Month: March 2020

1 Mũndũ mũthĩĩni wĩ na ũũgĩ, no etĩĩe na agĩikare gĩkundiinĩ kĩa arĩa anene?

Ũrĩa mũndũ oonekaga

2 Ndũkaae kũgaathĩrĩria mũndũ tondũ wa ũrĩa aroneka e mwega,

na ndũkaamene mũndũ tondũ wa ũrĩa aroneka atariĩ.

3 Njũkĩ nĩ kanyamũ kaniini karingithanĩĩtio na nyamũ iria ciũmbũkaga,

no kĩrĩa ĩrutaga kĩ mũrĩo gũkĩra indo ciothe.

4 Ndũkaae gwĩtĩĩa tondũ wa gwĩkĩra nguo njega,

kana wĩtũũgĩrie mũthenya ũrĩa waheeo gĩtĩĩo,

amu mawĩra ma Mwathani nĩ ma magegania,

na nĩmahithĩĩtwo matikoonwo nĩ andũ.

5 Athamaki aingĩ maaneeherio kuuma itĩinĩ ciao magaikarĩra tĩĩri,

na andũ matarĩ meciirĩrio makooya thũmbĩ ciao.

6 Aathani aingĩ maanaconorithio,

na andũ aingĩ me igweta maanahootwo nĩ andũ angĩ.

Koragwo wĩmenyereire

7 Ndũkaae gũtuĩra ũndũ mbere ya kũũtuĩria,

amba ũũrore wega ũgĩcooka kũũcambia.

8 Ambaga gũthikĩrĩria mbere ya gũcookia,

na mũndũ akĩaria ndũkaamũtue mĩario.

9 Ndũgaakararanie ũndũinĩ ũrĩa ũtagũkoniĩ,

na ndũkaanyiitanĩre na eehia magĩtua ũndũ.

10 Mwana wakwa, ndũkaae kũnyiitanĩria maũndũ maingĩ,

ũngĩmanyiitanĩria, nĩũgũthĩĩnĩka.

Wamageria ndũngĩhota,

na wageria kũmatiganĩria ndũngĩhota.

11 Nĩkũrĩ mũndũ ũrutaga wĩra na hinya mũno ta ndungata,

na arĩ o thuutha.

12 Nĩkũrĩ ũngĩ ũrutaga wĩra kahora na nĩabataire nĩ ũteithio,

ndarĩ na hinya na e na thĩĩna mũingĩ,

no Mwathani agakenio nĩ we, akamũruta hau thĩĩnainĩ ũcio.

13 Akamũtũũgĩria na andũ oothe makarigithio nĩ we.

14 Indo njega na njũru, muoyo na gĩkuũ, ũtonga na ũthĩĩni,

ciothe ciumaga kwĩ Mwathani.

15 Ũũgĩ, na gũtaũkĩrwo nĩ maũndũ, na kũmenya watho, na wendo, na gwĩka ciĩko njega

macio moothe moimaga kwĩ Mwathani.

16 Mahĩtia na nduma, maarĩ na eehia kuuma o kĩambĩrĩria

na arĩa makenagĩra ũũru megũtũũra naguo nginya o na ũkũrũinĩ wao.

17 Iheeo cia Mwathani nĩ cia gũtũũra kũrĩ andũ arĩa me na ũngai;

na ũndũ ũrĩa we oona nĩ mwagĩrĩru ũtũũraga nginya tene.

18 Mũndũ ahota gũtonga na ũndũ wa kũruta wĩra na hinya na kwĩima ikeno,

no nĩ kĩĩ gĩkoragwo kĩmwetereire?

19 Eĩraga atĩrĩ, “Rĩu nĩngĩĩte na ũhuurũko na nĩngũrĩa indo ciakwa.”

No rĩĩrĩ, ndooĩ ihinda rĩrĩa egũikara atanakua acitigĩre andũ arĩa angĩ.

20 Ũndũ ũrĩa wagĩrĩirwo gwĩka-rĩ, ĩka guo na kinyi,

na ũkũre o ũkĩrutaga wĩra waku.

21 Ndũkaanamakio nĩ maũndũ ma mũndũ mwĩhia,

wee ruta wĩra waku na wĩhoke Mwathani,

amu nĩ ũndũ mũhũthũ Mwathani gũtongia mũthĩĩni narua o rĩmwe.

22 Andũ arĩa me na ũngai nĩmaheagwo iraathimo nĩ Mwathani,

na Ngai agatũma iraathimo icio ciingĩhe narua.

23 Ndũkaae kuuga atĩrĩ,

“Niĩ ndĩ wakĩ?

Nĩ ũndũ ũrĩkũ mwega ngaagĩa naguo matukũinĩ ma thuutha?”

24 Ningĩ ndũkoige atĩrĩ,

“Ndĩ na indo cia kũnjigana,

nĩ ũndũ ũrĩkũ mũũru ũngĩngora matukũinĩ ma thuutha?”

25 Hĩndĩ ĩrĩa maũndũ ma mũndũ maagĩrĩra, mathĩĩna nĩmariganagĩra,

no rĩrĩa mathĩĩna mooka, maũndũ marĩa meega makariganĩra.

26 Nĩ ũhũthũ Mwathani gweterera gũkaahe mũndũ kĩheeo gĩake mũthenya wa gĩkuũ kũringana na mũtugo wake.

27 Mathĩĩna ma ihinda iniini nĩmatũmaga mũndũ ariganĩrwo nĩ ikeno,

na mũndũ akua nĩguo ũrĩa atariĩ kũna wonekaga.

28 Kwoguo ndũkaanoige atĩ mũndũ e na gĩkeno atarĩ mũkuũ,

amu mũndũ amenyekaga ũrĩa atariĩ kũna arĩĩkia gũkua.

Wĩmenyerere mũthuurĩreinĩ wa araata

29 Ndũkaae gũtwaraga andũ oothe mũciĩ gwaku,

amu andũ arĩa aaganu me wara mũingĩ mũno.

30 Meciiria ma mũndũ mwĩtĩi makoragwo matariĩ ta ngware ĩ mũtegoinĩ;

akoragwo ahaana ta mũthigaani acũũthĩrĩirie harĩa ũngĩhĩngĩĩcĩrwo.

31 Akoragwo eetereire kũgarũra ũndũ ũrĩa mwega aũthũũkie,

na gũcarĩria ũndũ wa bata mahĩtia.

32 Mwaki mũnene uumaga harĩ gakara kamwe tu,

naake mũndũ mwĩhia aheenanagia eetereire thakame ĩitwo.

33 Wĩmenyerere mũndũ ũcio mwaganu o hamwe na mĩbango yake mĩũru,

ahota gũkwananga biũ.

34 Ũngĩthiĩ na mũndũ mũgeni gwaku mũciĩ,

egũkũreehere thĩĩna na agĩkũhĩtithanie na andũ a mũciĩ waku.

