamanengereete, na nĩmanjũũrĩĩtie njĩtĩkĩre maũndũ marĩa mũũrĩĩtie marũainĩ macio.

18 Nĩmenyithĩĩtie mũthamaki maũndũ marĩa aagĩrĩirwo nĩkũmenyithio, na nĩetĩkĩrĩĩte kũhingia ũndũ o wothe ũrĩa ũngĩhoteka.

19 Mwathiĩ na mbere gwathĩkĩra thirikaari, matukũinĩ marĩa marooka nĩndĩrĩgeria mũno gwĩka maũndũ ma kũguna rũũrĩrĩ rwanyu.

20 Nĩndĩkĩĩtie gwatha arũũgamĩrĩri aakwa na arekio aanyu macemanie nawe nĩguo mwarĩrĩrie maũndũ macio nao.

21 Tigwoi na wega. Tarĩki mĩrongo ĩĩrĩ na inya, mweri wa Diosikorinitio, mwakainĩ wa igana rĩa mĩrongo ĩna na inyaanya (148)”

22 Marũa marĩa mũthamaki aandĩkire maatariĩ ta ũũ:

“Niĩ, mũthamaki Anitioku, nĩndakũgeithia wee Lisia, mũrũ wa baaba.

23 Rĩu tondũ baaba nĩarĩĩkĩĩtie gũthiĩ nĩguo agatũũranie na ngai cia maithe maake, ngwenda andũ arĩa ndĩrathamakĩra maikare mategũthĩĩnio magĩĩka maũndũ marĩa me maao kĩũmbe.

24 Nĩmenyeete atĩ Ayahudi matirenda kũrũmĩrĩra mĩtugo ya Kĩngiriki ta ũrĩa warĩ wendi wa baaba; marenda kũrũmĩrĩra mĩtugo yao kĩũmbe na nĩmoorĩĩtie meetĩkĩrio maikare kũringana na mĩtugo ĩyo yao.

25 Tondũ ingĩenda kuona magĩikara mategũthĩĩnio o ta ndũũrĩrĩ iria ingĩ irĩ ũthamakiinĩ wakwa, nĩndaathana atĩ macookerio Hekaarũ yao na meetĩkĩrio gwĩkaga maũndũ maao kũringana na mĩtugo ya maithe maao.

26 Ona atĩ nĩwamamenyithia itua rĩĩrĩ na ũmeere ũgwatĩirie atĩ niĩ ndĩ mũraata wao, nĩguo maamenya ũguo meeke maũndũ maao makeneete mataarĩ na ũndũ o na ũrĩkũ megwĩtigĩra.”

27 Marũa marĩa mũthamaki aandĩkĩire Ayahudi maatariĩ ta ũũ:

“Niĩ, mũthamaki Anitioku, nĩndamũgeithia inyuĩ atongoria a Ayahudi, na Ayahudi arĩa angĩ oothe.

28 Ngwĩhoka mũrĩ ahoro o ta ũrĩa niĩ mwene ndĩ mũhoro.

29 Menelau nĩamenyithĩĩtie atĩ nĩmũrenda gũcooka mũciĩ nĩguo mũkarũmbũiye maũndũ marĩa me maanyu kĩũmbe.

30 Tondũ ũcio, arĩa oothe megũkorwo macookeete mbere ya tarĩki mĩrongo ĩtatũ mweriinĩ wa Sanithiko maikare mooĩ atĩ hatirĩ ũndũ o na ũmwe mũũru makoona.

31 No mũthiĩ na mbere kũrũmĩrĩra mawatho maanyu ma irio o na marĩa mangĩ, o ta ũrĩa mũramenyereete gwĩkaga, na gũtirĩ o na ũmwe wanyu ũrĩherithagio nĩ ũndũ wa mahĩtia marĩa ahĩtĩĩtie atekũmenya.

32 Nĩndatũma Menelau nĩguo amũũmĩrĩrie.

33 Tigwoi na wega. Tarĩki ikũmi na ithaano, mweri wa Sanithiko, mwakainĩ wa igana rĩa mĩrongo ĩnaana na inyaanya (148).”

Marũa ma Aroma kũrĩ Ayahudi

34 Aroma nao nĩmaatũmĩire Ayahudi marũa maatariĩ ta ũũ:

“Ithuĩ mabarũũthi ma Aroma, Kuinito Memio na Tito Manio, nĩtwamũgeithia inyuĩ Ayahudi.

35 Ithuĩ nĩtwĩtĩkĩrĩĩte maũndũ moothe marĩa Lisia, ũrĩa ũrĩ wa mbarĩ ya mũthamaki, arĩĩkĩĩtie kũmwĩtĩkĩria mwĩkage.

36 Ha ũhoro wa maũndũ marĩa Lisia aroonire nĩ wega aambe amenyithie mũthamaki-rĩ, mwĩciiriei ũhoro wa mo na kinyi, mũcooke mũtũrekerie mũndũ o narua atũmenyithie woni wanyu nĩguo na ithuĩ tũkamenyithie mũthamaki ũrĩa mũkwenda. Tũramwĩra mwĩke ũguo tondũ nĩtũrethagathaga gũthiĩ Anitiokia.

37 Kwoguo mũtigaikare mũtatũmenyithĩĩtie ũrĩa mũrĩĩkĩĩtie gũtua.

38 Tigwoi na wega. Tarĩki ikũmi na ithaano, mweri wa Sanithiko, mwakainĩ wa igana rĩa mĩrongo ĩna na inyaanya (148).”

Ayahudi a Jopa gũikio iriainĩ

1 Rĩrĩa kĩrĩĩkanĩro kĩu gĩa gũikarania na thaayũ kĩarĩĩkirie kũhinga, Lisia agĩcooka kwĩ mũthamaki, nao Ayahudi magĩcooka wĩrainĩ wao wa ũrĩmi.

2 No rĩĩrĩ, abarũũthi amwe a Angiriki arĩa maathanaga kũndũ na kũndũ matiigana kũreka Ayahudi maikare na thaayũ. Abarũũthi acio maarĩ Timotheo na Apoloni mũrũ wa Genai, Hieronimo, Demofoni, na Nikanori, mũnene wa thigari cia gũkomborwo iria cioimĩĩte Kuporo.

3 Na rĩĩrĩ, andũ a Jopa nĩmeekire Ayahudi arĩa maatũũraga itũũrainĩ rĩao gĩĩko kĩũru mũno. Maathiire magĩĩta Ayahudi na atumia aao na ciana ciao mathiĩ iriainĩ na meeri iria maarĩĩkĩĩtie kũmathagathagĩra. Maameetire metuĩte araata aao mũno.

4 Ayahudi matiigana gwĩkũũĩra ũndũ mũũru o na haniini tondũ ũndũ ũcio nĩkũiguithanĩrio waiguithanĩirio nĩ andũ oothe a itũũra rĩu wĩkwo. Nao magĩgĩĩtĩkĩra gũthiĩ nao tondũ nĩmeendaga gũikarania nao na thaayũ. No rĩĩrĩ, rĩrĩa maakinyire kũrĩa iria rĩarĩĩkĩire, andũ acio a itũũra rĩa Jopa makĩmanyiita makĩmaikia kũu iriainĩ. Ayahudi arĩa mooragirwo na njĩra ĩyo maarĩ ta magana meerĩ (200).

5 Rĩrĩa Judasi aiguire ũndũ ũcio mũũru ũrĩa andũ a rũũrĩrĩ rwake meekĩĩtwo, akĩmenyithia andũ aake.

6 Thuutha wa kũhooya Ngai ũrĩa ũtuithanagia ciira na kĩhooto, magĩtharĩkĩra ooragani acio. Magĩcina ihaicĩro rĩa meeri na meeri ciothe kũrĩ o ũtukũ na makĩũraga arĩa oothe maakorire mehithĩĩte kuo.

7 Agĩcooka akĩhũndũka tondũ ihingo cia itũũra rĩu nĩciahingĩĩtwo. Aahũndũkire arĩ na muorooto wa gũcooka hĩndĩ ĩngĩ aniine andũ oothe arĩa maatũũraga itũũrainĩ rĩu.

8 No rĩĩrĩ, Judasi nĩaiguire atĩ andũ a Jamunia nĩmaarĩ na mũbango wa kũũraga na njĩra o ta ĩyo Ayahudi arĩa maatũũraga itũũra rĩao.

9 Kwoguo agĩtharĩkĩra andũ acio a itũũra rĩa Jamunia ũtukũ, agĩcina ihaicĩro rĩa meeri na meeri ciothe iria ciarĩ ho. Nĩnĩmbĩ cia mwaki ũcio nĩcionagwo nĩ andũ marĩ itũũrainĩ rĩa Jerusalemu. Itũũra rĩa Jerusalemu rĩrĩ kiromita mĩrongo ĩtaano kuuma itũũra rĩa Jamunia.

Ũhootani wa Judasi rũgongo rwa Gileadi

10 Rĩrĩa Judasi na andũ aake maakorirwo mathiĩte rũgendo ta rwa kiromita igĩrĩ kuuma Jamunia magĩthiĩ kũrũa na Timotheo, nĩmaatharĩkĩirwo nĩ mbũtũ ya Arabu yarĩ na thigari cia magũrũ ngiri ithaano (5,000) na thigari cia mbarathi magana mataano.

11 Thuutha wa kũrũa mũno, Judasi na andũ aake nĩmaateithirio nĩ Ngai makĩhoota atũũri acio a werũinĩ. Nao Arabu acio magĩthaitha Judasi eetĩkĩre matume ndũgũ, na makĩmwĩra atĩ nĩmekũmũhe mahiũ mamwe maao na mamateithagie na njĩra ingĩ nyingĩ.

12 Naake Judasi agĩkĩona atĩ andũ acio ti itherũ nĩmangĩamũteithĩrĩirie na njĩra nyingĩ, kwoguo agĩĩtĩkĩra gũtuma ndũgũ nao. Thuutha wa gwĩka ũguo, Arabu acio magĩcooka hemainĩ ciao.

13 O na ningĩ Judasi nĩatharĩkĩire itũũra rĩetagwo Kasipini rĩrĩa rĩagitĩirwo na thingo cia hinya mũno. Itũũra rĩu rĩaikaragwo nĩ andũ a ndũũrĩrĩ nyingĩ,

14 arĩa mehokeete thingo icio ciarĩ cia hinya na mũthiithũ ũrĩa meigĩire wa irio. Tondũ ũcio magĩgĩthekerera Judasi na andũ aake, makĩmarumaga na magĩcambagia Ngai wao.

15 No Judasi na andũ aake makĩhooya Ngai Mwene Hinya Wothe, Mwathani wa igũrũ na thĩ, ũrĩa wamomoranirie thingo cia itũũra rĩa Jeriko matukũinĩ ma Joshua atarĩ na indo cia mbaara. Marĩĩkia kũhooya, magĩtharĩkĩra thingo icio cia itũũra rĩu na hinya mũno,

16 makĩrĩnyiita tondũ Ngai nĩetĩkĩrĩĩte meeke ũguo. Nao makĩũraga andũ aingĩ mũno, nginya iria rĩarĩ hakuhĩ na itũũra rĩu rĩkĩhaana ta rĩngiuna nĩ ũrĩa rĩaiyũire thakame.

Judasi kũhoota mbũtũ ya ita ya Timotheo

17 Judasi na andũ aake makiuma itũũrainĩ rĩu rĩa Kasipini, magĩthiĩ rũgendo rwa kiromita igana rĩa mĩrongo ĩtaano (150), magĩkinya kũndũ gwatũũragwo nĩ Ayahudi gwetagwo Karakisi, hakuhĩ na itũũra rĩa Tobu.

18 Matiakorire Timotheo kũndũ kũu tondũ nĩarĩĩkĩĩtie kuuma kuo. Ndarĩ ũndũ ahoteete gwĩka kuo, no nĩatigĩĩte handũ hamwe kambĩ ya thigari yarĩ na hinya.

19 Dositheo na Sosipateri, arĩa maarĩ anene a mbũtũ cia ita cia Judasi, magĩthiĩ magĩtharĩkĩra kambĩ ĩyo, makĩũraga makĩria ma thigari ngiri ikũmi (10,000) iria ciatigĩĩtwo kuo nĩ Timotheo.

20 Judasi agĩcooka akĩgayania mbũtũ ciake cia ita ikundi ikundi, akĩhe o gĩkundi mũtongoria wakĩo, akĩhiũha kũrũmĩrĩra Timotheo ũrĩa warĩ na thigari cia magũrũ ngiri igana na mĩrongo ĩĩrĩ (120,000), na thigari cia mbarathi ngiri igĩrĩ na magana mataano (2,500).

21 Rĩrĩa Timotheo aamenyire atĩ Judasi nĩamũrũmĩrĩire, akĩrekia atumia na ciana hamwe mathiage mbere na mĩrigo nginya itũũra rĩa Karinaimu. Aameerire mathiĩ itũũrainĩ rĩu tondũ rĩarĩ handũ rĩtangĩakinyĩrĩkire, o na kana rĩthiũrũũkĩrio nĩ mbũtũ cia ita nĩ gũkorwo njĩra iria cierekeire kuo ciarĩ ngundeeru mũno.

22 No rĩĩrĩ, rĩrĩa gĩkundi kĩa mbere kĩa mbũtũ cia ita cia Judasi kĩoimĩrire, thũ ikĩnyiitwo nĩ guoya na kĩmako kĩnene nĩ ũndũ wa kĩoneki kĩarekeetio nĩ Ngai ũrĩa wonaga maũndũ moothe. Nacio ikĩambĩrĩria kũũra o ituruurĩĩte o mũndũ na njĩra yake, na tondũ ũcio nyingĩ ciacio igĩtiihangania cio nyene.

23 Kwoguo Judasi na andũ aake magĩteng’erania nacio na hinya wao wothe, makĩũraga ta thigari ngiri mĩrongo ĩtatũ (30,000) cia thũ icio.

24 Timotheo we mwene aanyiitirwo nĩ thigari cia Dositheo na Sosipateri. No rĩĩrĩ, Timotheo aarĩ mũndũ mwara mũno tondũ nĩahotire kũmaiguithia atĩ Ayahudi arĩa maarĩ mĩgwate yake nĩmangĩonirio ũũru na nĩmangĩoragirwo mangĩamwĩkire ũndũ o na ũmwe mũũru.

25 Mũthiainĩ nĩmaamũrekereirie athiĩ tondũ nĩameerire akĩĩhĩtaga atĩ nĩekũrekereria Ayahudi acio macooke mũciĩ na thaayũ.

Judasi kũhootana rĩngĩ

26 Judasi agĩcooka agĩthiĩ agĩtharĩkĩra itũũra rĩa Karinaimu na hekaarũ ya ngai yetagwo Atarigate ĩrĩa yakĩĩtwo kuo, akĩũraga andũ ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ithaano (25,000).