1 Ũngĩĩka ũndũ mwega, menya ũndũ ũcio nũũ ũraguna,

na nĩũgũcookerio ngaatho tondũ wa ciĩko icio ciaku njega.

2 Nĩũkaarĩhwo ũngĩĩkĩra mũndũ wĩ na ũngai ũndũ mwega.

Ũngĩaga kũrĩhwo nĩ mũndũ ũcio, Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩagaakũrĩha.

3 Gũtirĩ ũndũ mwega ũkoraga mũndũ ũrĩa ũtũũraga eekaga ũũru,

kana ũrĩa ũtaheanaga.

4 Mũndũ wĩ na ũngai mũhe,

no ndũgaateithie mũndũ mwĩhia.

5 Andũ arĩa ahooreri meekage maũndũ meega,

no andũ arĩa matarĩ na ũngai ndũkaamahe kĩndũ.

Ndũkaamahe kĩndũ gĩa kũrĩa o nakĩ,

amu ũngĩmahe ũtaana ũcio waku megũkũhũũra naguo.

Ũndũ o wothe mwega ũngĩĩkĩra andũ acio, ũgwĩkwo ũndũ mũũru maita meerĩ maaguo.

6 Amu Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno nĩathũire eehia,

na nĩakaamaherithia.

7 Mũndũ ũrĩa mwega-rĩ, mũhe no ndũgaateithie mũndũ mwĩhia.

8 Hĩndĩ ĩrĩa ũtarĩ na thĩĩna ndũngĩmenya mũraata waku nĩ ũrĩkũ,

no ndũngĩaga kũmenya thũ yaku rĩrĩa wĩ na thĩĩna.

9 Hĩndĩ ĩrĩa mũndũ athiĩte wega, thũ ciake ciĩtuaga araata,

no angĩgĩa na thĩĩna, o na araata aake nĩmamũtiganĩria.

10 Ndũkaaneehoke thũ rĩ o rĩ,

amu ũũru wayo ũgũgũthũũkangia o ta ũrĩa kũroota gũthũũkangagia igera.

11 O na ĩngĩhoorera atĩa na ĩthiage ĩinamithĩĩtie,

mĩrore mũno na ũmĩĩmenyerere.

Hĩndĩ ĩyo wee nĩũgũkorwo ũtariĩ ta mũndũ ũrĩa ũhakaga gĩciicio rangi

nĩguo gĩtikaae kũroota.

12 Thũ yaku ndũkaanamĩige hakuhĩ,

amu ĩgũkweheria ũneneinĩ waku ĩwoe.

Ndũkaareke ĩikare mwena waku wa ũrĩo,

amu ĩkũgeria kuoya gĩtĩ gĩaku kĩa ũnene,

na hĩndĩ ĩyo ũkĩririkane ũũma wa ciugo ciakwa,

na ũkĩrire waririkana ũrĩa ndaagũkaanirie.

13 Nũũ ũngĩiguĩra tha mũndũ ũrĩa ũheenagĩrĩria nyoka angĩrũmwo nĩyo,

kana ũrĩa ũkuhagĩrĩria nyamũ cia gĩthaka angĩrũmwo nĩcio?

14 Noguo gũtarĩ mũndũ ũngĩiguĩra tha mũndũ ũrĩa ũtwaranaga na mwĩhia,

agakĩnyiitanĩra naake meehia maake.

15 Mũndũ mwĩhia nĩegũikarania nawe kwa ihinda;

no wagĩa na thĩĩna, ũraata wake ũgathira.

16 Thũ mĩarioinĩ ya yo yaragia wega mũno,

no na kũu ngoroinĩ thĩinĩ ĩkoragwo ĩgĩciiria ũrĩa ĩngĩgũikia irima.

Thũ ĩgwĩtua atĩ nĩrarĩranĩra nawe,

no ingĩona mweke no ikũũrage!

17 Ũngĩnyiitwo nĩ thĩĩna, ũgũkora thũ ĩyo ĩgwetereire

ĩgĩĩtua atĩ nĩgũgũteithia ĩragũteithia, no nĩgũkũhĩnga ĩrakũhĩnga.

18 Hĩndĩ ĩyo ĩgũkorwo ĩ mũndũ ũngĩ ĩkĩhũũra hĩ ĩkĩinagia mũtwe

ĩgĩgũcuukaga kũrĩ andũ ĩgarũũrĩĩte mwarĩrie wayo.

1 Ũngĩhuutia rami nĩũgũkwĩnyiitĩrĩra,

na ũngĩtuĩka wa gũtwarana na mũndũ mwĩtĩi ũgũtuĩka taake.

2 Ndũkooe kĩndũ gĩgũkĩrĩĩtie hinya,

na ndũgaaceerage na mũndũ wĩ na hinya kana mũtongu gũgũkĩra.

Nyũngũ ya rĩũmba yahota gũtwarana na mbirika ya kĩgera atĩa?

Na githĩ nyũngũ to ĩgũthire mbirika nayo nyũngũ yo nyene ĩgĩkue?

3 Gĩtonga kĩngĩĩka mũndũ ũũru, gĩcookaga gĩkamũruma;

no mũthĩĩni angĩhĩtĩrio, eeragwo atĩ no mũhaka ahere.

4 Gĩtonga gĩgũkũhũthĩra angĩkorwo nĩgĩkũgĩa na uumithio kuuma harĩ we,

no wagĩa na bata, gĩgũtiganĩrie.

5 Angĩkorwo wĩ na indo nĩgĩgũikarania nawe gĩcirĩe gĩciniine biũ gĩtarĩ na tha.

6 Hĩndĩ ĩrĩa kĩ na bata nawe, nĩgĩgũkũheenereria,

na gĩgũthekie wega mũno gĩkũũrie atĩrĩ,

“Nĩ kĩĩ ũbataire?”

7 Gĩgũkũhe irio nginya ũigue ũconokeete.

Kĩarĩĩkia gũkũũrĩa maita meerĩ kana matatũ gĩcooke gĩgũthekerere.

Kĩngĩcooka gĩkuone thuutha ũcio gĩgwĩtua atĩ gĩtikũũĩ gĩkũhĩtũke.

8 Wĩmenyerere ndũkaae kũhĩtithio,

wahota gũkorwo ũrĩ ikenoinĩ ũcooke wone waconorithio o rĩmwe.

9 Ũngĩĩtĩrwo iruga nĩ mũndũ mũnene-rĩ, wĩnyiite,

na nĩarĩgwĩtaga maita maingĩ.

10 Ndũkaae kwĩhatĩrĩria haarĩa mbere ndũkeemenithie,

na ndũgaikare haraaya mũno ndũkaariganĩre.

11 Ndũkaae gwĩtua atĩ nĩmũiganaine na mũnene ũcio,

kana wĩhoke mĩario yothe ĩrĩa araaria,

nĩ amu egũkũgeria na mĩario mĩingĩ,

o na rĩrĩa arathekatheka, nĩgũkũgeria arakũgeria.