27 Thuutha wa kwananga itũũra rĩu na hekaarũ ĩyo, akĩerekera itũũra rĩa Efironi arĩ hamwe na thigari ciake nĩguo akarĩtharĩkĩre. Itũũra rĩu rĩarĩ rĩirigĩre na thingo cia hinya na nĩkuo Lisia na ndũũrĩrĩ cia mĩthemba yothe maikaraga. Na rĩĩrĩ, aanake maarĩ na hinya, makĩĩhanda mwena wa nja wa thingo icio makĩrĩgitĩra na hinya mũno. Kũu thĩinĩ wa itũũra rĩu kwarĩ matharaita ma mbaara makũigana na magakĩra.

28 No Ayahudi makĩhooya Mwathani, ũrĩa ũhehenjaga hinya wa thũ ciake, amahe hinya. Nao makĩnyiita itũũra rĩu, na makĩũraga andũ ta ngiri mĩrongo ĩĩrĩ na ithaano (25,000) arĩa maarĩ thĩinĩ.

29 Marĩĩkia gwĩka ũguo, makĩerekera Bethi Shani na ihenya. Itũũra rĩu rĩarĩ kiromita igana rĩa mĩrongo ĩĩrĩ kuuma itũũra rĩa Jerusalemu.

30 No rĩĩrĩ, Ayahudi arĩa maarĩ itũũrainĩ rĩu makĩĩra Judasi maũndũ ma ũtugi marĩa andũ a itũũra rĩu maameekĩĩte, makĩria hĩndĩ ĩrĩa maarĩ mathĩĩnainĩ.

31 Judasi na andũ aake magĩgĩcookeria andũ acio ngaatho na makĩmeera mathiĩ na mbere gũtuga Ayahudi. Magĩcooka makiumagara maroreete Jerusalemu kũrĩa maakinyire gũtigairie haniini Thigũkũ ya Magetha yambĩrĩrie.

Judasi kũhoota Gorigia

32 Thigũkũ ya Penitekosito (ũguo nĩguo Thigũkũ ya Magetha ĩĩtagwo na Kĩngiriki) yathira-rĩ, Judasi na andũ aake makiumagara na ihenya nĩguo makahũũrane na Gorigia, barũũthi wa Idumea.

33 Naake akĩmatũnga atongoreetie thigari cia magũrũ ngiri ithatũ (3,000) na cia mbarathi magana mana (400).

34 Hĩndĩ ĩrĩa maarũaga Ayahudi mataarĩ aingĩ nĩmooragirwo.

35 Na rĩĩrĩ, Mũyahudi ũmwe wetagwo Dositheo woimĩĩte itũũra rĩa Tobu,na warĩ mũũthigari njamba wathiaga ahaicĩĩte mbarathi agĩkĩria Gorigia hinya, akĩmũnyiita igooti, akĩmũkururia na hinya arĩ na muorooto wa gũthiĩ na mũimwo nĩ irĩ ũcio arĩ muoyo. No rĩĩrĩ, mũthigari ũmwe wa mbarathi woimĩĩte rũgongo rwetagwo Thiracia akĩrũũgĩra Dositheo o rĩmwe, akĩmũtinia guoko, naake Gorigia agĩĩthara agĩthiĩ kinya itũũra rĩa Marisa.

36 Tondũ wa ũrĩa Ayahudi maanogeete nĩ ũndũ wa kũrũa kwa ihinda iraaya matongoreetio nĩ Esidiriasi, Judasi akĩhooya atĩ Mwathani atuĩke mũtongoria wao mbaarainĩ na arũe arĩ mwena wao.

37 Agĩcooka akĩambĩrĩria gũkaya mũkayũrũrũko wa mbaara, akĩinaga aanĩrĩire na Kĩyahudi. Nao andũ aake magĩthiĩ magĩtharĩkĩra Gorigia na thigari ciake iterĩgĩrĩire magĩtũma ciĩthare.

Andũ arĩa mooragĩirwo mbaarainĩ kũhoerwo

38 Judasi agĩcooka agĩcookanĩrĩria thigari ciake, magĩthiĩ itũũra rĩa Adulamu. Tondũ mũthenya ũrĩa warũmĩrĩire warĩ wa Thabatũ, magĩĩtheria kũringana na mĩtugo ya rũũrĩrĩ rwao, magĩkũngũĩra Thabatũ kuo.

39 Mũthenya ũyũ ũngĩ Judasi na andũ aake magĩthiĩ kũũngania ciimba cia andũ arĩa mooragĩirwo mbaarainĩ nĩguo macithike o narua mbĩĩrĩrainĩ cia andũ aao.

40 No rĩĩrĩ, rĩrĩa meekaga ũguo, makĩona atĩ o kĩimba kĩarĩ na tũmĩhianano twa ngai iria ciathaathayagio Jamunia, tũhithĩĩtwo rungu rwa nguo. Ayahudi matietĩkĩrĩĩtio nĩ watho gũkorwo na mĩhianano ta ĩyo. Ũndũ ũcio ũgĩgĩtũma andũ oothe mamenye kĩrĩa gĩatũmire andũ acio mooragwo.

41 Kwoguo magĩkumia njĩra cia Mwathani, ũrĩa ũtuithanagia na kĩhooto na ũguũragia maũndũ marĩa mahithĩĩtwo,

42 makĩmũhooya eetĩkĩre kũrekanĩra meehia macio moothe maarĩĩkĩĩtie gwĩkwo. Judasi, mũndũ ũcio njamba, agĩcooka akĩĩra andũ agwatĩirie atĩ maikare matekwĩhia, tondũ nĩmeyoneire na maitho maao ũrĩa andũ arĩa meehĩĩtie meekĩĩtwo.

43 Thuutha ũcio akĩũngania mũhothi kuuma kũrĩ o mũndũ warĩ wa mũigana ta kiro igĩrĩ cia betha, akĩũtũma Jerusalemu ũkahũthĩrwo kũruta igongoona rĩa meehia. Judasi eekire gĩĩko kĩu kĩa bata tondũ nĩetĩkĩĩtie atĩ andũ arĩa maarĩĩkĩĩtie gũkua nĩmakaariũka.

44 Ũngĩarĩ ũndũ wa ũrimũ na wa tũhũ kũhoera andũ arĩa akuũ, angĩkorwo we mwene ndeetĩkĩĩtie atĩ andũ acio nĩmakaariũka rĩngĩ.

45 Judasi aahaarĩirie ũrĩa igongoona rĩu rĩa meehia rĩkũrutwo, nĩguo andũ arĩa maakuĩte marekerwo meehia maao, tondũ we mwene nĩetĩkĩĩtie atarĩ na nganja atĩ arĩa oothe makuaga meetĩkĩĩtie Ngai nĩmaigĩirwo igai rĩega mũno.

Menelau kũũragwo

1-2 Na rĩĩrĩ, mwakainĩ wa igana rĩmwe na mĩrongo ĩna na kenda (149), Judasi Makabai na andũ aake makĩmenya atĩ Anitioku Eupatori na Lisia, ũrĩa warĩ mũmũreri na mũtongoria wa thirikaari yake nĩgũũka mookaga marĩ na mbũtũ nene ya ita kũrũa na Judea. Mookaga marĩ na mbũtũ ya ita ya Angiriki yarĩ na thigari cia magũrũ ngiri igana rĩa ikũmi (110,000), thigari cia mbarathi ngiri ithaano na magana matatũ (5,300), njogu mĩrongo ĩĩrĩ na igĩrĩ, na ngaari cia mbarathi magana matatũ (300) iria ciarĩ na hiũ ciacomokeete kuuma mĩgũrũinĩ yacio.

3 Naake Menelau akĩoya mweke ũcio, agĩthiĩ agĩĩturanĩra nao, agĩĩkĩra Anitioku mwaki mathiĩ na mbere. Ndeekaga ũguo nĩ ũrĩa aarĩ na bata na bũrũri wake kĩũmbe, eekaga ũguo tondũ nĩendaga gũcookio wĩrainĩ wake wa gũkorwo arĩ Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene.

4 No rĩĩrĩ, Ngai, ũrĩa Mũthamaki wa athamaki, agĩtũma Anitioku aakanwo nĩ maraakara nĩ ũndũ wa Menelau. Rĩrĩa Lisia oonirie mũthamaki ũrĩa Menelau mũndũ ũtaarĩ kĩene aakoreetwo arĩ kĩhumo kĩa mathĩĩna moothe, Anitioku agĩathana Menelau atwarwo itũũra rĩa Berea ooragirwo kuo na njĩra ĩrĩa yarũmagĩrĩrwo kuo.

5 Itũũra rĩu rĩrĩ mũnaara wa ũraihu ta wa mita mĩrongo ĩĩrĩ na igĩrĩ. Mũnaara ũcio ũkoragwo ũiyũrĩĩte mũhu, na nĩũrĩ handũ ha gũkinywo hainamĩĩte na kũrĩ mũhu ũcio. Handũ hau ha gũkinywo haathondekeetwo mũnaarainĩ ũcio na thĩinĩ guothe kũũrĩa igũrũ biũ.

6 Andũ arĩa maanyiitagwo na mahĩtia ma kũiya indo iria ciamũrĩirwo ngai cia mĩhianano, kana mahĩtia mangĩ mooru maatwaragwo hau igũrũ wa mũnaara ũcio, magathinĩkanio kũu mũhuinĩ magakua.

7 Menelau ooragirwo na njĩra ta ĩyo na ndoonire gĩtĩĩo gĩa gũthikwo.

8 Ũndũ ũcio nĩguo wamwagĩrĩire, tondũ nĩathaahagia kaingĩ mũhu ũrĩa mũtheru wa mwaki wa kĩgongoona, kĩrĩa gĩakoragwo thĩinĩ wa Hekaarũ. Tondũ ũcio o naake ooragirwo no mũhu.

Mbaara kũrũĩrwo hakuhĩ na itũũra rĩa Modeini

9 Hĩndĩ ĩyo mũthamaki Anitioku no gũũka ookaga arĩ na mĩbango mĩũru mũno meciiriainĩ maake; aabangĩĩte gwĩka Ayahudi maũndũ mooru gũkĩra marĩa ithe aameekĩĩte.

10 Rĩrĩa Judasi aamenyire ũndũ ũcio-rĩ, akĩĩra andũ mahooe Mwathani ũtukũ na mũthenya, gũkĩra ũrĩa maaneeka mbere ĩyo, tondũ maarĩ ũgwatiinĩ wa gũtuunywo Watho wao, bũrũri wao, na Hekaarũ yao theru.

11 O na ningĩ nĩameerire mahooe atĩ Ngai ndageetĩkĩre bũrũri wao ũrĩa ũtaikarĩĩte o na haniini kuuma wagĩa na wĩyathi, ũcooke mookoinĩ ma ndũũrĩrĩ iria itaamũtĩĩĩte.

12 Nao andũ magĩthaitha Mwathani, ũrĩa ũiguanagĩra tha mategũtigithĩria amateithie. Meekire ũguo mĩthenya ĩtatũ makomeete thĩ, makĩrĩraga na mehingĩĩte kũrĩa na kũnyua. Naake Judasi agĩcooka akĩmaarĩria ciugo cia kũmoomĩrĩria, na akĩmeera maikare mehaarĩirie.

13 Thuutha ũcio Judasi agĩcookania ndundu na atongoria a Ayahudi handũ keeheriinĩ, agĩtua oimagare ehokeete ũteithio wa Ngai akahũũrane na mũthamaki Anitioku, handũ ha gweterera atoonyerere Judea na athiũrũrũkĩrie Jerusalemu na mbũtũ yake ya ita.

14 Arĩĩkia kũiga mbaara ĩyo mookoinĩ ma ũrĩa wombire thĩ na igũrũ na kwĩra thigari ciake irũe na ũcamba, na ciĩtĩkĩre gũkua nĩ ũndũ wa Watho wacio, Hekaarũ, Jerusalemu, bũrũri wacio, na maũndũ ma ndũire macio, agĩthiĩ na thigari ciake magĩaka kambĩ yao hakuhĩ na itũũra rĩa Modeini.

15 Judasi akĩĩra thigari ciake irũe ikiugaga “Ũhootani uumaga kwĩ Ngai,” agĩcooka agĩthuura aanake arĩa maarĩ njamba agĩtharĩkĩra mwena ũrĩa wakuhĩrĩirie hema ya mũthamaki ũtukũ. Nĩahotire kũũraga andũ ngiri igĩrĩ thĩinĩ wa kambĩ ĩyo, na magĩtheecanga njogu ĩrĩa yatongoragia makĩmĩũragahamwe na ũrĩa warĩ mũrori wayo.

16 Hĩndĩ ĩrĩa Judasi na andũ aake moimagaraga kuuma kambĩinĩ ĩyo mahootanĩĩte, maatigire andũ oothe arĩa maarĩ thĩinĩ wayo mamakĩĩte mũno na magaturuura.

17 Moimire kũu kambĩinĩ ĩyo gũtigairie haniini gũkĩe, na ũhootani ũcio wothe wonekire tondũ Mwathani nĩamateithĩrĩirie na akĩmagitĩra.

Anitioku wa Gataano kũrĩĩkanĩra na Ayahudi

18 Gĩĩko kĩu kĩa Ayahudi kĩa ũcamba nĩgĩatũmire mũthamaki Anitioku eciirie kũhũthĩra wara nĩguo ahote kũnyiita kũndũ kũrĩa kwarĩ mookoinĩ ma Ayahudi.

19 Naake agĩgĩtharĩkĩra Bethizuri, kũrĩa kwarĩ kũndũ gwa kwĩgitĩra kwa Ayahudi gwakĩĩtwo na thingo cia hinya, no rĩĩrĩ, akĩhũũrwo ategũtigithĩrio acookithĩĩtio na thuutha o nginya agĩtoorio.

20 Judasi nĩaheire andũ arĩa maagitagĩra kambĩ ĩyo ya thigari ũteithio wothe ũrĩa maabatairio nĩguo,

21 no mũthigari ũmwe warĩ Mũyahudi wetagwo Rodokasi akĩmakunyanĩra kũrĩ thũ. Naake mũthigari ũcio akĩmenyekana, akĩnyiitwo, akĩũragwo.

22 Mũthamaki akĩgeria o rĩngĩ kũgĩa kĩrĩĩko na andũ a Bethizuri, akĩiguithania nao, akĩeheria mbũtũ ciake cia ita. Agĩcooka agĩthiĩ agĩtharĩkĩra Judasi na andũ aake, no agĩtoorio nĩ o.