12 Mũndũ ũtangĩiga hitho nĩ mũũru mũno;

amu ndagĩona hinya gũkũgũtha kana gũkuohithia.

13 Kwoguo wĩigĩre hitho na wĩmenyerere mũno, amu ũrathiĩ wĩkuuĩire ũgwati.

Waigua maũndũ macio wĩ toro, ũkĩra!

14 Hĩndĩ ĩrĩa yothe ũgũtũũra muoyo,

enda Mwathani na ũmwĩtage akũhonokie.

15 Nyamũ o yothe nĩyendaga nyamũ ĩngĩ ĩrĩa ĩhaanaine nayo,

na mũndũ o naake nĩendaga mũndũ ũrĩa ũngĩ.

16 Nyamũ ciothe i muoyo ciikaranagia kũringana na ũrĩa ihaanaine,

nao andũ maikaranagia na andũ ta o.

17 Atĩrĩĩrĩ, nĩ ndũgũ ĩrĩkũ ĩngĩkorwo ĩrĩ ho gatagatĩ ka ndũrũme na mũthige?

Ũguo noguo kũhaana gatagatĩ ka mũndũ mwĩhia na mũndũ wĩ na ũngai.

18 Nĩ ndũgũ ĩrĩkũ ĩngĩkorwo ĩrĩ ho gatagatĩ ka njũũi na ngui?

Kana nĩ ndũgũ ĩrĩkũ ĩngĩkorwo ĩrĩ ho gatagatĩ ga gĩtonga na mũthĩĩni?

19 O ta ũrĩa nyamũ cia gĩthaka iria ciĩtagwo ndigiri cia gĩthaka arĩ cio irio cia mũrũũthi,

noguo athĩĩni arĩ o irio cia itonga.

20 O ta ũrĩa andũ etĩĩi maconoraga andũ arĩa enyiihia,

noguo itonga iconoraga athĩĩni.

21 Gĩtonga kĩngĩtũgũũga-rĩ, kĩnyiitagĩrĩrwo nĩ araata aakĩo,

no mũthĩĩni angĩgwa, o na araata aake nĩmamũthinĩkanagia.

22 Gĩtonga kĩngĩĩhia, arĩa megũgĩteithĩrĩria nĩ aingĩ,

na kĩngĩaria ciugo njũru, ikagerio kwagĩrio.

Mũthĩĩni angĩtenderũka, amenagĩrĩrio nĩ andũ oothe,

na angĩaria mĩario o na ĩkorwo ĩ mĩega atĩa gũtirĩ mũndũ ũngĩmũthikĩrĩria.

23 Rĩrĩa gĩtonga gĩkwaria, andũ oothe makoragwo makirĩĩte ki,

na makagaathĩrĩria mĩario yakĩo mũno.

Mũthĩĩni akĩaria mooranagia atĩrĩ, “Ũũrĩa naake nũũ?”

Na angĩhagũka, o na nĩmamũthinĩkanagia.

24 Ti ũũru kũgĩa na ũtonga na njĩra ĩtarĩ ya meehia,

na ũthĩĩni nĩ mũũru

maithoinĩ ma andũ arĩa matarĩ na ũngai.

25 Maũndũ marĩa me thĩinĩ wa ngoro ya mũndũ nĩ mo matũmaga gĩthiithi gĩake gĩtuke kana gĩthere.

26 Ngoro ya mũndũ ĩ na gĩkeno yonanagio nĩ gĩthiithi gĩake,

no gũthondeka thimo nĩkwendaga mũndũ eciirie mũno.

1 Kũraathimwo nĩ mũndũ ũrĩa ũtahĩtagia na mĩario yake,

ũrĩa ũtabatairio nĩkũigua kĩeha kĩa meehia.

2 Kũraathimwo nĩ mũndũ ũrĩa ũtaciirithagio nĩ thamiri yake,

na ũrĩa ũtarĩ wate mwĩhoko wake.

Njĩra ĩrĩa njega ya kũhũthĩra ũtonga

3 Mũndũ mwĩyendi ti wega atongeete;

ũtonga nĩ wa bata ũrĩkũ kũrĩ mũndũ ũtangĩheana.

4 Mũndũ ũrĩa wagaga kũrĩa akaiga atĩ nĩguo atonge aigagĩra andũ angĩ;

andũ angĩ nĩ o magaacirĩa.

5 Mũndũ angĩaga gwĩtaanahĩra we mwene-rĩ, nũũ angĩtaanahĩra?

Ndarĩ hingo ekenagia na indo ciake.

6 Gũtirĩ mũndũ mũũru gũkĩra mũndũ ũrĩa wĩimaga indo.

Rĩu nĩ rĩĩhia rĩkĩĩherithia rĩo rĩene.

7 Mũndũ mwĩyendi gũtirĩ ũndũ mwega angĩĩka,

na ũrĩa mwega angĩĩka no awĩkire na njĩra ya mahĩtia,

na thuuthainĩ mwĩyendo wake nĩũkũwonania.

8 Mũndũ mwĩyendi nĩ kĩndũ kĩũru,

ahũgũkaga na kũngĩ rĩrĩa andũ me na thĩĩna,

9 na ndarĩ hingo aiganagĩra na kĩrĩa arĩ nakĩo,

ũkoroku nĩũnyamaaragia muoyo wake.

10 Mũndũ mwĩyendi ahithaga irio na ndangĩciruta.

11 Mwana wakwa, rĩa wega kũringana na ũhoti waku,

na ũrutĩre Mwathani kĩrĩa kĩagĩrĩire.

12 Ririkana atĩ gĩkuũ no gĩgooka,

no ndwĩrĩĩtwo hĩndĩ ĩrĩa ũgaakua.

13 Ĩka mũraata waku maũndũ meega ũtanakua,

geria kũmũhe indo nyingĩ o ta ũrĩa ũngĩhota.

14 Mũthenya wa ikeno ndũkaage gũkena;

ndũkaareke ũndũ mwega ũrĩa wĩrirĩirie gwĩka ũkũhĩtũke.

15 Na githĩ indo ciothe iria ũthithinĩire

na iria wanarutĩra wĩra na hinya

ndũgacitigĩra andũ angĩ macicuukĩre mĩtĩ macigayane?

16 Kwoguo korwo ũrĩ mũtaana na wamũkagĩre kuuma kũrĩ andũ; wĩkenagie;

ndũgeterere gũkaagĩa na ikeno wakua.

17 Andũ oothe makũraga o ta nguo,

na mũndũ akũra, watho ũrĩa wa tene uugaga atĩ no mũhaka akue.

18 O ta ũrĩa mũtĩ ũrakũra ũhũrũrũkaga mathangũ na mangĩ magakũra

noguo o nao andũ makuaga nao angĩ magaciarwo.

19 Indo ciothe thondeke nĩ andũ nĩibuthaga ikaaga gũcooka kuoneka,

na mũndũ ũrĩa wacithondekire agaathiranĩra nacio.

Gĩkeno gĩa gũkorwo na ũũgĩ

20 Kũraathimwo nĩ mũndũ ũrĩa wĩciiragia mũno ũhoro wa ũũgĩ,

ũrĩa ũhũthagĩra meciiria maake wega.

21 Mũndũ ũrĩa wĩrutaga njĩra cia ũũgĩ, nĩamenyaga hitho ciaguo.

22 Rũmĩrĩra ũũgĩ o ta ũrĩa mũhĩti nyamũ ya gĩthaka amĩrũmagĩrĩra;

na wĩhithe njĩrainĩ yaguo ũweterere.

23 Mũndũ ũrĩa ũcũũthagĩrĩria ndiricainĩ ciaguo,

nĩathikagĩrĩria mĩrangoinĩ yaguo.

24 Mũndũ wambaga hema yake hakuhĩ na ũũgĩ,

oohagĩrĩra rũrigi rũmwe rũthingoinĩ rwaguo.

25 Nĩaikaraga hakuhĩ naguo,

agakĩhuurũka kĩhuurũkoinĩ kĩrĩa kĩega mũno.

26 Nĩaigaga ciana ciake kĩĩruruinĩ kĩaguo,

na agagĩikara rungu rwa honge ciaguo,

27 agakĩgitĩrwo kuuma kũrĩ ũrugarĩ,

na agagĩikara thĩinĩ wa ũgooci waguo.

1 Mũndũ ũrĩa ũheete Mwathani gĩtĩĩo nĩarĩĩkaga ũguo,

na ũrĩa ũrĩĩrutaga watho wake nĩarĩgĩaga na ũũgĩ.

2 Ũũgĩ ũgũũka kũmũthagaana o ta ũrĩa nyina wa mũndũ angĩmũthagaana,

kana o ta ũrĩa mũhiki aamũkagĩra mũthuuriwe.

3 Ũũgĩ ũkũhe mũndũ ũmenyo ũhaana ta arĩ irio,

o na ũmũhe maaĩ ma ũũgĩ anyue.

4 Nĩegwĩtiirania naguo na ndekũgũa,

na ekũwĩhoka, na ndũkamũconorithia.

5 Ũũgĩ nĩũkũmũtũũgĩria harĩ andũ arĩa me hakuhĩ naake,

na akĩarĩria andũ ũmũhe ũhoro wa kuuga.

6 Nĩegũcanjamũka na agĩe na gĩkeno kĩa ma,

na rĩĩtwa rĩake nĩrĩgũtũũra rĩririkanagwo.

7 Andũ akĩĩgu matingĩgĩa na ũũgĩ,

na andũ eehia matingĩwona.

8 Ũkoragwo ũrĩ kũraaya na andũ etĩĩi,

na andũ arĩa maheenanagia matirĩ hingo mangĩciiria ũhoro waguo.

9 Mũndũ mwĩhia akĩina rwĩmbo rwa kũgooca ndakoragwo aagĩrĩirwo,

amu rũtikoragwo rumĩĩte kũrĩ Mwathani.

10 Tondũ rwĩmbo rwa kũgooca rwagĩrĩirwo kũinwo na ũũgĩ,

naake Mwathani we mwene nĩ we ũrwĩkĩrĩĩte thĩinĩ wa mũini.

Wĩyathi

11 Ndũkoige atĩrĩ, “Tondũ wa Mwathani nĩndatigire njĩra ĩrĩa yagĩrĩire,”

amu Mwathani ndangĩĩkaũndũ ũrĩa athũire.

12 Ndũkoige atĩrĩ, “Nĩ Mwathani wahĩtithirie,”

amu we ndabatairio nĩ mũndũ mwĩhia.

13 Mwathani nĩathũire ũũru wa mĩthemba yothe,

na andũ arĩa matĩĩĩte Mwathani gũtirĩ ũndũ o na ũmwe wa ũũru mangĩenda.

14 O mbere Mwathani nĩ we wombire mũndũ,

na akĩmũtiganĩria eekage o ũrĩa angĩenda.

15 Ũngĩenda no ũhingagie maathani,

na gwĩka ũndũ ũrĩa mwagĩrĩru nĩgwĩthuurĩra gwaku.

16 Mwathani nĩaigĩĩte maaĩ na mwaki mbere yaku;

tambũrũkia guoko gwaku woe kĩrĩa ũkwenda.

17 Mbere ya mũndũ harĩ muoyo na gĩkuũ,

na kĩrĩa mũndũ angĩĩthuurĩra nĩakaaheeo.

18 Ũũgĩ wa Mwathani nĩ mũnene;

e hinya mũnene, na nĩonaga maũndũ moothe.

19 Nĩaroraga arĩa mamũheaga gĩtĩĩo,

na nĩoĩ gĩĩko o gĩothe kĩa mũndũ.

20 We ndaathĩĩte mũndũ o na ũmwe aregane na ũngai,

na ndaheete mũndũ o na ũmwe rũũtha rwa kwĩhia.

Ngai kũherithia eehia

1 Ndũkeerirĩrie kũgĩa na ciana nyingĩ itarĩ bata,

o na ndũgaakenio nĩ ciana itarĩ na ũngai.

2 O na ũngĩgĩa na ciana nyingĩ mũno ndũgaakenio nĩcio itangĩkorwo nĩitĩĩĩte Mwathani.

3 Ndũkeehoke gũtũũra kwao,

o na ndũkeehoke ũingĩ wao,

amu mwana ũmwe wĩkaga wendi wa Mwathani

nĩakĩrĩĩte ciana ngiri iria iteekaga wendi wa Mwathani.

Kaba gũkua ũtarĩ mwana gũkĩra kũgĩa ciana itarĩ na ũngai.

4 Itũũra no rĩiyũrio andũ nĩ mũndũ ũmwe wĩ na ũũgĩ,

o rĩrĩa rũruka rũgima rwa andũ aaganu rũngĩrĩniina biũ.

5 Maitho maakwa maaneyonera maũndũ maingĩ ta macio,

na matũ maakwa maaneiguĩra maũndũ manene o na gũkĩra macio.

6 Mwaki nĩwagwatirio kĩũnganoinĩ kĩa andũ eehia,

na maraakara nĩmaakinyĩire rũũrĩrĩ rũrĩa rũtaarĩ rwathĩki.

7 We ndooheire imũndũ cia tene

iria ciamũũkĩrĩire na ũndũ wa hinya wacio.

8 We ndahonokirie andũ a kũrĩa Loti aatũũraga,

arĩa aanyararire tondũ wa waganu wao.

9 We nĩaniinire na ndaiguĩrĩire rũũrĩrĩ rũrĩa rwaganu tha,

10 kana arĩa ngiri magana matandatũ (600,000) maatũrĩkĩirie werũ na magũrũ,

arĩa moonganĩĩte moomĩĩtie ngoro.

11 O na angĩkorwo nĩ mũndũ ũmwe tu ũũmĩĩtie ngoro,

gwakorwo arĩ ũndũ wa magegania angĩaga kũherithio.