23 Hĩndĩ ĩyo mũthamaki Anitioku akĩĩrwo atĩ Filipu, ũrĩa atigĩĩte Anitiokia arũũgamagĩrĩre thirikaari, nĩamũgarũrũkĩĩte. Ũndũ ũcio nĩwatũmire mũthamaki atangĩke ngoro, na tondũ ũcio akĩambĩrĩria kũrĩĩkanĩra na Ayahudi, akĩiguithania nao, na akĩmeera akĩĩhĩtaga atĩ nĩarĩconokagĩra maũndũ moothe marĩa makonainie na ihooto ciao. Rĩrĩa aarĩĩkirie kũrĩĩkanĩra nao, akĩruta igongoona na akĩheana iheeo na ũtaana cia kuonania gĩtĩĩo kĩrĩa aaheete Hekaarũ,

24 agĩcooka akĩamũkĩra Judasi Makabai na ngoro theru. Thuutha ũcio, agĩthuura Hegemonidesi atuĩke barũũthi wa rũgongo rũrĩa rũrĩ gatagatĩ ka itũũra rĩa Putolemai na rĩa Gerari,

25 naake we mwene akiumagara agĩthiĩ Putolemai. Na rĩĩrĩ, andũ a itũũra rĩu matiakenirio nĩ kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa aarĩĩkĩĩtie kũrĩĩkanĩra na Ayahudi. Tondũ ũcio, nĩmaatetire mũno maraakarĩĩte makiugaga kĩrĩĩkanĩro kĩu kĩũragwo.

26 No rĩĩrĩ, Lisia akĩrũũgama handũ igũrũ njukwaainĩ akĩarĩria andũ, akĩgitĩra kĩrĩĩkanĩro kĩu o ta ũrĩa angĩahotire. Arĩĩkia kũmahooreria na kũmaiguithia kĩhooto gĩake, agĩcooka Anitiokia.

Ũguo nĩguo mũbango wa mũthamaki Anitioku wa gũtharĩkĩra Judea wathũũkanire, agĩkĩhũndũka.

Alikimu Gũcuuka Judasi

1 Na rĩĩrĩ, thuutha wa mĩaka ĩtatũ kũhĩtũka, Judasi na andũ aake makĩmenya atĩ Demetirio mũrũ wa Seleuku nĩakinyĩĩte icukĩro rĩa meeri rĩa Tiripoli arĩ na mbũtũ nene ya ita na meeri nyingĩ.

2 O na ningĩ nĩmaamenyithirio atĩ nĩarĩĩkĩĩtie kũũraga mũthamaki Anitioku na Lisia mũmũmenyereri na akeyoera ũtongoria wa bũrũri.

3 Mũndũ ũmwe wetagwo Alikimu, ũrĩa hĩndĩ ĩmwe warĩ Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene, nĩethaahĩĩtie akĩendaga na ũndũ wa kũrũmĩrĩra mĩtugo ya Angiriki, hĩndĩ ĩrĩa Ayahudi maaregeete na hinya kũrũmĩrĩra mĩtugo ĩyo ya Angiriki. Alikimu nĩaikaraga arĩ na guoya nĩ ũndũ wa Ayahudi o na akamenya wega atĩ gũtirĩ hingo o na ĩrĩkũ angĩacookire gũtuĩka Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene.

4 Kwoguo agĩgĩthiĩ kuona mũthamaki Demetirio mwakainĩ wa igana rĩmwe na mĩrongo ĩtaano na ũmwe (151). Nĩamũtwarĩire thũmbĩ ya thahabu na mũkĩndũ, o ũndũ ũmwe na honge cia mĩtamaiyũ iria andũ maamenyereete gũtwaraga Hekaarũinĩ. Mũthenya ũcio ndarĩ ũndũ o na ũmwe oigire wakonainie na mĩbango ĩrĩa aabangĩĩte.

5 No rĩĩrĩ, nĩonire mweke wa gũthiĩ na mbere na mĩbango yake ĩrĩa yahaanaga ta ya mũgũrũki, hĩndĩ ĩrĩa Demetirio aamwĩtire mũcemanioinĩ wa andũ arĩa maamũtaaraga. Hĩndĩ ĩyo-rĩ, mũthamaki nĩamũũririe ameere ũrĩa Ayahudi maataanyĩĩte gwĩka.

Naake Alikimu agĩcookia atĩrĩ,

6 “Arũmĩrĩri a Judasi Makabai meyonaga ta arĩ o meetĩkĩĩtie mũno gũkĩra andũ arĩa angĩ na makeenda bũrũri witũ mũno; no o-rĩ, meendeete o haaro na maikaraga magĩthogothaga andũ nĩguo marege gwathĩka, na gũtirĩ hĩndĩ makaareka bũrũri ũikare na thaayũ.

7 Andũ acio nĩ o matũmĩĩte njage gũkorwo ngĩruta wĩra ũrĩa ũrĩ ũgai wakwa na mũtĩĩku wa Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene. Ndooka gũũkũ ũmũũthĩ tondũ:

8 wa mbere ndĩ na bata mũnene wa maũndũ marĩa mũthamaki angĩenda kuona magĩĩkwo. Wa keerĩ tondũ ndĩ na bata wa andũ arĩa marĩ a rũũrĩrĩ rwitũ. Gĩtũmi nĩ tondũ mĩtugo ya ũrimũ ya Judasi na arũmĩrĩri aake nĩtũmĩĩte rũũrĩrĩ rwitũ ruothe rũnyariirĩke mũno.

9 Warĩĩkia, mũthamaki mũgaathe, kũrora wega maũndũ macio moothe, ndagũthaitha wĩciirie ũhoro wa bũrũri witũ na andũ arĩa mahinyĩrĩirio mũno ũrĩ na ũtugi ũrĩa ũmenyereete kuonia andũ oothe.

10 Tondũ rĩĩrĩ, rũũrĩrĩ rwitũ rũtirĩ hĩndĩ rũgaikara na thaayũ matukũ moothe marĩa Judasi egũkorwo arĩ muoyo.”

Demetirio gũtũma Nikanori agatharĩkĩre Judasi

11 Na rĩĩrĩ, Alikimu arĩĩkia kwaria o ũguo, araata acio angĩ a mũthamaki, makĩoya mweke ũcio na ihenya gwakĩrĩria maraakara ma Demetirio igũrũ rĩa Judasi, tondũ o nao nĩmaamũthũire.

12 Kwoguo mũthamaki Demetirio ategũte ihinda agĩthuura Nikanori, ũrĩa warĩ mũnene wa mbũtũ ya thigari ciake iria ciathiaga ihaicĩĩte njogu, atuĩke barũũthi wa Judea. Agĩcooka akĩmũtũma kuo

13 na akĩmwatha oorage Judasi, ahurunje arũmĩrĩri aake, na atue Alikimu Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene wa Hekaarũ ĩrĩa nene mũno thĩ yothe.

14 Nao andũ oothe a ndũũrĩrĩ, arĩa moorĩĩte Judea nĩ ũndũ wa gũtharĩkĩrwo nĩ Judasi, magĩĩturanĩra na Nikanori na ihenya, tondũ meeciiragia atĩ nĩmekũgunĩka, Ayahudi mangĩhootwo kana mangĩkorererwo nĩ mathĩĩna.

Nikanori gũtuma ndũgũ na Judasi

15 Hĩndĩ ĩrĩa Ayahudi maiguire atĩ Nikanori nĩgũũka ookaga kũmatharĩkĩra na atĩ ageni arĩa maarĩ bũrũriinĩ wao nĩmaamũteithagĩrĩria, makĩitĩrĩria rũkũngũ na makĩhooya Ngai wao, ũrĩa wathuurire rũũrĩrĩ rwao rũtuĩke rwake kĩũmbe tene na tene, na ũrĩa ũtarĩ aaga kũmateithia hĩndĩ ya mabataro maao moothe.