Amu tha na maraakara ikoragwo na Mwathani;

nĩarĩ hinya wa kuohanĩra, na no araakaraga.

12 O ta ũrĩa tha ciake irĩ nene noguo iherithia rĩake rĩrĩ inene;

atuagĩra mũndũ kũringana na ciĩko ciake.

13 Gũtirĩ mwĩhia ũngĩũra na kĩrĩa aiyĩte,

no ũkirĩrĩria wa mũndũ wĩ na ũngai ndũngĩaga kũheeo kĩndũ.

14 Nĩagaatuga mũndũ o wothe wĩkanaga wega;

o mũndũ akaaheeo kũringana na ciĩko ciake.

15 Mwathani nĩomirie ngoro ya mũthamaki wa Misiri o nginya akĩaga kũmũmenya,

nĩ geetha andũ a thĩ yothe mamenye ciĩko cia Mwathani.

16 Nĩaiguagĩra ciũmbe ciothe tha;

nduma na ũtheri nĩacigayanĩĩtie na kabirũ.

17 Ndũkaanoige atĩrĩ, “Nĩngwĩhitha Mwathani.

Nũũ ũngĩndirikana kũu igũrũ?

Ndĩ gatagatĩinĩ ka andũ aingĩ ũũ ndingĩmenyeka.

Muoyo wakwa nĩ ta kĩ gatagatĩinĩ ga ciũmbe ciothe?

18 Rĩrĩa Mwathani agooka indo ciothe nĩikainaina;

igũrũ o na kũu igũrũ makĩria,

na rungu rwa thĩ o na kũrĩa kũriku,

19 o na irĩma na itina ciothe nĩigaathũngũthio ciinaine acirora.

20 Nĩ mũndũ ũrĩkũ ũngĩhota kũmenya maũndũ maake marĩa marikĩru,

kana nũũ ũngĩthuuthuuria njĩra ciake?

21 O ta ũrĩa kĩhuuhũkanio gĩtangĩoneka nĩ mũndũ,

ũguo noguo ciĩko ciake nyingĩ ihithĩĩtwo.

22 Nũũ ũkaanĩrĩra ũhoro wa ciĩko ciake cia ũthingu?

Nũũ ũgaacieterera? Kĩrĩĩkanĩro gĩake gĩ kũraaya mũno.”

23 Ũguo nĩguo mũndũ wĩ tũmeciiria tũniini eciiragia,

mũndũ mũkĩĩgu ũtaarĩĩtwo ũũru, na akahĩmbĩria ũrimũ ũcio wake.

Ũũgĩ wa Ngai thĩinĩ wa ciũmbe

24 Mwana wakwa, ndegera matũ na nĩũkũgĩa na ũmenyo;

thikĩrĩria ciugo ciakwa wega.

25 Nĩngũkuonia mĩtugo ya wathĩki kũna,

na nguonie ũmenyo ũrĩa wa ma.

26 Kĩambĩrĩriainĩ Mwathani aarutire wĩra wake wa kũũmba,

na akĩhe kĩndũ o gĩothe handũ haakĩo.

27 We aigire indo ciothe na mũtaratara wa tene na tene,

na agĩtua atĩ igũtũũra ũguo nginya tene.

Gũtirĩ o na kĩmwe gĩacio kĩhũũtaga kana gĩkanoga o na kana gĩgatigana na wĩra wakĩo.

28 Gũtirĩ kĩũmbe kĩhatĩkaga kĩrĩa kĩngĩ,

na itiagaga gwathĩkĩra ũrĩa oiga.

29 Thuutha wa ũguo Mwathani agĩcũũthĩrĩria thĩ na akĩmĩiyũria indo ciake njega.

30 Akĩiyũria thĩ ciũmbe cia mĩthemba yothe,

na ciothe icookaga o tĩĩriinĩ ciakua.

1 Mwathani oombire andũ kuuma rũkũngũinĩ

na amacookagia o rũkũngũinĩ.

2 Nĩaheire andũ ihinda o iniini rĩa gũtũũra muoyo

na akĩmahe ũnene wa gwathaga indo ciothe irĩ thĩ.

3 Nĩamaheire hinya wake we mwene,

na akĩmoomba matariĩ taake.

4 Nĩatũmire nyamũ iria ingĩ irĩ muoyo ciĩtigagĩre andũ;

na akĩmahe ũnene wa gwathaga nyamũ na nyoni.

5 Mwathani nĩamaheire maũũgĩ marĩa mataano,

na agĩcooka akĩmoongerera wa gatandatũ wa gwĩciiria

na wa mũgwanja wa gũkũũrana wega na ũũru.

6 Nĩamaheire rũrĩmĩ, maitho, matũ na thamiri.

7 Nĩamaiyũririe ũmenyo na mũtaũkĩre wa maũndũ,

na akĩmoonia ũtiganu wa wega na ũũru.

8 Nĩatũmire ngoro ciao imenyage ũrĩa we ooĩ,

agĩtũma imenye magegania ma ũũmbi wake.

9 Nĩamaheire rũũtha rwa gwĩtĩĩaga nginya tene na tene

tondũ wa ciĩko ciake cia magegania.

10 Nĩmagoocage rĩĩtwa rĩake rĩtheru,

na moimbũrage maũndũ manene ma ciĩko ciake.

11 Nĩamaheire ũmenyo,

na akĩmahe watho ũrĩa ũheanaga muoyo.

12 Nĩathondekire kĩrĩĩkanĩro gĩa tene na tene nao,

na akĩmaguũrĩria maathani maake.

13 Maitho maao makĩona riiri wake mũnene,

na matũ maao makĩigua ũgooci wa mũgambo wake.

14 Nĩameerire atĩrĩ, “Mwĩmenyerereei maũndũ marĩa mataagĩrĩire moothe.”

Na agĩatha o mũndũ ũrĩa aagĩrĩirwo nĩgũikarania na mũndũ ũrĩa ũngĩ.

Ngai nĩ mũtuithania

15 Mwathani nĩakoragwo akĩona mĩtugo yao hingo ciothe;

gũtirĩ ũndũ o na ũmwe angĩhithĩka.

16 Mĩthiĩre yao kuuma wanainĩ yerekagĩra ũũruinĩ,

ngoro ciao ikoragwo ciũmĩĩte ta mahiga handũ ha gũkorwo na ũmũndũ.

17 Nĩagayanirie ndũũrĩrĩ cia thĩ yothe

akĩhe o rũũrĩrĩ mũnene waruo,

no agĩĩthuurĩra rũũrĩrĩ rwa Aisiraeli rũtuĩke rwake.

18 Isiraeli nĩ irigithaathi rĩake,

nĩamũreraga akĩmũrutaga mũtugo ũrĩa wagĩrĩire.

Nĩamũheaga ũtheri wa wendo wake

na ndarĩ hingo amũtiganagĩria.