16 Judasi, ũrĩa warĩ mũnene wao, agĩcooka agĩathana, nao makiumagara o rĩmwe, makĩng’ethanĩra na thũ hakuhĩ na itũũra rĩetagwo Adasanĩguo marũe.

17 Simoni mũrũ wa nyina na Judasi aarũaga na Nikanori, no nĩathiaga agĩtooragio kahora o kahora tondũ thũ nĩcioeete ikinya aterĩgĩrĩire.

18 Na rĩĩrĩ, Nikanori nĩaiguire ũrĩa Judasi na andũ aake maarũagĩrĩrĩra bũrũri wao na ũcamba matarĩ na itherũ o na haniini. Tondũ ũcio-rĩ, agĩtua atĩ ndekũhũthĩra mbaara kũhingia ũrĩa eendaga gwĩka.

19 Kwoguo agĩtũma Posidoni, Theodoti na Matathia makarĩe kĩrĩĩko na Ayahudi.

20 Ũhoro wa ndũgũ ĩyo warĩĩkia kwarĩrĩrio na kinyi, Nikanori akĩũmenyithia thigari ciake, nacio ikĩwĩtĩkĩra hatarĩ o na ĩmwe ĩkũregana naguo.

21 Atongoria magĩcooka magĩthuura mũthenya ũrĩa megũcemania marĩ oiki. Rĩrĩa mũthenya ũcio wakinyire, itĩ cia ũnene ikĩreehwo kuuma mĩena yerĩ ikĩbangwo wega.

22 Judasi nĩaigĩĩte thigari ciarĩ na indo cia mbaara handũ o handũ harĩa ingĩahotire kuona ũrĩa kũrathiĩ na mbere, nĩguo ndakaae kũgarũrũkwo nĩ thũ aterĩgĩrĩire. No rĩĩrĩ, mũcemanio wa atongoria acio eerĩ ndwarĩ na thogothogo warĩ na thaayũ.

23 Thuutha ũcio Nikanori agĩikara Jerusalemu na ndaigana gwĩka Ayahudi ũũru o na mũnyiinyi, o na nĩaingatire andũ a ndũũrĩrĩ arĩa mooyanĩĩte magooka mwena wake.

24 Nikanori na Judasi magĩkĩgĩa na ũraata ũguo atĩ maakoragwo hamwe hĩndĩ ciothe.

25 Naake Nikanori akĩringĩrĩria Judasi ahikanie agĩe na ciana. Kwoguo Judasi agĩkĩhikania, na akĩgĩa na ũtũũro wa thaayũ.

Nikanori kũgarũrũka Judasi

26 Hĩndĩ ĩrĩa Alikimu oonire ndũgũ ĩrĩa yagĩĩte gatagatĩ ka Nikanori na Judasi, agĩthiĩ kũrĩ mũthamaki Demetirio arĩ na kobi ya kĩrĩĩkanĩro kĩrĩa andũ acio eerĩ maarĩĩkanĩrĩĩte. Akĩĩra mũthamaki atĩ Nikanori ndaarĩ mwĩhokeku harĩ thirikaari tondũ nĩathuurĩĩte Judasi, ũrĩa warĩ thũ ya thirikaari yake, atuĩke mũnene ithenya rĩake arĩĩkia kwehera.

27 Mũthamaki nĩaraakaririo mũno nĩ thitango icio cia maheeni cia mũndũ ũcio mũgiĩki ti Alikimu. Kwoguo akĩandĩkĩra Nikanori marũa akĩmũmenyithia atĩ ndakeneetio nĩ kĩrĩĩkanĩro kĩu na akĩmwatha anyiite Judasi Makabai amũtware Anitiokia narua mũno.

28 Hĩndĩ ĩrĩa Nikanori aanyiitire marũa macio, nĩatangĩkire ngoro mũno na akĩrigwo nĩ ũrĩa angĩĩka tondũ ndeendaga gũthũũkia kĩrĩĩkanĩro na mũndũ ũtarĩ na ũndũ mũũru eekĩĩte.

29 O na kũhaana ũguo, ndangĩahotire kũregana na ũrĩa mũthamaki aathanĩĩte. Kwoguo akĩambĩrĩria gũcaria njĩra ya gũtoonyia Judasi mũtegoinĩ.

30 No rĩĩrĩ, Judasi akĩambĩrĩria kuona atĩ Nikanori nĩatigĩĩte kũmuonia ũraata na nĩamwaragĩria ũũru. Naake agĩgĩtua atĩ maũndũ ta macio matingĩarĩĩkĩrĩirie wega. Kwoguo agĩcookanĩrĩria gĩkundi kĩnene kĩa andũ aake, agĩthiĩ akĩĩhitha.

31 Rĩrĩa Nikanori oonire atĩ Judasi nĩamũkĩria ũũgĩ, agĩthiĩ Hekaarũinĩ ĩrĩa nene na theru hĩndĩ ĩrĩa athĩnjĩri Ngai maarutaga magongoona, akĩmaatha maneane Judasi kũrĩ we.

32 No athĩnjĩri Ngai acio makĩmwĩra makĩhĩtaga atĩ matioĩ kũrĩa Judasi eehithĩĩte.

33 Naake Nikanori agĩtambũrũkia guoko gwake kwa ũrĩo akwerekeirie Hekaarũ akĩĩhĩta ta ũũ: “Mwaga kũnengera Judasi arĩ ta muohwo ngũmomorania Hekaarũ ĩno ya Ngai, na haraganie kĩgongoona, njooke njakĩre Dionisio hekaarũ njega mũno o haaha ĩno ĩrĩ.”

34 Arĩĩkia kwĩhĩta ũguo, agĩthiĩ, nao athĩnjĩri Ngai magĩtambũrũkia mooko maao mameerekeirie igũrũ, makĩhooya Ngai, ũrĩa ũtũire agitagĩra rũũrĩrĩ rwitũ, ta ũũ:

35 “Mwathani, wee ndũrĩ ũndũ ũkoragwo wagĩĩte, no o na ũhaana ũguo-rĩ, nĩwonire kwagĩrĩire ũige Hekaarũ yaku haaha na ũikarage hamwe na ithuĩ.

36 Tondũ ũcio, Mwathani mwene ũtheru wothe, tũũria Hekaarũ ĩno yaku ĩratheririo o ica ikuhĩ ĩtarĩ thaahie nginya tene na tene.”

Razisi gũkua nĩ ũndũ wa bũrũri wake

37 Na rĩĩrĩ, mũndũ ũmwe wetagwo Razisi, warĩ ũmwe wa atongoria a Jerusalemu, nĩacuukirwo kwĩ Nikanori. Aacuukirwo atĩ nĩateithĩĩtie andũ a bũrũri wake na njĩra nyingĩ, na nĩaheetwo gĩtĩĩo nĩ o ũguo atĩ oĩkaine ta “Ithe wa Ayahudi.”

38 Matukũinĩ ma mbere, rĩrĩa Ayahudi maaregeete gwathĩkĩra thirikaari ya Angiriki, nĩagire gũcaaĩra muoyo wake ndũkaae gũtoonya ũgwatiinĩ nĩ ũrĩa aarĩ na wĩtĩkio mũnene harĩ ndini ya Ũyahudi, na nĩathitangirwo igootiinĩ nĩ ũndũ wa wĩtĩkio ũcio wake.

39 Nĩguo Nikanori oonanie ũrĩa aathũũrĩĩte Ayahudi, agĩtũma thigari makĩria ma magana mataano (500) ikanyiite Razisi.

40 Eekire ũguo tondũ eeciiragia atĩ aamũnyiita ũndũ ũcio nĩũgũkorwo ũrĩ igũtha inene harĩ Ayahudi.

41 Thigari icio ciarĩ hakuhĩ kũnyiita mũnaara ũrĩa Razisi oorĩire: nĩgũtuania ciatuanagia kĩhingo kĩa nja yaguo, na nĩciathĩĩtwo icine mĩrango. Rĩrĩa Razisi oonire ndarĩ na gwa kũũrĩra, akĩgeria kwĩyũraga na rũhiũ rwake rwa njora.

42 Oonire nĩ wega gũkua gĩkuũ kĩrĩ na gĩtĩĩo handũ ha kwĩrekereria anyiitwo nĩ andũ ooru ooragwo na gĩconoko.

43 No rĩĩrĩ, nĩ ũndũ wa ũrĩa gwathiaga o gũkĩĩhaga, akĩhĩtia gwĩtheeca na rũhiũ rũu rwa njora ũndũ angĩakuire. Kwoguo, rĩrĩa thigari ciatoonyaga kũrĩa aarĩ na ihenya, agĩteng’era na mĩtũkĩ akĩhaica rũthingo igũrũ, akĩĩikia na ũcamba nĩguo agũĩre thigari iria ciarĩ na kũu thĩ.

44 No rĩĩrĩ, ikĩmweherera o rĩmwe, akĩgũa thĩ.

45 Arĩ o muoyo na arĩ na ũũmĩrĩru mũnene, akĩrũũgama na igũrũ. Na o na gũtuĩka nĩoiraga thakame nyingĩ mũno kuuma kũrĩa aatiihĩĩtio, agĩteng’era agĩtũrĩkanĩria mũingĩinĩ ũcio, agĩthiĩ akĩhaica igũrũ wa rwaro rwa ihiga rwarĩ rũraaya na igũrũ.

46 Hĩndĩ ĩyo nĩoirĩĩte thakame yothe. No o na atariĩ ũguo-rĩ, akĩgucũũrũrũkia mara maake na mooko maake meerĩ, akĩmaikĩria mũingĩ. Rĩrĩa eekaga ũguo nĩahoire Mwathani ũrĩa mwene muoyo na mĩhũũmũ akaamũcookeria ciĩga icio rĩngĩ. Ũguo nĩguo aakuire.

Mũbango mũũru wa Nikanori

1 Hĩndĩ ĩrĩa Nikanori aamenyire atĩ Judasi na andũ aake maarĩ rũgongo rwa Samaria, akĩbanga ũrĩa ekũmatharĩkĩra mũthenya wa Thabatũ, rĩrĩa we mwene atangĩatũnganire na ũgwati o wothe agĩĩka ũguo.

2 Ayahudi arĩa meerĩĩtwo na hinya matwarane na mbũtũ yake ya ita makĩmũthaitha ndageeke ũndũ ta ũcio mũũru na ũtarĩ tha, eetĩkĩre gũconokera mũthenya ũrĩa Ngai, ũrĩa wonaga kũndũ guothe, aamũrire akĩũtua mũtheru gũkĩra mĩthenya ĩrĩa ingĩ yothe.

3 Naake Nikanori, mũndũ ũcio ũtaarĩ kĩene, akĩũria kana igũrũ nĩkwarĩ na Mwathani ũrĩa wamaathire matĩĩyage mũthenya wa Thabatũ.

4 Nao Ayahudi acio magĩcookia atĩrĩ, “Mwathani ũrĩa wĩ muoyo, ũrĩa wathanaga igũrũ, nĩ we watwathire tũtĩĩyage mũthenya wa Thabatũ.”

5 Naake Nikanori agĩcookia atĩrĩ, “Nĩ niĩ mwathani wa gũũkũ thĩ, na kwoguo ndamwatha muoe indo cianyu cia mbaara mwĩke ũrĩa mũthamaki aroiga.” O na kũrĩ ũguo-rĩ, ndahotire kũhingia mũbango ũcio wake mũũru.

Judasi gũthagathaga thigari ciake gũthiĩ kũrũwa

6 Na rĩĩrĩ, Nikanori arĩ na mwĩgaatho na mwĩtĩĩo mũingĩ, nĩoigĩĩte atĩ nĩegwakithia mũnaara wa gũtũma atũũre aheetwo gĩtĩĩo nĩ ũndũ wa kũhoota Judasi.

7 No rĩĩrĩ, Judasi nĩetĩkĩĩtie atarĩ na nganja atĩ Mwathani nĩekũmũteithia.

8 Tondũ ũcio akĩũmĩrĩria andũ aake matigeetigĩre thũ, no maririkane ũrĩa Ngai Mwene Hinya Wothe aamateithĩĩtie mbere ĩyo, na kwoguo maikare meetĩkĩĩtie atĩ o na hĩndĩ ĩyo nĩekũmahe ũhootani.

9 Agĩcooka akĩmoomĩrĩria ngoro na ũndũ wa kũmathoomera mabuku ma Watho, na ma Anabii, na kũmaririkania mbaara iria maahootanĩĩte.

10 Rĩrĩa aarĩĩkirie kũmathagathaga kũrũa na njĩra ĩyo, akĩmaatha ũrĩa megwĩka akĩmoonagia ũrĩa Ndũũrĩrĩ itangĩehokirwo, tondũ mĩĩhĩtwa ĩrĩa ciehĩtaga itiahingagia.

11 Judasi akĩnengera andũ aake oothe matharaita na ũndũ wa kũmaarĩria ciugo cia kũmoomĩrĩria; ndamataarire mehoke ngo na matimũ. Ningĩ nĩamoomĩrĩirie ngoro na kũmeera kĩrooto aarooteete, kĩahaanaga ta kĩoneki nĩguo maige mwĩhoko wao harĩ kĩo.

12 Aameerire atĩ thĩinĩ wa kĩoneki nĩoneete Oniasi, ũrĩa mbere ĩyo warĩ Mũthĩnjĩri Ngai Ũrĩa Mũnene, mũndũ waheetwo gĩtĩĩo na mwega, mwĩnyiihia na mũhooreri, woĩ kwaria wega na warutĩĩtwo kuuma o arĩ mwana gũikara na mũtũũrĩre wa ũthingu. Aamuonire atambũrũkĩĩtie mooko maake akĩhoera rũũrĩrĩ ruothe rwa Ayahudi.

13 Agĩcooka akĩona mũndũ ũngĩ wa kũgegania warĩ mũkũrũ mũno, na akagĩa na gĩtĩĩo, na wathani mũnene.

14 Oniasi ũcio akiuga atĩrĩ, “Ũyũ-rĩ, nĩ Jeremia mũnabii wa Ngai, ũrĩa wendeete Ayahudi arĩa marĩ a ithe ũmwe naake na ũrĩa ũtũhooyagĩra mũno o ũndũ ũmwe na Jerusalemu, itũũra rĩrĩa rĩtheru.”

15 Hĩndĩ ĩyo Jeremia agĩtambũrũkia guoko gwake kwa ũrĩo, akĩnengera Judasi rũhiũ rwa njora rwa thahabu akĩmwĩraga atĩrĩ,

16 “Rũhiũ rũũrũ rũtheru rwa njora nĩ kĩheeo kuuma kwĩ Ngai; nĩruo ũkwananga thũ ciaku naruo.”