19 Ciĩko ciothe cia andũ akoragwo agĩciona o ta ũtheri wa mũthenya,

na akoragwo hingo ciothe aroreete mĩthiĩre yao.

20 Mwathani ndahithĩĩtwo mahĩtia maao,

na akoragwo akĩona meehia maao moothe.

21 No Mwathani nĩ mũtugi, na nĩoĩ ciũmbe ciake,

kwoguo nĩacikiragĩrĩria handũ ha gũcitiganĩria.

22 Rĩrĩa mũndũ aahe athĩĩni,

Mwathani oonaga ũheani ũcio ũrĩ wa bata ta gĩcũhĩ kĩa goro mũno.

Tha cia mũndũ ikoragwo irĩ cia bata mũno harĩ Mwathani o ta muoyo guo mwene.

23 Thuuthainĩ nĩagaatuĩra andũ arĩa aaganu amaherithie;

akaamanengera kĩrĩa kĩmaagĩrĩire.

24 No Mwathani nĩetĩkagĩria arĩa meriraga macooke harĩ we,

na arĩa marate mwĩhoko akamoomĩrĩria.

Gwĩtwo wĩrire

25 Ũka harĩ Mwathani tigana na meehia maaku.

Hooya ũgwatĩirie atĩ agũteithie ũtigane na meehia maaku.

26 Cooka harĩ Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno na weherere meehia maaku,

na ũmene maũndũ mooru moothe.

27 Nũũ ũrĩ kwa arĩa akuũ ũngĩgooca Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno

ta ũrĩa arĩa me muoyo mamũgoocaga na makamũcookeria ngaatho?

28 Mũndũ ũkuĩte akeehera ndakoragwo na ũhoro wa gũcookia ngaatho;

mũndũ ũrĩa wĩ muoyo na mũgima nĩ we ũgoocaga Mwathani.

29 Kaĩ tha cia Mwathani na wohanĩri wake nĩikoragwo irĩ nene harĩ arĩa mamũkayagĩra-ĩ!

30 Tũtingĩhota kũgĩa na indo ciothe,

amu mũndũ ti wa gũtũũra tene na tene.

31 Nĩ kĩĩ gĩkengaga gũkĩra riũa?

No ũtheri warĩo nĩũũraga.

Kwoguo o naake mũndũ nĩagĩaga na meciiria mooru.

32 Mwathani nĩ we ũroraga njata cia igũrũ ciothe,

no andũ oothe nĩ rũkũngũ na mũhu.

Ũnene wa Ngai

1 Mwathani ũrĩa ũtũũraga tene na tene nĩ we wombire igũrũ na thĩ,

2 na no we wiki mũthingu.

3 Nĩatongoragia thĩ na guoko gwake,

na indo ciothe ciathĩkagĩra wendi wake,

amu we nĩ mũthamaki wa indo ciothe,

na hinya wake nĩũgayũkanagia ũndũ ũrĩa mwega kuuma kũrĩ ũrĩa mũũru.

4 Gũtirĩ mũndũ arĩ aahe hinya mũhingu wa kuumbũra wĩra wake.

Nũũ ũngĩhota gũthuuthuuria ciĩko ciake cia magegania?

5 Nũũ ũngĩhota gũthima hinya wake mũnene?

Na nũũ ũngĩhota kũheana ũhoro wa tha ciake?

6 Tha icio itingĩhota kũnyiihanyiihio kana kuongongererwo.

O na ũrirũ wa maũndũ ma magegania maake ndũngĩhota gũtuĩrĩka.

7 Rĩrĩa mũndũ e mũthiainĩ wacio akoragwo arĩ kĩambĩrĩriainĩ,

na atiganĩria nĩ we ũthiaga hathara.

Mũndũ nĩ tũhũ

8 Mũndũ-rĩ, kaĩ akĩrĩ we kĩ na nĩ wakĩ?

Wega wake na ũũru wake nĩ ciakĩ?

9 Matukũ ma mũndũ mangĩkinya mĩaka igana nĩatũũrĩĩte mũno.

10 No matukũ macio mangĩringithanio na muoyo wa tene na tene, nĩ manyiinyi,

matariĩ ta itaata rĩa maaĩ iriainĩ

kana ta kamũthanga kamwe tu.

11 Kwoguo nĩkĩo Mwathani akiragĩrĩria andũ,

na nĩkĩo amaiguagĩra tha nyingĩ ũguo.

12 Nĩonaga na akamenya atĩ mũico witũ ũgaakorwo wĩ mũũru,

na kwoguo agatuohera mũno.

13 Mũndũ aiguagĩra tha o mũndũ ũrĩa wĩ hakuhĩ naake tu,

no Mwathani aiguagĩra tha kĩndũ o gĩothe kĩ muoyo.

We nĩamarũngaga, akamoonereria, akamathoomithia,

na akamacookereria harĩ we o ta ũrĩa mũrĩithi acookagĩrĩria mbũri ciake.

14 We nĩaiguagĩra tha arĩa meetĩkagĩra ũrutani wake,

na arĩa meendaga kũrũmĩrĩra ũrĩa ekũmoonereria.

Wendani na ũtugi

15 Mwana wakwa, ndũgatukanie irumi na ciĩko ciaku njega,

na ndũkaarie ciugo cia kũraakarania rĩrĩa ũkũheana kĩndũ.

16 Na githĩ ime rĩtihorahoragia ũrugarĩ mũnene?

Kwoguo mĩario nĩ mĩega gwĩ kĩheeo.

17 Na githĩ ti ma atĩ kwaria wega gũkĩrĩĩte kũheana?

Mĩario mĩega na kĩheeo no cionekire harĩ mũndũ mũtugi.

18 Kĩrimũ gĩtirĩ ũtaana tiga irumi,

kĩheeo kĩa mũndũ ũtarenda kũheana nĩgĩturuuragia mũndũ.

Gwĩthuuthuuria

19 Amba ũmenye ũrĩa ũroiga ũtanaaria,

na wambe ũmenyerere ũgima wa mwĩrĩ waku mbere ya kũrũara.

20 Amba wĩthuuthuurie mbere ya itua,

na rĩrĩa agooka nĩũkooherwo.

21 Wĩnyiihie mbere ya kũrũara,

na wehia o ro ũguo wĩrire.

22 Ndũkaareke ũndũ o na ũmwe ũkũgirie kũhingia mwĩhĩtwa waku,

na ndũgeeterere nginya hĩndĩ ya gũkua atĩ ũkaũhingia.

23 Mbere ya kwĩhĩtaamba wĩhaarĩrie;

ndũkahaane ta mũndũ ũrĩa ũgeragia Mwathani.

24 Wĩciirie ũhoro wa maraakara maake hĩndĩ ya gũkua gwaku,

na ũrĩa akaahũgũka na kũngĩ hĩndĩ ya gũciirithio gwaku.

25 Hĩndĩ ya bũũthi wĩciirie ũhoro wa ng’aragu,

na matukũinĩ ma ũtonga wĩciirie ũhoro wa thĩĩna na mabataro.