17 Mĩario ĩyo ya bata ya Judasi nĩyekĩrire andũ oothe ngoro ya ũcamba, na ĩkĩhe andũ eethĩ hinya wa kũrũa ta arũme. Itũũra rĩao, ndini yao, na Hekaarũ yao ciarĩ ũgwatiinĩ. Tondũ ũcio, Ayahudi magĩtua atĩ maage gũte ihinda o na iniini, mathiĩ matharĩkĩre thũ na ũcamba, matuithanie ũndũ ũcio na kũrũa makĩonanaga ũthiũ kwa ũthiũ.

18 Ũndũ ũrĩa maagwatĩirie mũno meciiriainĩ maao warĩ Hekaarũ yao nyamũre, no ti andũ a mĩciĩ yao kana arĩa meetainwo nao.

19 Na rĩĩrĩ, o nao andũ arĩa maatigirwo Jerusalemu nĩmeecũũranagia mũno ũrĩa mbaara ĩyo yabangĩirwo kũrũĩrwo werũinĩ ĩrĩrĩĩkĩrĩria.

Nikanori kũhootwo na kũũragwo

20 Andũ oothe meetereire moone nũũ ũkũhootana mbaarainĩ ĩyo. Thigari cia thũ nĩciambĩrĩirie guokooka na mbere irĩ gatagatĩ ga thigari cia mbarathi, nacio njogu ciacio ikaigwo na njĩra njega ya kũrũa.

21 Naake Judasi Makabai akĩrora mbũtũ ĩyo nene ya thũ, indo ciacio mĩthemba mĩthemba cia mbaara, na njogu ciacio iria ciarĩ na ũrũme mũingĩ mũno. Agĩcooka akĩambararia mooko maake na igũrũ akĩhooya Mwathani, ũrĩa ũringaga ciama, tondũ nĩamenyaga atĩ Mwathani aheanaga ũhootani kũrĩ arĩa maagĩrĩirwo nĩguo, no ti kũrĩ arĩa marĩ na mbũtũ cia ita irĩ na hinya.

22 Judasi aahoire atĩrĩ, “Mwathani, rĩrĩa Hezekia aarĩ mũthamaki wa Juda-rĩ, nĩwatũmire mũraika waku, naake akĩũraga thigari cia Senakeribu ngiri igana rĩa mĩrongo ĩnaana na ithaano (185,000).

23 O na rĩu, Mwathani wa igũrũ, tũma mũraika mwega aguoyohie na ainainie thũ ciitũ.

24 Ananga na hinya waku mũnene andũ aya arĩa magũcambĩĩtie na mookĩĩte gũtharĩkĩra andũ aaku atheru.” Ũguo nĩguo Judasi aarĩĩkirie mahooya maake.

25 Nikanori na andũ aake maathiaga makĩhuuhaga tũrumbeeta na makĩinaga nyĩmbo cia mbaara,

26 no Judasi na andũ aake mookaga gũtũngana nao magĩkayagĩra Ngai amateithie.

27 Nao Ayahudi makĩrũa na mooko, makĩhooyaga na ngoro, makĩũraga makĩria ma thigari ngiri mĩrongo ĩtatũ na ithaano (35,000) cia thũ. Na rĩĩrĩ, nĩmaakenirio mũno nĩ ũteithio ũcio Ngai aamaheete.

28 Rĩrĩa mbaara yathirire, nao magĩkorwo makĩinũka mũciĩ makiugagĩrĩria makeneete nĩkũhootana, makĩona Nikanori akomeete thĩ e mũkuũ, ehumbĩĩte nguo cia mbaara ciothe.

29 Nao makĩhaana ta arĩ kũgegeara maagegeara, makiugĩrĩria na rũthiomi rwao makĩgooca Mwathani.

30 Naake Judasi Makabai, ũrĩa hingo ciothe warũagĩrĩra andũ a rũũrĩrĩ rwao na mwĩrĩ na muoyo wake wothe, ategũtigithĩria kũmeenda na wendo ũrĩa ameendeete naguo kuuma arĩ o mũndũ mwĩthĩ, agĩatha andũ aake mamũtinie kĩongo na guoko kwa ũrĩo macitware Jerusalemu.

31 Rĩrĩa maakinyire Jerusalemu, agĩĩta andũ oothe handũ hamwe, akĩĩra athĩnjĩri Ngai marũũgame mbere ya kĩgongoona, agĩcooka agĩtũmana andũ arĩa maarĩ thĩinĩ wa nyũmba ya kwĩhitha ĩrĩa yakĩĩtwo na thingo cia hinya meetwo.

32 Naake agĩkĩmoonia mũtwe wa Nikanori, mũndũ ũcio mũũru, o na guoko kũrĩa mũndũ ũcio mwaganu aatambũrũkĩĩtie agĩĩtĩĩyaga, akorootaga Hekaarũ ĩrĩa theru ya Mwathani Ngai Mwene Hinya Wothe.

33 Agĩcooka agĩtinia rũrĩmĩ rwa Nikanori, mũndũ ũcio ũtaatĩĩĩte Ngai, agĩathana rũheeo nyoni gacunjĩ gwa gacunjĩ. Naguo mũtwe wake agĩathana ũcuurio ũng’ethanĩire na Hekaarũ, ũrĩ ũira wa kuonania ũrĩa ũrimũ wake wamwĩkanĩĩtie.

34 Nao andũ oothe arĩa maarĩ ho makĩrora na igũrũ makĩgooca Mwathani, ũrĩa wonanĩĩtie hinya wake, na akagitĩra Hekaarũ yake theru ndĩgaathaahio.

35 Naake Judasi agĩcuuria mũtwe wa Nikanori rũthingoinĩ rwa nyũmba ya kwĩhitha ĩrĩa yakĩĩtwo na thingo cia hinya, ũrĩ ũira ũtaarĩ na nganja harĩ andũ oothe wa ũrĩa Mwathani ateithanagia.

36 Nao oothe makĩhĩtũkia na mũgambo ũmwe atĩ mũthenya ũcio ndũkaanaage kũririkanagwo no ũkũngũyagĩrwo mwaka o mwaka mbere ya mũthenya wa Moridekai,ũrĩa ũkoragwo ũrĩ wa ikũmi na ĩtatũ mweriinĩ wa ikũmi na ĩĩrĩ, ũrĩa na rũthiomi rwa Kĩaramaika wĩtagwo Adari.

Ciugo cia kũrĩĩkĩrĩria

37 Ũguo nĩguo Nikanori aarĩĩkĩrĩirie. Kuuma hĩndĩ ĩyo, itũũra rĩa Jerusalemu rĩtũire mookoinĩ ma Ayahudi; ngũrĩĩkĩria ũhoro wakwa hau.

38 Angĩkorwo nĩmwandĩke wega ũtekũhĩngĩĩcanio, kĩu nĩkĩo gĩkeno gĩakwa; angĩkorwo nĩmwandĩke ũũru na ũkaaga cama ũguo noguo niĩ ingĩrahotire gwĩka.

39 Nĩtũũĩ ti wega kũnyua ndibei ĩ iiki kana maaĩ me moiki, o rĩrĩa ndibei ĩtukanĩĩtio na maaĩ ĩcamaga wega mũno. Ũguo noguo ũhoro mwega wandĩkĩĩtwo na kinyi ũkenagia arĩa maraũthooma. Ũhoro wakwa wakinya hau.