26 Kuuma rũũciinĩ nginya hwaĩinĩ maũndũ maingĩ nĩmagarũrũkaga,

na Mwathani angĩenda maũndũ magarũrũkaga o rĩmwe.

27 Mũndũ mũũgĩ nĩemenyagĩrĩra maũndũinĩ moothe,

na rĩrĩa meehia mamũthiũrũkĩirie nĩerigagĩrĩria gwĩka ũrĩa gũtaagĩrĩire.

28 Mũndũ wothe mũũgĩ nĩoĩ ũũgĩ,

na nĩagaathagĩrĩria mũndũ o wothe ũkoragwo naguo.

29 Andũ arĩa mataũkagĩrwo nĩ ũũgĩ maũigua nĩmoohĩgaga,

na mĩario yao ĩkoragwo ĩrĩ kĩhumo kĩa ũũgĩ kũrĩ arĩa angĩ.

Kwĩnyiita ũhoroinĩ wa mwĩrĩ

30 Ndũgeetĩkĩre gwathwo nĩ merirĩria ma mwĩrĩ waku,

geria gwatha thuti ciaku.

31 Ũngĩreka muoyo waku ũhingagie merirĩria moothe ma mwĩrĩ waku,

wee ũgũtuĩka mũndũ wa gũthekagĩrĩrwo nĩ thũ ciaku.

32 Ndũgaakenagĩrĩre maũndũ ma mĩago,

amu mahũthĩro ma mĩago nĩ ma gũgũthũũkia.

33 Rĩrĩa ũtarĩ na mbeeca ndũgakombe mbeeca cia gũthiĩ ikenoinĩ,

amu ũgwĩtua mũhooi.

1 Mũruti wa wĩra mũnyui njoohi mũno ndarĩ hingo agaatonga,

na mũndũ ũrĩa ũiraga tũũndũ tũniini athiraga kahora.

2 Njoohi na atumia nĩihĩtithagia andũ oogĩ,

na mũndũ ũrĩa ũthiaga kwa maraaya athiaga akĩagaga kĩhaarĩro o kahora.

3 Kwaga kĩhaarĩro kũu gwake gũgaatũma ate muoyo wake,

na igunyũ nĩcio ikaagaya mwĩrĩ wake ũkĩbutha.

4 Mũndũ wĩhokaga andũ angĩ narua nĩ wa ngoro hũthũ.

Mũndũ ũrĩa wĩhagia ehĩtagĩria we mwene.

5 Mũndũ ũrĩa ũkenagĩra waganu nĩagaatuĩrwo.

Mĩario ĩtarĩ mĩthuuranĩre

6 Mũndũ ũrĩa ũthũire njuukũ ndakoragwo na maũndũ mooru.

7 Waigua ũhoro ndũkaanaũhe mũndũ ũngĩ,

na ndũrĩ hingo ũkeerira.

8 Ndũkaũhe mũraataguo kana thũ yaku,

no akorirwo arĩ meehia kwaga kuumbũra,

9 amu ũrĩa ũgũkũigua nĩakũmenya ũrĩa ũroiga,

na thuuthainĩ agĩkũmene tondũ waguo.

10 Waigua mũhuuhu, ndũkaareke ciume nawe.

Wĩyũmĩrĩrie ndeto itingĩgũtathũra.

11 Kĩrimũ kĩ na ndeto ta icio

gĩkoragwo na ruwo ta rwa mũtumia akĩrũmwo.

12 Ndeto icio irĩ na kĩrimũ ihaana ta mũguĩ ũtheeceete nyama ya kĩero.

13 Ũngĩigua mũhuuhu atĩ mũraataguo nĩekĩĩte ũndũ,

mũũrie no gũkorwo ndeekĩĩte,

na akorwo nĩekĩĩte, mũũrie nĩguo ndakaanawĩke rĩngĩ.

14 Ũngĩigua atĩ mũndũ ũrĩa ũgũkuhĩrĩirie nĩoigĩĩte ũndũ ataagĩrĩĩrwo nĩkuuga,

mũũrie no gũkorwo ndoigĩĩte.

Angĩkorwo oigĩĩte mũũrie nĩguo ndakaanoige rĩngĩ.

15 Ũngĩigua ndeto njũru cia mũraataguo,

mũũrie no gũkorwo nĩ maheeni.

Ndũgeetĩkagie ndeto ciothe iria waigua.

16 Mũndũ ahota gũtirũka na mĩario oige ũrĩa atekwendaga kuuga.

Nũũ ũtarĩ wehia na mĩario yake?

17 Ũngĩigua ũndũ mũũru uumanĩĩte na mũndũ ũrĩa ũgũkuhĩrĩirie,

mũũrie mbere ya kũmwĩhĩtĩra,

na ũcooke ũmũtigĩre watho wa Ũrĩa Ũrĩ Igũrũ Mũno.

18 Gũtĩĩa Mwathani nĩkuo kĩambĩrĩria gĩa gwĩtĩkĩrĩka nĩwe

na nĩegũkwenda wakorwo wĩ mũũgĩ.

19 Kũmenya maathani ma Mwathani nĩkũgĩa na mũtugo ũrĩa ũheanaga muoyo,

na andũ arĩa meekaga maũndũ marĩa mamũkenagia

nĩmakenagĩra matunda ma mũtĩ wa muoyo wa tene na tene.

Kũmenya ũũgĩ ũrĩa wa ma

20 Kũhe Mwathani gĩtĩĩo nĩkuo ũũgĩ wothe,

na thĩinĩ wa ũũgĩ wothe nĩharĩ kũhingia maathani

na kũmenya atĩ Mwathani akoragwo kũndũ guothe.

21 Rĩrĩa ndungata yera mũmĩathi atĩrĩ, “Ndigwĩka ũrĩa ũrenda.”

Ndungata ĩyo o na ĩngĩcooka yathĩke, no ĩkoragwo ĩraakarĩĩtie mũmĩathi.

22 Ũũgĩ wa mawara ti ũũgĩ o na haniini,

o na ũtaari wa kĩrimũ ndũkoragwo ũrĩ mwega o na haniini.

23 Nĩkũrĩ ũũgĩ ũkoragwo wĩ wa kwananga,

no kĩrimũ gĩgĩĩka ũrĩa kĩreeka gĩtikoragwo kĩ na ũũgĩ ũngĩ.

24 Nĩ kaba kwaga ũũgĩ na ũhe Ngai gĩtĩĩo

gũkĩra gũkorwo wĩ na ũũgĩ mũingĩ na uune watho.

25 Nĩkũrĩ ũũgĩ ũkoragwo ũthuuranĩirwo no ti wa ma,

na nĩkũrĩ andũ mathũũkagia ũtaana wao nĩguo ũũma woneke.

26 Nĩkũrĩ andũ aaganu makoragwo mainamĩĩte magĩcakaya,

no na kũu thĩinĩ makoragwo maiyũirwo nĩ rũmena.

27 Mahithaga moothiũ maao magetua atĩ matiraigua,

no rĩrĩa mataronwo nĩ mũndũ magagwĩka ũũru.

28 Kwaga hinya kũngĩmũgiria eehie,

no arĩĩhia rĩrĩa arĩona mweke.

29 Mũndũ amenyekaga tondũ wa ũrĩa aroneka atariĩ,

na mũndũ mũũgĩ amenyekaga na gĩthiithi mũngĩtũngana naake.

30 Mwĩhumbĩre wa mũndũ, mũthekere wake o na mũthiĩre

nĩcionanagia ũrĩa atariĩ.

Kũmenya rĩrĩa ũngĩaria

1 Nĩkũrĩ kũruta mahĩtia gwĩkagwo hĩndĩ ĩtaagĩrĩire,

na nĩkũrĩ mũndũ ũkiraga no nĩ mũũgĩ.

2 Kaba kũrutana mahĩtia gũkĩra gũikara ũraakarĩĩte.

Mũndũ ũrĩa uumbũraga mahĩtia maake nĩehonokagĩria maũndũ maingĩ.

3 Ĩtĩkĩra mahĩtia maaku,

na nĩũgũthengera gĩconoko.

4 Mũndũ ũrĩa ũkinyagĩra kĩhooto na hinya

atariĩ ta mũndũ mũhakũre ũrĩa wĩriragĩria kũnyiita mũirĩĩtu na hinya.

5 Nĩkũrĩ mũndũ wonagwo e mũũgĩ nĩ ũndũ wa ũkiri wake,

na nĩkũrĩ ũngĩ ũmenagwo nĩ ũndũ wa kwaria mũno.

6 Nĩkũrĩ mũndũ ũkiraga tondũ ndarĩ na wa kuuga,

na nĩkũrĩ ũngĩ ũkiraga tondũ nĩoĩ rĩrĩa aagĩrĩirwo nĩkwaria.

7 Mũndũ mũũgĩ akiraga nginya hĩndĩ ĩrĩa njagĩrĩru ĩkinye,

no kĩrimũ gĩa kwĩgana kĩaragia o na rĩrĩa gĩtaagĩrĩirwo.

8 Mũndũ ũrĩa ũheanaga ũhoro mũingĩ nĩanyararagwo,

na mũndũ ũteetĩkagĩra arĩa angĩ maarie nĩamenagwo.

Mũnyaka wa mũndũ kũgarũrũka o rĩmwe

9 Mũndũ ahota kũnyiita mũnyaka e mathĩĩnainĩ,

na ũndũ wa mũnyaka wahota gũkũreehera mathĩĩna.

10 Nĩkũrĩ kũheana gũtarĩ uumithio,

na nĩkũrĩ kũheana kũreehage uumithio maita mangĩ meerĩ.

11 Nĩkũrĩ ũnene ũreehage ũthĩĩni,

na nĩkũrĩ andũ manenehaga kuuma maũndũinĩ matarĩ kĩene.

12 Nĩkũrĩ mũndũ ũngĩgũra kĩndũ mbeeca nyiinyi,

no acooke arĩhe kĩndũ kĩu goro.

13 Mũndũ mũũgĩ atũmaga eendwo nĩ andũ na mĩario yake,

no wĩnyiihia wa mũndũ mũkĩĩgu ndũmũteithagia.

14 Kĩheeo kuuma kũrĩ kĩrimũ gĩtirĩ kĩguni,

amu kĩonaga kĩndũ kĩu gĩ kĩnene gũkĩra ũrĩa kĩrĩ.

15 Aheanaga kĩndũ kĩnyiinyi no akaaria ndeto nyingĩ,

agathiĩ akĩaragia nĩguo andũ oothe maigue.

Angĩgũkombera kĩndũ ũũmũũthĩ rũũciũ nĩagaakũrandũra.

Mũndũ ta ũcio nĩ wa kũmenwo.

16 Kĩrimũ kiugaga atĩrĩ, “Niĩ ndirĩ mũraata,

ndicookagĩrio ngaatho ingĩĩka ũndũ mwega.

Andũ arĩa marĩaga indo ciakwa

macookaga o kwaria ndeto njũru ingoniĩ.”

17 Kaĩ andũ oothe nĩmarĩmũthekagĩrĩra kaingĩ-ĩ!

Mĩario ĩtaagĩrĩire

18 Nĩ kaba gũtenderũka ũgwe mahiga igũrũ,

gũkĩra gũtenderũka kwa rũrĩmĩ;

gũthira kwa mũndũ mwaganu gũũkaga o rĩmwe

ta ũrĩa mũndũ atenderũkaga akagũa.

19 Mũndũ ũtarĩ mĩtugo ahaana ta rũgano rũkĩheanwo rĩrĩa rũtaagĩrĩire,

rũrĩa andũ aaganu maheanaga hingo ciothe.

20 Thimo yumĩĩte kanua ga kĩrimũ nĩregagwo

amu gĩtimĩheanaga rĩrĩa yagĩrĩire.

21 Ũthĩĩni wahota kũrigĩrĩria mũndũ kwĩhia,

kwoguo rĩrĩa ahuurũka ndaiguaga agĩciirithio nĩ thamiri yake.

22 Mũndũ ahota kwĩimithia gĩtĩĩo nĩ ũndũ wa thoni,

kana oorwo nĩkĩo nĩ ũndũ wa ũrimũ wake.

23 Mũndũ ahota kwĩrĩra mũraatawe kĩndũ nĩ ũndũ wa kũrĩĩo nĩ thoni,

na kwoguo agĩtue mũraatawe thũ na ũndũ ũtarĩ bata.

24 Maheeni nĩ kĩrema gĩcong’i marĩ na mũndũ,

no makoragwo hingo ciothe me mĩarioinĩ ya andũ arĩa akĩĩgu.

25 Nĩ kaba gũtuĩka mũici handũ ha gũtuĩka mũndũ wa kũheenania,

no eerĩ maroreete gũthiranĩra hamwe.

26 Mũndũ wa maheeni ndangĩheeo gĩtĩĩo

atũũraga aconokeete hingo ciothe.

Ũramati wa ũũgĩ

27 Mũndũ ũrĩa waragia mĩario ya ũũgĩ nĩathiaga na mbere,

na mũndũ ũheanaga rĩciiria rĩega nĩakenagĩrwo nĩ anene.

28 Mũndũ ũrĩa ũrĩmaga nĩagethaga,

na ũrĩa ũkenagia anene nĩarekagĩrwo angĩhĩtia.

29 Iheeo na mahaki nĩituruuragia andũ oogĩ,

nĩimagiragia makorwo marĩ ehokeku makĩrutana mahĩtia.

30 Ũũgĩ mũhithe na ũtonga mũhithe nĩ cia bata ũrĩkũ?

31 Nĩ kaba mũndũ ũrĩa ũhithaga ũrimũ wake

gũkĩra ũrĩa ũhithaga ũũgĩ wake.